EINAR SÆMUNDSSON

Einar tengdapabbi er horfinn yfir móðuna miklu eftir 14 mánaða hetjulega baráttu.

Á því tímabili gekkst hann undir fjölda aðgerða sem því miður skiluðu ekki tilætluðum árangri. Lífið var því töluvert breytt hjá honum síðasta árið. Hann hafði allt sitt líf verið líkamlega hraustur, sífellt á ferðinni og getað farið allra sinna ferða án hjálpar annarra. Þótt líkamlegri getu hafi hrakað hélt hann allt fram til síðasta dags léttri lund og þeirri reisn sem einkenndi hann allt lífshlaupið.

Það var svarthvítur KR-trefill sem varð þess valdandi að ég kynntist Einari tengdapabba. Ég verð að viðurkenna að aðdráttaraflið var nú kannski ekki trefillinn sjálfur heldur sú sem bar trefilinn, en það var Sigrún dóttir Einars sem ég kynntist í Menntaskólanum í Reykjavík árið 1970. Ég lék sjálfur knattspyrnu með KR á þessum árum og hafði því hitt Einar sem formann KR við nokkur tækifæri, en ég kynntist honum ekki fyrr en ég fór að venja komur mínar á Reykjavíkurveg 25a þar sem Guðrún og Einar bjuggu ásamt Sigrúnu.

Þegar litið er yfir farinn veg á þessum 36 árum kemur margt upp í hugann sem hægt væri að fjalla um, en vart er rúm fyrir í minningargrein sem þessari. Ég var heimagangur og síðan einn af heimilismönnum á heimili Einars og Guðrúnar í nær 7 ár. Einnig áttum við margar samverustundir í sumarbústað fjölskyldunnar við Þingvallavatn, en þar dvöldumst við með börnum okkar og áttum stórkostlegar stundir saman við veiði, fjallgöngur og leiki.

Ég minnist Einars sem góðs tengdaföður og fyrst og fremst sem góðs og trausts vinar. Það var einnig ótrúlegt að sjá hann halda ræður á mannamótum, t.d. á íþróttasamkomum. Hann flutti ávallt mál sitt blaðalaust og hafði einstakt lag á að segja skemmtilega frá. Flestir muna eftir Einari sem hressilegum manni sem átti afar auðvelt með að kynnast fólki. Hið létta fas gerði hann einnig að góðum málamiðlara ef skarst í brýnu. Hann var formaður KR í rúmlega hálfan annan áratug og vann gífurlega mikið fyrir félagið á þeim árum.

Margar sögur eru til um hann sem formann. Af því að Einari fannst yfirleitt við hæfi á mannamótum að segja eina eða tvær sögur læt ég eina fljóta hér með, en hún er í anda Einars sem ætíð vildi slá á létta strengi. KR var á formannsárum Einars með knattspyrnulið í meistaraflokki karla sem stóð sig afburðavel og vann marga Íslandsmeistaratitla og félagið var nokkuð fjárhagslega stöndugt, a.m.k miðað við íþróttafélög á þeim tíma. Sumir keppninautanna töldu KR því bera ægishjálm yfir önnur félög og voru forystumenn félagsins þá oft titlaðir ýmsum nöfnum. Eitt sinn komu Einar og Guðrún úr sumarleyfi frá höfuðvígi mafíunnar, Sikiley á Ítalíu. Þar höfðu þau hitt gamlan danskan vin Jóns kjúklingabónda á Reykjum. Eitt það fyrsta sem Einar gerði var að hringja til Jóns, en hann og Einar höfðu mörgum árum áður eldað grátt silfur saman í sundknattleik, hvor með sínu liði. Jón kemur í símann og Einar segir: "Blessaður Jón, þetta er Einar Sæmundsson, manstu nokkuð eftir mér?" "Að sjálfsögðu, heldurðu að maður muni ekki eftir mafíuforingjanum sjálfum, formanni KR?" - smáþögn í símanum - "Já, segir Einar, ég er einmitt með kveðju til þín frá Sikiley".

