Það getur verið lærdómsríkt fyrir þá sem hjá standa að fylgjast með, hvernig fólk mætir því að örlögin mæli þeim lokadag. Ekki þar fyrir að það eina sem okkur öllum er ætlað með vissu er að deyja, en sumir fá notið langra og frjórra daga með ævikvöldi meðan aðrir hverfa af sviðinu fyrir aldur fram.
Ólafi Ragnarssyni var ákveðinn ótímabær lokadagur. Hann fékk ekki langan frest en fjarri honum var að sitja hann í sút, hann lauk við bók um samskipti sín og nóbelsskáldsins og hann orti ljóð sem komu á bók; Agnarsmá brot úr eilífð, sem honum auðnaðist að sjá eintak af áður en hann féll frá.
Jóhann Jónsson orti í Söknuði:
Hvar hafa dagar lífs þíns lit sínum glatað...
Í einu ljóða sinna henti Ólafur þetta minni Jóhanns á lofti, en leit ekki um öxl grátbólgnum augum heldur hvessti sjónir á okkur hin í hvatningarskyni:
Látt' ekki daga lífs þíns
lit sínum glata,
þótt birtur þér hafi verið
bráðþungur dómur.
Meðan sjúkdómurinn sótti á leit Ólafur á hann sem áskorun og kunni ekki aðra vörn en að sækja og líta á veikindin sem „vænlega reynslu sem veitir þér viðbótarþroska“. Það er þetta æðruleysi Ólafs sem vekur athygli lesanda ljóða hans. Það kostar ekkert að horfast í augu við ódagsettan dauða. Annað mál þegar hann er kominn á dagskrá. Og við þá reisn að sjá hann sem í spegli og geta samt haft af honum einhver not setur okkur hin hljóð.
Hann Ólafur Ragnarsson glataði engu nema talandanum á lokasprettinum. Hlýjan og húmorinn yfirgáfu hann ekki. Eða hvað segja menn um ljóð eins og Hringingu:
Lífslogi blaktir á skari.
Langri vegferð að ljúka.
Maður með ljá
er mættur á vettvang.
Við hinsta andvarp
hringir síminn:
Tilboð um áskrift
að Nýju lífi.
Því miður – of seint.
Svo rík hlýja sem var í fari Ólafs Ragnarssonar hlaut að finna sér farveg inn í ljóð hans til þeirra sem voru honum kærir; Návist þín:
Ef væri ég fiðrildi og flögraði vítt út um veröld
værir þú fegursta blóm er ég liti í lífsins garði.
Og svo líka til landsins og náttúrunnar. Frá þeirra faðmi naut Ólafur ríkulega og þess sér stað í ljóðum hans, t.d. Sumardýrð:
Alhvítar kvaka álftir
á afskekktu fjallavatni
lagboða sinn
um lífið og tilveruna.
Vængjum nú berja
við bláan spegil
og búast til flugs.
Siglfirðingur sem hann var geymdi hann hjá sér glaðar síldarminningar:
Hafir þú barnsskónum slitið
í blómstrandi síldarbæ
og unnið á iðandi plönum,
áttu þitt ævintýri um ókomna tíð,
átt merlandi minningasafn
í sálu þinni og sinni.
Og hvaða mælikvarða skal setja á ljóð Ólafs Ragnarssonar?
Matthías Johannessen segir að Ólafur hafi haft ljóðskáldstaugar og engum treysti ég betur en Matthíasi til að nema það.
Þær aðstæður sem ljóðin spruttu úr setja mark sitt á þau. Þau eru svanasöngur sigrandi sálar.
Lífið þú hefur í hendi
og höndlar það enn.
Staðfastur njóttu og sterkur
þeirra stunda sem gefast.
Freysteinn Jóhannsson (freysteinn@mbl.is)
Til baka
Leita í greinasafni
Prenta grein
