Saksóknari segir málið sprengja refsirammann

Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson

orsi@mbl.is

Ríkissaksóknari krafðist við aðalmeðferð Pólstjörnumálsins svonefnda í gær fangelsisrefsingar yfir sexmenningunum sem ákærðir eru í málinu sem varðar tilraun til smygls á 23,5 kg af amfetamíni, 13,9 kg af e-töfludufti og loks 1.746 e-töflum til landsins 20. september. Fíkniefnin fundust í skútu sem tveir hinna ákærðu sigldu yfir Atlantshafið. Sakborningarnir búast allir, nema einn, við fangelsisrefsingu en umræddur sakborningur krefst þess að hann verði sýknaður af ákæru. Við málflutninginn í gær tilgreindi Kolbrún Sævarsdóttir saksóknari ekki hversu margra ára fangelsi sakborningarnir ættu skilið en nefndi hins vegar að málið hefði sprengt þann refsiramma sem væri fyrir hendi í lögum. Að mati saksóknarans eiga þrír úr hópnum að fá þyngsta dómana, þ.e. sá sem skipulagði smyglið og þeir tveir sem sigldu skútunni til landsins. Engu að síður taldi saksóknari að allir sexmenningarnir væru aðalmenn í brotinu, nánar tiltekið væri hér um að ræða „verkskipta aðalmennsku“ og eðlilegt væri að virða þátt allra mannanna sem samverknað. Til refsiþyngingar horfði að efnin hefðu ógnað heilsu ótiltekins fjölda fólks ef þau hefðu komist í umferð hér á landi, að mati saksóknara, auk þess sem hið mikla magn hefði sitt að segja. Þá hefði ásetningsstig mannanna verið mjög hátt. Hins vegar mætti virða þeim það til málsbóta að þeir játuðu sakir, þó með nokkrum fyrirvörum.

Upplýst var í gær að amfetamínið var frekar veikt, eða um 10-12% að styrkleika, en e-töfluduftið var talið fremur sterkt. E-töflurnar sjálfar voru hins vegar ekki taldar mjög sterkar. Til samanburðar má nefna að meðalstyrkleiki amfetamíns sem lagt var hald á árið 2006 var 32% að því er kom fram í vitnisburði Jakobs Kristinssonar, dósents við HÍ, sem efnagreindi efnin.

Saksóknari taldi að þrátt fyrir að amfetamínið hefði verið veikt skipti það í raun litlu máli fyrir sökina því mennirnir hefðu ekkert verið að hugsa um styrkleika góssins.

Fjármögnunaraðili utan við málið

Enginn af sexmenningunum er ákærður fyrir fjármögnun brotsins og sá sem ákærður er fyrir skipulagninguna nefndi við skýrslutöku í gær að ákveðinn maður hefði fengið hann til verksins. Ákærði vildi ekki upplýsa hver þessi maður væri og því er umræddur aðili utan við málið. Í framhaldi af þessari verkbeiðni hóf ákærði skipulagninguna og skipti verkum með hinum. Verjandi ákærða krafðist vægustu refsingar sem lög leyfa fyrir hönd skjólstæðings síns og vakti athygli á því að hann hefði játað sakir hreinskilnislega og þá væri hann hvorki fjármögnunaraðili né eigandi efnanna. Sæi ákærði fram á langa fangelsisvist og væri hættur í óreglu.

Meðákærði, sem að mati saksóknara ber ekki þyngstu ábyrgðina, býst sömuleiðis við fangelsi og játaði að hafa pakkað hluta efnanna fyrir smyglið. Hann, eins og allir utan eins, krafðist vægustu refsingar og taldi verjandi hans að 1-2 ára fangelsi væri hæfilegt. Hvað varðar annan þeirra tveggja sem sigldu skútunni til landsins var því mótmælt af hálfu verjanda að hann væri einn af aðalmönnum í brotinu enda hefði hann einungis verið burðardýr og tekið við fyrirmælum. Þótt hann hefði setið fund á kaffihúsi með skipuleggjandanum og nokkrum öðrum og fengið þar fyrirmæli og farsíma þýddi það ekki að hann væri aðalmaður. Fimm ára fangelsi væri hámarksrefsing í hans tilviki. Skútufélagi hans var með sömu kröfur fyrir dómi og sagðist hafa fengið fyrirmæli um að afhenda pakkasendinguna á Fáskrúðsfirði og sigla skútunni síðan aftur til baka yfir Atlantshafið. Verjandi hans dró í efa að málið væri stærsta fíkniefnamálið hérlendis því horfa þyrfti til styrkleika efnanna sem, eins og upplýst hefur verið, var ekki mjög mikill hvað amfetamínið og e-töflurnar áhrærði.

Sá sem átti að taka við fíkniefnunum játaði sína sök en neitaði þætti um söludreifingu. Verjandi hans taldi hámarksrefsingu hans þriggja ára fangelsi enda hefði hann eingöngu verið burðardýr. Hefði hann fengið fyrirmæli frá skipuleggjandanum og hann hefði ekki haft ásetning til að fremja svo stórt brot sem raunin varð. Einnig þyrfti að taka tillit til þess að hann er ungur árum, fæddur árið 1984.

Sá þeirra ákærðu sem krafðist sýknu, og sker sig þannig úr hópnum, bar fyrir sig að hann hefði hvergi komið nærri undirbúningi brotsins en viðurkenndi að hafa lofað skipuleggjandanum að geyma mætti pakkasendinguna í sumarbústaðalandi foreldra kærustunnar sinnar. Ákærði hefði ekki getað neitað félaga sínum um þessa bón. Verjandi hans tilgreindi að skjólstæðingur sinn hefði verið skýr í framburði hjá lögreglunni og verið sleppt fljótlega. Þá hefði þáttur mannsins ekki verið nauðsynlegur til að brotið yrði fullframið og þáttur hans gæti í mesta lagi talist tilraun til hlutdeildar. Aðalkrafan var því sýkna og til vara skilorðsbundin refsing.

