Svipuð – jafnvel betri veiði en í fyrra

„Vís­bend­ing­arn­ar sem við erum með er að við erum að koma upp úr öldu­dal. Það var góð smá­laxa­veiði í fyrra og stór­lax­inn af þeim ár­gangi á eft­ir að koma og þar verður stærri hlut­inn hrygn­ur. Vís­bend­ing­ar af þeim gögn­um sem við höf­um er það að við verðum nærri eða kannski aðeins ofar en við sáum á síðasta ári. En svo skal ég koma með loka­spá í sept­em­ber,“ sagði Guðni Guðbergs­son á fundi sem Haf­rann­sókna­stofn­un boðaði til í vik­unni und­ir yf­ir­skrift­inni Upp­takt­ur að veiðisumri. Guðni var þarna að svara spurn­ing­unni, hvernig verður laxveiðin í sum­ar? Spá­dóm­ur í sept­em­ber vakti kátínu hjá fund­ar­gest­um enda vita all­ir að erfitt er að spá ná­kvæm­lega fyr­ir veiðina. En Guðni flutti er­indi á fund­in­um þar sem hann fór yfir stöðu helstu fiski­stofna sem stang­veiðimenn elt­ast við. Guðni er sviðsstjóri ferskvatns– og eld­is­sviðs Haf­rann­sókna­stofn­un­ar. 

„Ég gat ekki beðið“

Guðni rifjaði upp sögu úr Elliðaán­um, í sam­hengi við það að all­ir væru spennt­ir í upp­hafi nýs veiðitíma­bils. Guðni var eitt árið að mæta með veiðibók og hreist­ur­sýna­poka við upp­hafi veiðitím­ans. Hann hitti þar fyr­ir Magnús Sig­urðsson, veiðivörð og þar bar fljót­lega að mann sem spurði um hvernig veiðin væri. „Það er eng­inn fisk­ur kom­inn. Þetta er al­veg steindautt,“ svaraði Magnús. Hinn sagði þá, „And­skot­inn, ég á nefni­lega veiði ekki á morg­un held­ur hinn. Ég átti reynd­ar laug­ar­dag­inn fyr­ir versl­un­ar­manna­helgi en ég skipti hon­um.“ Maggi leit á veiðimann­inn undr­andi og spurði hissa. „Það er lang­besti tím­inn hér í Elliðaán­um. Af hverju varstu að skipta hon­um?“ Veiðimaður­inn leit á Magnús og svaraði. „Ég gat ekki beðið.“

Hann fór yfir þá stofna sem veiðimenn horfa til. Fyrst var það lax­inn og veiðin í fyrra. Ekki eru al­veg öll kurl kom­in til graf­ar en þó er mynd­in að verða býsna skýr. Þannig gef­ur skrán­ing til kynna að veiðin hafi verið um 44,500 lax­ar á stöng. Afl­inn var hins veg­ar um 14,500 þannig að stór­um hluta af stanga­veidd­um laxi var sleppt aft­ur.

Guðni horfði til neta­veiði sem er aðeins orðin úr ein­um stofni í dag og er það í Hvítá og Ölfusá. Neta­veiði í Borg­ar­f­irði heyr­ir sög­unni til þar sem eig­end­ur hliðaráa Hvítár greiða neta­bænd­um, eða þeim jörðum sem eiga slíka rétt fyr­ir að veiða ekki. Þá nefndi Guðni að neta­veiði í sjó við Ísland hafi verið bannaðar 1932 og lýsti hann þeirri skoðun sinni að það hafi verið mikið happa­spor. Strand­veiðar í net á Vest­ur­landi hættu 1997 þegar samið var um upp­kaup á þeim. 

Aukn­ing í fyrra í öll­um lands­hlut­um

„Það varð aukn­ing milli ára í öll­um lands­hlut­um frá ár­inu 2023. En það má hafa það í huga að árið 2023 var nú kannski ekki eitt af þeim árum sem kem­ur til með að sitja í minni manna sem gott veiðiár,“ upp­lýsti Guðni á fund­in­um. Hann sagði þetta von­andi góð teikn.

Á glæru sem Guðni brá upp og sýndi heild­ar­veiði, þar sem leiðrétt hafði verið fyr­ir veiða og sleppa og tekn­ir út lax­ar sem byggja á haf­beit þá blas­ir við að veiðin síðustu átta ár hef­ur verið und­ir meðal­veiði á villt­um laxi. „Það er nátt­úru­lega þróun sem á að kveikja á viðvör­un­ar­ljós­um,“ sagði Guðni.

