Teboð í Teheran

Í BYRJUN mars fór ráðuneytisstjóri utanríkisráðuneytisins til Írans. Lengi vel var á huldu hverra erinda ráðuneytisstjórinn hefði verið að gegna í Íran og lengi vel var látið í veðri vaka að megintilgangur ferðarinnar hefði verið að liðka fyrir viðskiptum ákveðinna íslenskra fyrirtækja við Íran. Nú er komið í ljós að svo var ekki.

Utanríkisráðherra var spurð um það á Alþingi í síðustu viku hvaða erindi ráðuneytisstjóri hennar hefði átt til Teheran. Þegar umbúðunum hafði verið svipt af svari utanríkisráðherra kom í ljós að ráðuneytisstjórinn hafði farið til að reyna að fá fylgi Írana við framboð Íslands til Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Utanríkisráðherra gat þess í því sambandi að við værum í kosningabaráttu og reyndum að afla okkur fylgis sem flestra þjóða. Sem sagt sama hvaðan gott kemur. Einum þingmanni varð þá á orði: Hvað næst? Ef til vill Norður-Kórea.

Þar með liggur það fyrir að utanríkisráðherra telur eðlilegt að hafa samband við og afla stuðnings þeirrar ríkisstjórnar sem hefur átt í hörðustu deilum við helstu vina- og bandalagsþjóðir okkar. Íranar búa við klerkastjórn öfgafullra Sjía-múslimaklerka. Engir fá að bjóða sig fram við kosningar nema þeir sem eru þóknanlegir klerkunum. Þeir sem játa önnur trúarbrögð en múhameðstrú eru ofsóttir og iðulega líflátnir. Unglingar eru hengdir opinberlega vegna þess að þeir eru sakaðir um að vera samkynhneigðir svo nokkur atriði séu nefnd.

Herstjórn Bandaríkjanna í Írak heldur því fram að byltingarverðir úr Íranska byltingarvarðliðinu þjálfi og berjist með hryðjuverkamönnum í Írak sem leitast við að drepa sem flesta bandaríska hermenn. Alþjóðasamfélagið hefur gert athugasemdir við kjarnorkutilraunir Írana. Þeir sem sinna mannréttindamálum vita að stjórn Írans er ein sú versta í heiminum. Þrátt fyrir það sendir utanríkisráðherra ráðuneytisstjóra sinn til að freista þess að afla fylgis Írana við framboð Íslands til Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna.

Ég hef reynt að fylgjast með kosningabaráttunni til Öryggisráðsins og mér hefur satt að segja blöskrað sá kostnaður sem lagt hefur verið í. Sendiráð eru stofnuð þar sem engin þörf er fyrir sendiráð Íslands. Ráðstefnur eru haldnar í ýmsum heimshlutum undir ýmiss konar yfirvarpi en hafa það að megin-markmiði að koma á framfæri óskum um stuðning við framboð Íslands til Öryggisráðsins. Utanríkisráðherra er á ferð og flugi og sækist sem harðast eftir stuðningi einræðisstjórna í Afríku auk þess sérstaka kærleiksfaðmlags sem reynt er að koma á við Írani.

Mér er nær að halda að kosningabarátta utanríkisráðherra sé ómarkviss og hætt sé við að við höfum glatað stuðningi margra helstu vina- og bandalagsþjóða okkar í NATO vegna þeirrar áherslu sem við höfum lagt á að ná stuðningi þjóða eins og t.d. Írans. Við vitum að Norðurlöndin styðja framboð Íslands en ég er hræddur um að það séu engar aðrar hefðbundnar vinaþjóðir Íslands sem muni styðja framboðið. Mér er ekki kunnugt um að Bretland, Þýskaland, Frakkland, Spánn, Ítalía, Írland, Holland eða Belgía muni styðja framboð Íslands. Hvernig stendur á því? Hafa verið gerð meiri háttar mistök í kosningabaráttunni? Sé svo, hverjum er þá um að kenna?

Meiri hluti íslensku þjóðarinnar hefur samkvæmt ítrekuðum skoðanakönnunum verið andvígur því að við leituðum eftir kjöri til Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Samt sem áður hefur verið anað áfram. Kosningabaráttan hófst í ráðherratíð Halldórs Ásgrímssonar og hver ráðherrann á fætur öðrum tók við kyndlinum úr höndum fyrirrennara síns og skeytti engu um afstöðu þjóðarinnar til málsins. Þegar Ingibjörg Sólrún Gísladóttir varð utanríkisráðherra var settur aukinn kraftur í kosningabaráttuna. Þjóðin var aldrei spurð og engu skeytt um afstöðu hennar til málsins. En vegna afstöðu þjóðarinnar var hafið heimatrúboð og háskólar landsins fengnir til að boða til málþinga þar sem einhliða var rekinn sá áróður að það væri nauðsynlegt og gott fyrir Ísland að eiga fulltrúa í Öryggisráði Sameinuð þjóðanna. En til hvers?

Hvað ætlum við að gera í Öryggisráðinu? Ef við náum kjöri þá gerum við það með atkvæðum helstu einræðisstjórna heimsins. Ætlum við síðan að vera sérstakir málsvarar lýðræðis og mannréttinda? Hefði ekki verið betra að halda uppi harðri baráttu fyrir frelsi og mannréttindum hvar sem er í heiminum en láta Öryggisráðið lönd og leið? Mér er nær að halda að það hefði verið hlustað með mun meiri athygli á rödd Íslands hefðum við einbeitt okkur að því að vera trúir hugsjónum lýðræðis og mannréttinda. Þess í stað sækjumst við eftir teboðum og stuðningi frá Teheran og sambærilegum valdhöfum. Ríkisstjórna sem meina fólkinu um almenn mannréttindi og virða jafnvel ekki þau mikilvægustu og nauðsynlegustu mannréttindi sem eru rétturinn til lífs.

Til hvers er eiginlega barist? Hvað er markmiðið með því að eignast fulltrúa í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna? Mér er það satt að segja hulin ráðgáta eftir að hafa kynnt mér kosningabaráttu utanríkisráðherra.