Nokkra athygli vakti þegar skipuleggjandinn sagði frá samskiptum sínum við þann sem pakkaði inn hluta efnanna í íbúð í Kaupmannahöfn. Þeir tveir þekktust frá fyrri tíð og sagðist skipuleggjandinn hafa hitt þennan félaga sinn í Kaupmannahöfn og orðaði það svo að hann hefði legið vel við höggi, í þeirri merkingu að hann hefði verið ákjósanlegur til samstarfs með mjög skömmum fyrirvara. Hann hefði því beðið félagann um að pakka inn fíkniefnum og úr varð að félaginn mætti í tilgreinda íbúð og fór að pakka nokkrum pakkningum sem verjandi hans sagði að væru rúm ellefu kg. Sjálfur sagðist pakkarinn hafa yfirgefið íbúðina áður en efnin voru öll komin í umbúðir en hann hefði beðið vissan aðila sem var í íbúðinni að ljúka verkinu og þar með var hann farinn. Sagði hann að sér hefði verið farið að líða illa á þessum tímapunkti og reyndar iðrast að hafa tekið að sér þetta verkefni. Ákvörðuninni um að taka að sér pökkunina lýsti hann sem skyndiákvörðun. Hann tjáði dómara að hann hefði verið í óreglu á þessum tíma, þ.e. síðsumars 2007, og bætti raunar við að hann hefði verið í óreglu allt frá unglingsárum. Hann væri hins vegar að taka sig á og væri skráður í Stýrimannaskólann. Hans útgáfa af frásögn skipuleggjandans um að hann hefði „legið vel við höggi“ var á þá leið að hann hefði verið nærtækastur á þeim tíma sem þurfti að fá einhvern í að pakka efnunum.

Förin tafðist yfir hafið

Þegar kom að siglingaþætti þessa sérstæða fíkniefnamáls var dómari málsins, Guðjón St. Marteinsson, með ýmsar spurningar um öryggi til sjós og spurði m.a. skipuleggjandann um áhættu sem væri því samfara að sigla skútu yfir Atlantshafið í september þegar allra veðra væri von. Ákærði viðurkenndi að vissulega væri áhætta fólgin í þessu en bætti við að skútur þyldu margt og auk þess væri hægt að fylgjast með veðurspám. Sagðist hann hafa kennt tvímenningunum á skútuna áður en þeir lögðu af stað en í máli annars þeirra var þó aðeins um að ræða leiðbeiningar um kaðlavinnu. Skipuleggjandinn tók fram í skýrslu sinni að reyndar hefði átt að sigla til Íslands í ágúst en förin hefði tafist um nokkrar vikur. Þegar annar skútusiglarinn var látinn gefa skýrslu fyrir dóminum gerði hann ekki mikið úr kennsluþætti skipuleggjandans, heldur kannaðist aðeins við að hafa þegið leiðbeiningar um kaðla í seglum. Skútusiglararnir létu það í ljós að þeir væru alls óhræddir að leggja í svona siglingu og virtust ekki kippa sér upp við mögulega áhættu þar að lútandi. Um borð höfðu þeir tvö GPS-tæki og það þriðja til vara. Annar þeirra sagði þá hafa hreppt vont veður meðfram ströndum Skandinavíu og þar hefði seglið rifnað og hefði hann myndast við saumaskap til að gera við það. Þeir hefðu hins vegar sett seglið í viðgerð og haldið áfram förinni að því loknu.

Í skýrslutökum gærdagsins fékkst aldrei upplýst hvað sexmenningarnir áttu að fá borgað fyrir þátttöku sína í smyglinu, en ýmsir sögðu að launin hefðu átt að vera góð og ekki var á þeim að skilja að svikist yrði um að borga þeim fyrir verkið. Skipuleggjandinn sjálfur sagði að eitthvað hefði verið minnst á það við sig að greitt yrði í prósentum þegar til Íslands yrði komið en að því frátöldu var á sakborningunum að skilja að þessi mál hefðu verið öll mjög í lausum reipum.

Átti að útvega bland í poka

Eins og fram hefur komið tók skipuleggjandinn við verkbeiðni frá hinum óþekkta fjármögnunaraðila sem telst vera aðalhöfuðpaurinn í málinu en ber enga sök þar sem skipuleggjandinn hefur ekki viljað benda á hann. Skipuleggjandinn sagði aðeins að verkbeiðnin hafi falist í að útvega fíkniefni af mismunandi tegundum, „bland í poka,“ eins og hann orðaði það. Vandlega virðist hafa verið gengið frá efnunum fyrir smyglið, enda voru þau ekki aðeins sett í töskur, heldur í þar til gerð fríholt í þeim tilgangi að hægt yrði að henda töskunum í sjóinn ef löggæsla eða strandgæsla gripu inn í smyglið í miðjum klíðum. Einnig var settur sandur í töskurnar til að þyngja þær nægilega til að þær flytu ekki uppi.

Skipuleggjandi málsins tjáði dómara að hann væri nú að taka sig á í lífinu og sækti AA-fundi og hefði skráð sig í fjölbrautaskóla sem hann gæti sótt sem fangi á Litla-Hrauni.

Dóms má vænta í febrúar.