Fund­ir Haf­rann­sókna­stofn­un­ar Upp­takt­ur að veiðisumri eru öllu áhuga­fólki um veiðiskap opn­ir. Ljós­mynd/​Sporðaköst

Hann fór yfir það að hrygn­ing­ar­stofn hef­ur stækkað með aukn­um slepp­ing­um á veidd­um laxi. Slepp­ing­ar hafa stór auk­ist. Þannig var yfir 90 pró­sent af stór­löx­um í stang­veiði sleppt aft­ur í fyrra og hlut­fallið í slepp­ing­um á smá­laxi er komið yfir 75 pró­sent. „Það hef­ur því dregið veru­lega úr veiðiálagi,“ benti Guðni á.

Á átt­unda ára­tug síðustu ald­ar var hlut­fall af stór­laxi og smá­laxi, sem veidd­ist nán­ast það sama. Eft­ir köldu árin eft­ir 1980 þá dró úr gengd á bæði stór­laxi og smá­laxi. Smá­lax­in­um fjölgaði aft­ur upp úr 1985 en stór­lax­in­um hélt áfram að fækka. Guðni rifjaði upp að á alda­móta­ár­inu 2000 var hald­inn fund­ur Veiðimála­stofn­un­ar, sem þá var til, Lands­sam­bands veiðifé­laga, Lands­sam­bands stanga­veiðifé­laga þar sem að áskor­un var tek­in upp til veiðimanna að sleppa stór­löx­um yfir 69 sentí­metra. „Af töl­un­um að dæma þá erum við að sjá það að hlut­fall stór­laxa fer núna aft­ur vax­andi. Það eru ein­mitt þeir lax­ar sem eru eft­ir­sótt­ast­ir í stang­veiði. Þannig að þessi aðgerð var í tíma töluð og skipt­ir máli og sýn­ir að menn þurfa bæði að afla þekk­ing­ar og vera vak­andi yfir því hvernig farið er með veiðistjórn­un.“

Ólík staða bleikju og sjó­birt­ings

Næst horfði Guðni til sjó­birt­ings og benti á að Suður­landið væri Mekka sjó­birt­ings­ins og held­ur hefði orðið aukn­ing þar. Hins veg­ar hafi orðið enn meiri aukn­ing í öðrum lands­hlut­um og horfði hann þá sér­stak­lega til Norður– og Aust­ur­lands.

Þegar kem­ur að bleikj­unni blas­ir önn­ur og verri staða við. „Það er sam­drátt­ur og minnk­un í öll­um lands­hlut­um,“ upp­lýsti Guðni. Greina mætti aðeins aukn­ingu á Suður­landi en Guðni taldi að það gæti stafað af því að skrán­ing hef­ur verið bætt og nefndi hann sér­stak­lega Sogið í því sam­bandi. Hann viður­kenndi að skýr­ing á fækk­un bleikj­unn­ar lægi ekki fyr­ir og benti á að svipuð staða væri í gangi í nyrsta hluta Nor­egs.

Mestu sjó­bleikju­árn­ar hér á landi eru í Eyjaf­irði. Miðað við skrán­ingu á veiði hef­ur veiðin nán­ast hrunið. Meðaltalið var um þrjú þúsund sjó­bleikj­ur á ári en er nú kom­in niður í nokk­ur hundruð. „Það sem ég vildi vekja at­hygli á er hver ber ábyrgð á veiðistjórn­un? Hvenær á að bregðast við? Hvað er hægt að gera? Það er ekki víst að menn kunni ráð til þess. En þegar að stofn­ar eru að minnka og er ennþá verið að veiða úr þeim þá leggst veiði ofan á verri skil­yrði.“ Í fram­haldi af þessu ræddi Guðni um mal­ar­tekju úr þess­um ám sem vissu­lega hefði áhrif. Hann sagðist vita til þess að Fiski­stofa væri að horfa til þess að tak­marka veiðar á sjó­bleikju í Eyjaf­irði. Benti hann á að fugla­stofn­ar kæm­ust á vál­ista þegar um mikla fækk­un væri að ræða og hann tel­ur að við þurf­um að koma upp ein­hverju sam­bæri­legu varðandi stofn­ana okk­ar.

„Nú erum við á odda­ári sem að þýðir það að vænt­an­lega kom­um við til með að sjá hnúðlaxa í aukn­um mæli hér, gang­andi í okk­ar ár.“ Guðni hvatti menn til að standa vel að skrán­ingu á hnúðlax­in­um í sum­ar og benti einnig á að þeir vildu gjarn­an fá ein­tök til sín á Haf­rann­sókn­ar­stofn­un til rann­sókn­ar í sum­ar. 

Fleiri áhuga­verð er­indi voru flutt á Upp­takti og kíkj­um við á hluta þeirra síðar. Þetta er þriðja árið sem Haf­rann­sókna­stofn­un held­ur fund af þessu tagi skömmu fyr­ir upp­haf laxveiðitíma­bils­ins og hafa þeir mælst vel fyr­ir.

• Blogga um frétt

Sein­ustu hundraðkall­ar sum­ars­ins