Einar var einnig með afbrigðum stundvís maður. Þegar hann bað mig að sækja sig kl. eitt var ljóst að hann yrði mættur á umsömdum stað löngu fyrir þann tíma. Ég einsetti mér því að mæta með góðum fyrirvara þótt mér fyndist hann stundum fara of fljótt af stað. Ég verð að viðurkenna að ég hef aldrei komist með tærnar þar sem Einar hafði hælana í þessum efnum. En tími Einars á meðal okkar er því miður á enda. Enn sem fyrr fannst mér hann leggja heldur fljótt af stað. En hvorugur okkar var þess umkominn að ráða þeirri ferð. Vil ég að lokum þakka fyrir góða og trausta samfylgd í áratugi.

Fyrir hönd fjölskyldunnar vil ég þakka starfsfólki á deild G12 á Landspítala - háskólasjúkrahúsi fyrir frábæra aðhlynningu, en hann talaði ávallt um umönnunarfólk sitt þar sem vini sína og vinkonur.

"Hann Einar dó um eittleytið" sagði mamma við mig er ég kveikti á símanum og hún hringdi rétt eftir lendingu á flugvellinum á Krít. Það voru vondar fréttir fyrir mig, þótt ég vissi að hann hefði ekki verið mér sammála. Hann var búinn að vera mikið veikur og lengi og fannst þetta ekkert líf lengur. Ég hitti hann seinast þegar hann fékk að fara heim af spítalanum eina dagstund og var sama góðlátlega og kímna blikið í augunum eins og alltaf. Hann var býsna veikur og þróttlítill en kvartaði ekki frekar en venjulega.

Kynni okkar hófust fyrir rúmum fimmtíu árum er mér sagt en man það ekki, þegar hann vélaði föður minn í pólóferð til útlanda með tilheyrandi fyrirhöfn og kostnaði, móður minni til mikillar armæðu. Hún var ekki par hrifin af þessum Einari Sæmundssyni, sem var þarna að ráðskast og hvetja unga blanka fjölskyldufeður til utanlandsfarar. En álit hennar breyttist auðsjáanlega, því þegar þau höfðu bæði misst lífsförunauta sína, hún um sextugt, hann um sjötugt, felldu þau hugi saman og voru óaðskiljanleg upp frá því. Missir móður minnar er því mikill, þau voru miklir vinir og var hún hjá honum alla daga á spítalanum og var á leið til hans er hann lést.

Þau höfðu umgengist sumt sama fólkið á lífsleiðinni og þekktu til haga hvors annars og höfðu íþróttir og ferðalög sem sameiginlegt áhugamál og byggðu á því. Margar golfferðirnar voru farnar með Þórunni og Rúnari til Spánar og slegnir nokkrir boltar hvenær sem hægt var að koma því við. Göngutúrar í góðra vina hópi voru líka í uppáhaldi og svo voru sundferðirnar ófáar í gegnum tíðina.

Að leiðarlokum votta ég móður minni dýpstu samúð og öllum ástvinum Einars sendi ég innilegar samúðarkveðjur. Ég vona að minningin um hann geri þeim lífið léttbærara og mega þau vera stolt af að hafa átt hann og svona lengi.

Blessuð sé minning Einars Sæmundssonar.

Í dag fylgjum við elsku afa til grafar. Eftir 14 mánaða legu á sjúkrahúsi fékk hann loksins hvíld.

Við erum mjög lánsöm að hafa umgengist Einar afa mikið í gegnum tíðina. Sérstaklega minnumst við stundanna á Þingvöllum, þar sem sumarbústaðir fjölskyldunnar eru, ferðanna á skíði í Skálafell, allra KR leikjanna og svo líka sápó, eins og við kölluðum Mjöll.

Við systkinin unnum bæði hjá og með afa okkar í sápugerð fjölskyldunnar. Ekki hefði nokkur maður getað óskað sér betri og skemmtilegri vinnufélaga. Við komumst ung að því að afi var mikill sögumaður og enn meiri húmoristi. Þegar við vorum krakkar fannst okkur sjálfsagt að við fengjum að fara í laxveiði með pabba og afa. En það var öðru nær. Bara annað okkar fékk að fara. Afi sagði, "Elín mín, laxveiðar eru skemmtiferðir, þær eru ekki fyrir konur." Þar með var það útrætt mál. Einar fór í veiðina, en Elín fékk í staðinn að vera á Reykjavíkurveginum hjá ömmu Guðrúnu, sem reyndar var ekki síðri kostur.

Minning þín mun lifa hjá okkur um aldur og ævi, elsku afi.

