Þingvallavatn ekki svipur hjá sjón

Þing­valla­vatn er ekki leng­ur svip­ur hjá sjón. Þetta magnaða veiðivatn sem gaf flott­ar bleikj­ur og oft mikið af henni og risaurriða er nú á þeim stað að marg­ir hafa gef­ist upp á því. Gott dæmi um það er Örn Hjálm­ars­son, einn af þeim sil­ungsveiðimönn­um sem hafa náð langt og veiða yf­ir­leitt vel. Í blaðinu Veiði XIV, ný­út­komnu tíma­riti Veiðihorns­ins er hann spurður um Þing­valla­vatn og hvort hann fari mikið þangað. „Ekki leng­ur. Ég fór einu sinni í fyrra og fékk tvær fal­leg­ar bleikj­ur en mér finnst Þing­valla­vatn ekki orðið svip­ur hjá sjón í bleikju­veiðinni,“ svar­ar Örn.

Einn af þeim sem hafa stundað Þing­valla­vatn af kappi og það frá því fyr­ir alda­mót er Cez­ary Fijalkowski. Hann hef­ur náð frá­bær­um ár­angri í veiði í vatn­inu og hann hef­ur deilt ótal mynd­um af sér með risa­vaxna urriða sem hann hef­ur veitt í vatn­inu. Nú er öld­in önn­ur og páska­veiðin hjá Cez­ary bygg­ist nú á mun smærri fisk­um en fyr­ir nokkr­um árum. Hann birti ný­verið hug­leiðing­ar sín­ar um Þing­valla­vatn á Face­booksíðu sinni. Þar set­ur hann fram þá skoðun sína að vatnið sé í raun of­setið þegar kem­ur að urriðanum. Það hafi leitt til þess að stofn­ar murtu og bleikju hafi hrunið. „Ég hef rann­sakað í þrjá­tíu ár. Bæði frá strönd­inni en líka á báti og notað són­ar. Það er eng­in fæða í vatn­inu og það hef­ur leitt til þess að fisk­ur­inn er bæði illa hald­inn og lít­ill,“ skrif­ar Cez­ary.

Adam son­ur Cez­ary Fijalkowski með sleggju úr Þing­valla­vatni 15. ág­úst 2020. Ljós­mynd/​Aðsend

End­ur­vekja spúna­veiði og borða fisk­inn?

Hann tel­ur að veiða og sleppa fyr­ir­komu­lagið í vatn­inu sé að hafa nei­kvæð áhrif í Þing­valla­vatni. Hann set­ur fram þá hug­mynd að leyfa á ný spúna­veiði í vatn­inu og að ekki þurfi að sleppa urriða á bil­inu 40 til 60 sentí­metr­ar. Cez­ary er ein­mitt spurður út þetta atriði, að borða urriða úr Þing­valla­vatni en bent hef­ur verið á að kvikasilf­ur­meng­un hafi fund­ist í urriðanum í vatn­inu og fólk verið varað við neyslu á hon­um. Cez­ary svar­ar því til að það eigi við um stærsta fisk­inn sem sé bú­inn að lifa lengi. Hann vitn­ar einnig til þess að niður­stöður rann­sókna hafi miðað við fisk yfir 75 sentí­metra. Raun­ar seg­ist Cez­ary draga þess­ar niður­stöður í efa og vildi gjarn­an fá að sjá þær með eig­in aug­um. 

„Við ætt­um að vernda stærsta fisk­inn frá 70 og upp í 100 sentí­metra,“ skrif­ar hann. Loks kall­ar Cez­ary eft­ir meiri rann­sókn­um og sett verði upp skipu­lögð áætl­un til að fylgj­ast með stöðunni. Hann ótt­ast hins veg­ar að það sé orðið of seint.

Örn Hjálm­ars­son, sem vitnað var til í upp­hafi þess­ar frétt­ar seg­ir að all­ir sem hafi veitt í Þing­valla­vatni hafi séð að urriðinn er að éta bleikj­una. „Ekki þess­ar stærstu en hann er að éta smærri bleikj­una. Við sem veiðum þarna eða veidd­um við höf­um all­ir séð bleikju inni í urriðanum.“

En hver er breyt­ing­in sem Cez­ary er að vitna til? Jú fyr­ir þrem­ur árum landaði hann og hans veiðifé­lag­ar þrem­ur urriðum í kring­um hundrað sentí­metr­ana. Fisk­arn­ir voru í góðu standi og var öll­um sleppt. Pásk­arn­ir núna gáfu hon­um sautján urriða og einn var 83 sentí­metr­ar, rest­in á bil­inu 50 til 65. Hann full­yrðir að níu­tíu pró­sent af urriðanum í Þing­valla­vatni sé í dag smár fisk­ur og illa hald­inn. „Það er ekki jafn­vægi í líf­rík­inu í Þing­valla­vatni og það mun taka nokk­ur ár fyr­ir nátt­úr­una að bregðast við þessu.“

Vor­veiði í Þing­valla­vatni 2019. Cez­ary veiddi þenn­an í landi þjóðgarðsins í námunda við Arn­ar­fell. Veiðin hjá hon­um nú um pásk­ana var 17 urriðar. Aðeins einn þeirra var stór. Rúm­ir 80 sentí­metr­ar. Fáir þekkja urriðamið á þess­um slóðum bet­ur en Cez­ary. Ljós­mynd/​Aðsend

Át urriðinn sig út á gadd­inn?

Örn Hjálm­ars­son nefn­ir í áður­nefndu viðtali að doktor­inn sjálf­ur, Össur Skarp­héðins­son hafi áætlað að þegar urriðahrygna væri kom­in í tíu kíló væri orkuþörf­in það mik­il að hún væri að éta þyngd sína á ein­um og hálf­um sól­ar­hring. „Hún er þá ekki að éta flug­ur eða krabba­dýr,“ bætti Örn við.

Það er margt sem bend­ir til þess að við upp­gang urriðans í Þing­valla­vatni hafi hann ein­fald­lega étið sig út á gadd­inn en með fyrr­greind­um af­leiðing­um. Svo þegar ætið minnk­ar fækk­ar þess­um stór­vöxnu rán­fisk­um. Spurn­ing­in er hvort bleikj­an og murt­an ná sér þá aft­ur á strik?

Menn með ára­tuga veiðireynslu í Þing­valla­vatni, eins og Cez­ary og Örn Hjálm­ars­son vita hvað þeir syngja og það þarf að fara fram umræða um hvað er hægt að gera varðandi Þing­valla­vatn. Oft hef­ur orðið mik­ill hiti í kring­um umræðuna um vatnið og veiði í því. En staðreynd­ir blasa við. Bleikj­an hef­ur minnkað mikið. Murt­an er nán­ast horf­inn. Stóri urriðinn er ekki leng­ur til staðar í því magni sem var fyr­ir nokkr­um árum. Spurn­ing er, hvort hægt sé að gera eitt­hvað? Hver ætti að gera það? Stór­ar spurn­ing­ar og vænt­an­lega fátt um svör.

• Blogga um frétt

Sein­ustu hundraðkall­ar sum­ars­ins