Stakk af í sönglögin

Eftir Bergþóru Jónsdóttur

begga@mbl.is

HÚN heldur upp á 50 ára dægurlagasöngafmæli sitt um þessar mundir, hún Helena Eyjólfsdóttir. "Hvað er hún eiginlega gömul?" hljóta margir að hugsa, eins og blaðamaður gerði, – ekki síst þegar á daginn kom, að þegar dægursöngferillinn hófst var fyrsti söngferill hennar að baki.

Það rifjast upp mynd af snjáðri lítilli 45 snúninga plötu í bláu hulstri, með mynd af Austurvelli og Dómkirkjunni, undir hvítum stjörnuhimni, – uppáhaldsjólaplötu margra á þeim árum. Þar söng Helena sálma við undirleik Páls Ísólfssonar dómorganista. "Ég var tólf ára þegar ég söng sálmana, en þá var ég búin að koma fram og syngja við ýmsar uppákomur frá því ég var níu ára," segir Helena og rifjar upp skemmtikraftakynningu Péturs Péturssonar útvarpsþular í Þjóðleikhússkjallaranum á sunnudögum. "Ég man nú ekki mikið eftir þessu. En ég var að skoða gamlar blaðaúrklippur og þá kom í Morgunblaðinu smá klausa um að þar syngi ég falleg Bach-lög og að Guðrún Pálsdóttir söngkennari spilaði undir." Guðrún, var söngkennari í Melaskóla; en tók Helenu heim í einkatíma. "Ég var alltaf að syngja. Mamma fór með mig til Sigurðar Birkis söngmálastjóra, og hann kom mér í nám til Guðrúnar. Hún var ekkja Héðins Valdimarssonar. Ég fór heim til hennar tvisvar í viku, í fína húsið hennar á Sjafnargötu 14, sem mér fannst vera höll. Þar bjuggu þær mæðgur, hún og Bríet. Guðrún kenndi mér endurgjaldslaust og reyndist mér einstaklega vel. Hjá henni lærði ég ýmis undirstöðuatriði í söng sem hafa alltaf nýst mér." Helena segir að alltaf hafi staðið til að hún héldi áfram söngnámi; – eða þar til hún stakk af í dægurlögin.

Söng á fyrstu rokktónleikunum

Þess var heldur ekki langt að bíða að Helena léti að sér kveða þeim megin, og á tónleikum sem hún kallar "fyrstu rokktónleikana á Íslandi" söng hún, rétt orðin fimmtán ára gömul, og við þá eru tímamótin í dag miðuð.

"Þar söng ég fyrir hlé, með hljómsveit Gunnars Ormslev, dægurlög þess tíma. Eftir hlé kom svo fram hljómsveit sem hét Tony Crombie and the Rockets og ærði íslenskan æskulýð. Það var SÍBS sem stóð fyrir tónleikunum, sem voru í Austurbæjarbíói. Þetta var mjög vinsælt, og ég man að það voru ellefu tónleikar," segir Helena og í röddinni leynir sér ekki angurværð endurminninganna. "Það var alltaf fullt og rokkið rétt að byrja."

Spurð hvers best og notalegast sé að minnast frá löngum og farsælum ferli segir Helena útilokað að nefna eitthvað eitt. "Jú, ætli mér þyki ekki best að minnast allra þeirra góðu hljóðfæraleikara og söngvara sem ég hef starfað með. Ég er líka full þakklætis fyrir að hafa getað sungið svona lengi og haldið röddinni minni. Ég er mjög þakklát fyrir það."

Helena tók strax ástfóstri við Akureyri sem barn, er hún dvaldi þar sumarlangt hjá föðurbróður sínum. Þegar henni bauðst að syngja með bræðrunum Ingimar og Finni Eydal, árið 1958, þegar þeir voru að stofna Atlantic-kvartettinn, þá þurfti ekki að biðja hana tvisvar. "Þá vorum við Óðinn Valdimarsson söngvarar. Þetta var stórkostlegt sumar, allt gekk svo vel, og við vorum fljótlega farin að spila inn á plötur og urðum mjög vinsæl. Ég fann aldrei fyrir öðru en að mér væri vel tekið á Akureyri."

Ekki eintóma pöbba

Það hefur margt breyst frá því að Reykjavíkurtelpan með englaröddina ákvað að vippa sér yfir í dægurlagasöng. "Núna eru svo margir að syngja, – og margir góðir. Í þá daga var þetta einn og einn. Manni var eiginlega bara kippt í þetta og gerði ekkert sjálfur til að koma sér á framfæri – boltinn rúllaði af stað og varð stærri og stærri. Mér finnst hafa breyst til betri vegar á þessum tíma hvað margir hafa tækifæri til að koma sér áfram. En mér finnst hins vegar slæmt hvernig skemmtanamenningin í landinu hefur þróast – þegar fólk er að fara út klukkan eitt á næturnar. Áður voru böllin búin klukkan tvö. Ég myndi vilja breyta opnunartíma skemmtistaða, og fá aftur gömlu góðu húsin sem höfðu yfir sér þá stemmningu að fólk langaði að dansa, eins og Sjallinn var – ekki eintóma pöbba."

Afmælistónleikar í Salnum

Helena – í hálfa öld er yfirskrift afmælistónleikanna, en þeir verða í Salnum í Kópavogi í kvöld, og sunnudagskvöldið 11. mars, kl. 20. Það verður reisn yfir tónleikunum og tvær hljómsveitir sem koma fram með Helenu auk gesta. Óskar Einarsson er tónlistarstjóri hennar og með honum leika fyrir hlé: Jón Elvar Hafsteinsson, Jóhann Ásmundsson, Benedikt Brynleifsson og Sigurður Flosason, en sérstakur gestur í fyrri hlutanum verður Ragnar Bjarnason. "Eftir hlé verð ég með gamla félaga mína úr hljómsveit Ingimars Eydal. Þeir vilja kalla sig Hvíta máva, og þeir mega það," segir Helena og hlær. Hún nefnir fyrstan til sögunnar Brynleif Hallsson, söngvara og gítarleikara, en hann er faðir Benedikts trommuleika. Þá eru einnig í hljómsveitinni Grímur Sigurðsson, Gunnar Ringsted, Kristján Guðmundsson, Sævar Benediktsson og Árni Ketill Friðriksson. Það kemur varla á óvart að gestasöngvari með Helenu eftir hlé verður Þorvaldur Halldórsson.

"Í fyrra hluta tónleikanna kem ég til með að syngja lög sem ég er þekkt fyrir og eins lög sem ég hef haft gaman af að syngja gegnum árin og nokkur djasslög. Þetta eru lög eins og Bel ami, Ástarljóðið mitt, Woman in love, Í rökkurró (Manstu ekki vinur), Hvítir mávar og fleira. Eftir hlé verða enn þekktari lög: Á skíðum skemmti ég mér, María Isabel, og við Valdi bregðum á leik í Ég tek hundinn.

Bæði Raggi Bjarna og Þorvaldur syngja svo sín lög sem þeir velja sjálfir. Aðalatriðið verður að hafa þetta gaman og leyfa gleðinni að flæða til fólksins."