Okkar næsti fundur átti að vera yfir fótboltaleik og þegar við kvöddumst í síðasta skipti grunaði mig ekki að fundir okkar yrðu ekki fleiri. Þú varst brattur fram á síðasta dag.

Heimsóknir í Skerjafjörðinn og ferðir í sumarbústaðinn á Þingvöllum eiga sérstakan stað í hjartanu. Það var hart sótt að fá að komast í gistingu, enda eftir miklu að slægjast, pylsur með kartöflumús og öllu tilheyrandi, og ef heppnin var með þá fékk maður að liggja í fanginu á afa yfir sjónvarpinu fram eftir kvöldi. Það var hins vegar það sem ósagt var og ekki var borið á borð sem mestu skipti og í var sótt: Öryggi, hlýja, umhyggja og ást - þau ósýnilegu bönd sem tengdu okkur saman og ekki er hægt að lýsa.

Þú varst hetja ungs manns, gast allt og kunnir allt. Ég fylgdist með þér dytta að sumarbústaðnum og gera við mótorinn á bátnum og fékk kennslu í fiskveiðum og ferðir út á bát til veiða. Dugnaðarforkur sem svo kenndir mér rétt vinnubrögð í Mjöllinni á unglingsaldri við blöndun á sápunni sem hafði fært þér lifibrauðið. Auðvitað var enginn barnabarnsafsláttur veittur. Ég var heppinn að eiga þig að sem afa, alltaf minn bandamaður, alveg sama hvað gekk á eða hverju ég tók upp á. Þegar ég tók upp á því fimmtán ára að aldri að klippa af mér allt hár nema tvo bletti sem greiddir voru upp sem nautshorn þótti öllum fjölskyldumeðlimum það afleit hugmynd, nema þér, sem fannst tískustraumar þróast með ágætum.

Ég horfi á þig ganga á móts við sólarlagið, laus úr viðjum holdsins, frjáls til að leggja fyrir lax eða slá teighögg. Dagar þessa heims eru taldir, en þú fórst samt ekki langt. Minning þín lifir og veitir okkur sem eftir lifum leiðbeiningu og góðar stundir. Þangað til við hittumst aftur.

Þegar ég kíkti við hjá þér í eitt af síðustu skiptunum varstu hress sem aldrei fyrr þótt líkaminn væri ekki í jafngóðu ásigkomulagi. Þú snæddir kvöldmat þótt lystin væri ekki mikil. Ég sagði þér að þú þyrftir að vera duglegur að borða því þú væri orðinn svo horaður og minntist ófárra skipta sem þú sagðir þetta við mig þegar ég var yngri. Þú reyndir oft að fá mig til að drekka rjóma svo ég yrði feit og fín eins og afi og borðaðir fituafganga af disknum mínum með bestu lyst. Þegar við kvöddumst þennan dag var stutt í kaldhæðnishúmorinn sem þú varst þekktur fyrir. Þegar ég sagði "sjáumst afi" sagðirðu við okkur Bensa með bros á vör, "ef ekki, þá grafið þig mig bara".

Minningarnar um afa eru óteljandi. Í Skerjafirðinum vorum við Árni ávallt heiðursgestir. Ósjaldan var slegið upp í pylsupartí sem endaði fyrir framan sjónvarpið. Árni lá þá á afabumbu og ég á ömmubumbu þar til við sofnuðum. Stundum sofnaðir þú þó á undan okkur sem fór ekki framhjá okkur út af tilheyrandi hrotum og við skemmtum okkur vel yfir því. Á Þingvöllum var margt brallað. Þú varst oft að kenna Árna á einhverja hluti eins og bátinn eða veiðiaðferðir úti á vatni og þú stríddir mér og sagðir að þetta væri aðeins fyrir stráka. Ég herjaði því mína fyrstu kvennabaráttu gegn þér og ég heimtaði að fá að gera allt það sama og Árni, þótt hann væri einu og hálfu ári eldri, og þú endaðir alltaf með því að leyfa mér líka.

Þú varst síðan orðinn einn aðalstuðningsmaður kvennafótboltans þegar ég var komin á fullt með meistaraflokki KR og mættir á flesta leiki hjá mér. Ég sem sagði stundum við þig að þú værir karlremba þegar ég var yngri. Þannig varstu bara, þú studdir þitt fólk í öllu því sem það tók sér fyrir hendur. Mér finnst það aðdáunarvert að þú, KR-ingur nr. 1, studdir mig jafnvel þó að í sumar sé ég ekki að spila með fjölskyldufélaginu. Þú fylgdist svo með leikjunum mínum í sjónvarpinu af spítalanum. Við lögðum á ráðin eftir leikina og þú sagðir mér hvað þér þætti betur mega fara í leik liðsins.

Það var alltaf gott að tala við þig. Þú kunnir fullt af skemmtilegum sögum og við töluðum oft um hina ýmsu staði sem þú hafðir komið til. Það var alltaf skilyrði hjá þér að maður kæmi í heimsókn fyrir utanlandsferðir og þér fannst svo gaman að geta laumað að manni einum blákalli eða svo í farareyri og helst svo að mamma sæi ekki. Það kom henni ekkert við í hvað við eyddum aurunum. Þú hélst uppteknum hætti fram á síðasta dag og sást til þess að Einar og Mummi myndu ekki gleymast fyrir ferðir sínar með Ólympíuliðunum sem þeir eru einmitt í núna. Þú varst alltaf góðmennskan uppmáluð. Minninguna um þig mun ég varðveita um ókomna tíð, besti afi í heimi.

Kveðja frá KR

Einar Sæmundsson er látinn, einn mesti leiðtogi sem KR hefur átt og einn þeirra manna sem mest hafa mótað KR sem íþróttafélag.

Fyrstu heimildir um þátttöku Einars við mótun og stjórnun KR eru frá um 1930. Lengst af frá þeim tíma hafði hann mikil áhrif innan félagsins og naut mikillar virðingar allt til dauðadags. Áhrif Einars innan vébanda KR spanna því u.þ.b. 70 ára tímabil. Einar Sæmundsson var formaður KR í 17 ár, árin 1958 til 1975, sem voru einhver mestu gullaldarár í sögu félagsins.

Fyrir mér verður KR án Einars ekki það sama. Alveg frá því að ég gekk í KR átta ára gamall hefur Einar verið sá maður sem mest virðing hefur verið borin fyrir innan félagsins. Glæsilegur og hógvær leiðtogi sem hefur á sinn hægláta og hógværa hátt átt stóran þátt í að skapa glæsilegt félag og áunnið KR mikla virðingu innan íþróttahreyfingarinnar.

KR kveður þennan mikla mann með þakklæti, þakklæti fyrir sitt ómetanlega starf fyrir félagið og þakklæti fyrir að hafa fengið að njóta hans sem leiðtoga og félaga á langri og farsælli ævi. KR mun njóta ævistarfs Einars Sæmundssonar um ókomin ár.

KR sendir fjölskyldu Einars, eiginkonu, börnum og barnabörnum samúðarkveðjur.

Þegar við feðgarnir fréttum að vinur okkar Einar væri látinn fór ekki hjá því að við ræddum um þá miklu vinnu sem hann hafði unnið í þágu KR að uppbyggingu mannvirkja félagsins til að tryggja bætta aðstöðu fyrir æskuna til íþróttaiðkana.

Einar var fæddur í Vesturbænum og því sjálfsagður hlutur að hann gengi í KR enda var hann aðeins 10 ára þegar hann var innritaður í félagið en það merkilega var að þá var Einar búsettur í Austurbænum. Hann byrjaði þá að æfa knattspyrnu eins og flestir drengir á þeim tíma en að nokkrum árum liðnum hætti hann við knattspyrnuna en hóf þá þegar að æfa sund af miklum krafti. Ástæðan var sú að félagið hafði fengið nýjan þekktan þjálfara, sem var Jón Ingi Guðmundsson, en hann var þá einn af okkar þekktustu sundköppum. Íslandsmeistari í flestum greinum. Þegar Einar hafði náð góðum tökum á sundinu hóf hann að iðka sundknattleik, sem þá var að ryðja sér braut hér, enda höfðum við þá nýverið tekið þátt í sundknattleik á Ólympíuleikunum 1936 í Berlín. Eftir þetta hélt Einar sig við sundknattleik og náði því nokkru seinna að verða Reykjavíkurmeistari í greininni.

Fljótlega eftir að KR hóf iðkun skíðaíþróttarinnar byrjaði Einar að starfa í deildinni. Varð hann fljótt þar í fararbroddi þegar skíðadeildin hóf framkvæmdir við uppbyggingu í Skálafelli. Á þessum tíma er mikið líf að færast í íþróttastarfið hjá KR.

Undir forystu Kristjáns L. Gestssonar hefur KR keypt "Báruna" og gert húsið upp sem íþróttahús og knattspyrnumenn félagsins hafa keypt land í Kaplaskjóli til þess að byggja þar íþróttahús og -velli. Svo það er margt sem bíður framtíðarinnar sem þarf að framkvæma, bæði varðandi uppbyggingu og skipulag félagsins. Við þessar aðstæður er Einar kjörinn í stjórn félagsins 1941.

Á þessum tíma er deildum félagsins að fjölga jafnt og þétt og eru þær orðnar 10 að tölu en þá verður að breyta þessu fyrirkomulagi og gera deildirnar sjálfstæðari og umfram allt með sjálfstæðan fjárhag en hann höfðu þær ekki haft. Það varð nú hlutverk Einars að ráða fram úr þessum fjárhagsvandræðum. Hér var mikið verk að vinna að sjá um að ekki yrðu vandræði eða átök milli íþróttadeilda félagsins. Einar lagði mikla vinnu í þetta er varð til þess að deildarstarfið fór ört vaxandi og styrkti félagið í heild á komandi árum. Einar tók við formennsku félagsins 1958 er Erlendur Ó. Pétursson lést en vegna veikinda formanns síðustu árin má segja að hann hafi í raun tekið við formennskunni mun fyrr. Sem formaður starfaði hann í 17 ár við miklar vinsældir. Enda hélt hann ótrauður áfram að styrkja allt starf félagsins og tryggja framgang deilda, sem höfðu nú sjálfstæðan fjárhag.

En það var víðar sem leiðir okkar lágu saman. Um langan tíma vorum við félagar í Lionsklúbbi Reykjavíkur en þar starfa menn fyrst og fremst við að styrkja sjónskerta eða aðra líknarstarfsemi. Einar var lengi í þeirri nefnd og vann þá að því að Íþróttafélag fatlaðra fékk myndarlegan styrk til þess að byggja íþróttahús sitt sem þá var í smíðum.

Á seinni árum þegar farið var að hægjast um í íþróttamálum vorum við feðgarnir farnir að stunda golf. Þá fengum við enn þá ánægju að hitta Einar þar fyrir. Hann hafði þá bætt golfinu við sínar uppáhaldsíþróttir til að iðka en jafnframt hélt hann áfram við sundið og skíðin svo lengi sem heilsan entist.

Að lokum sendum við Auði Einarsdóttur, börnum hans og fjölskyldum þeirra hugheilar samúðarkveðjur.

Mikill höfðingi og öðlingur er látinn. Vandfundnir eru slíkir menn sem Einar Sæmundsson var. Vasklegur og góðlegur maður í sjón og raun. Hláturmildur og bjartur yfirlitum. Jákvæður, kurteis og fágaður í framkomu. Heilsteyptur og heiðarlegur. Hann bar með sér heiðríkjuna. Hvað er betra hægt að segja og þó á þetta allt við minn gamla vin, sem nú er fallinn frá eftir langa sjúkdómslegu.

Einari kynntist ég fyrir meira en hálfri öld þegar hann var í forystusveit KR, í hópi annarra öndvegismanna. Einar tók við formennsku í KR af Erlendi Ó. Péturssyni. Það var ekki létt verk að feta í fótspor þeirrar goðsagnar sem Erlendur var. En svo var Einar dáður og virtur að hann sat á formannsstóli í nær tvo áratugi, svo aldrei bar skugga á. Alls staðar nálægur, alltaf brosandi, alltaf til taks og stuðnings og hann gerði alla keppendur, fullorðna sem unglinga, að félögum sínum. Hvar í íþrótt sem þeir stóðu, án manngreinarálits, án fordóma eða yfirlætis. Kostir þessa höfðingja voru einlægni, jákvæðni og vinátta, einlæg vinátta sem skein úr augum hans og birtist okkur í hlátrinum og gleðinni, þegar vel gekk. Og líka þegar miður gekk. Það var aldrei bilbugur á þeim manni.

Einar var sundmaður á sínum yngri árum og var síðar áhugamaður um skíði og golf en var í rauninni alæta á hvers konar íþróttir og íþróttaiðkun. Þangað hafa börnin hans og barnabörnin sótt áhugann og getuna. Og þangað sótti hann lífskraftinn, sem alltaf einkenndi þennan heiðursmann. Forystustörf hans í þágu íþróttanna voru áhugamál hans en fyrir utan þær annir sinnti Einar um langt árabil umfangsmiklum atvinnurekstri sem gekk farsællega eins og flest annað í lífi hans.

Á síðari árum haðfi Einar dregið sig í hlé frá félagsstörfum og atvinnu, en hann var fastur gestur á öllum samkomum og samkvæmum ungra sem gamalla KR félaga og sem heiðursfélagi hjá ÍSÍ, sótti hann jafnan þá atburði sem ÍSÍ bauð honum til. Þar var hann aufúsugestur, hlæjandi, glæsilegur sjentilmaður, sem setti svip sinn á hver þau mannamót, sem til féllu.

Það er sjónarsviptir af slíkum mönnum. En um leið getum við glaðst yfir því að hafa verið samferðamenn Einars Sæmundssonar og þessi lífsnautna- og lífskraftsmaður hefur sjálfsagt verið fullsáttur við þessi endalok, þegar honum var þrotin geta til að njóta sín. Afkomendur Einars Sæmundssonar geta sömuleiðis verið stoltir af löngum og hamingjuríkum æviferli föður síns og afa. Ég flyt þeim öllum innilegar samúðarkveðjur. Sömuleiðis Auði sambýliskonu hans.

Góður vinur og félagi, Einar Sæmundsson, er fallinn frá. Hans verður sárt saknað í félagi okkar, KR. Það eru um 50 ár síðan við kynntumst. Ég var ungur að árum að leika minn fyrsta leik í meistaraflokki KR í knattspyrnu og Einar var nýlega orðinn formaður félagsins. Einar kom þá, eins og ávallt síðan, inn í búningsklefa okkar að leik loknum og tók þéttingsfast og innilega í hönd hvers og eins. Með bros á vör og blik í auga þakkaði hann framlag okkar til KR. Hver sem úrslitin voru var framkoma formannsins ævinlega sú hin sama, hlýleg og traust. Enda ávann hann sér virðingu og trúnað allra félagsmanna og langt út fyrir raðir félagsins. Aldrei heyrði maður Einar hallmæla nokkrum manni. Hann var einkar fundvís á hið jákvæða í fari hvers og eins og með ljúfu brosi, hlýju og hæfilegri glettni voru mörg ágreiningsatriði leyst og urðu í raun og veru að engu eftir að við Einar hafði verið rætt. Einar var formaður á hinum svokölluðu gullaldarárum í KR. Sigrar og titlar komu á færibandi. Ekki aðeins í knattspyrnu heldur í öllum þeim íþróttagreinum er félagið lagði stund á. Þá var og unnið ötullega að því að bæta aðstöðu til æfinga bæði innan- og utanhúss. Það má með sanni segja að á formannsárum Einars hafi KR verið fremst í flokki á meðal jafningja. Árangurinn í hinum fjölmörgu íþróttagreinum er félagið lagði stund á var framúrskarandi og íþróttaaðstaðan var hin besta á landinu.

Síðan átti það fyrir mér að liggja að taka við formennsku í KR þegar Einar óskaði eftir að hætta. Það mætti ætla að það hefði verið erfitt að feta í fótspor jafnvinsæls formanns og Einar var, en svo var í raun ekki. Allt var í föstum skorðum, félagsstarfið mjög öflugt og fjármálin stóðu traustum fótum. Ég þekkti vel það traust er félagar í KR báru til Einars formanns, en það var fyrst eftir að ég tók við að ég gerði mér grein fyrir þeirri virðingu er hann naut innan íþróttahreyfingarinnar. Einar reyndist mér einstaklega góður ráðgjafi og hjálparhella og á ég þessum góða vini afskaplega mikið að þakka.

Að leiðarlokum kveð ég þennan öðling og KR-ing númer 1. Mikinn höfðingja, sem var mér fyrirmynd, vinur og félagi.

Við hjónin flytjum Auði og fjölskyldu Einars innilegar samúðarkveðjur.