Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
„AUÐVITAÐ verður þetta ekki fyrirlestur fræðilegs eðlis, enda eru margir hæfari en ég til að fara í bókmenntafræðilegar kenningar og pælingar um verk Halldórs. Ég tala meira út frá sjálfum mér: persónulegri upplifun af verki sem er í persónulegu uppáhaldi,“ segir Bergur Ebbi Benediktsson sem er einn meðlima hljómsveitarinnar Sprengjuhallarinnar.
Bergur er fyrstur þriggja ungra listamanna sem halda „stofuspjall“ á Gljúfrasteini um tengsl þeirra við og skoðanir á nóbelsskáldinu en seinna í haust munu þau Erpur Eyvindarson rappari og Ingunn Snædal ljóðskáld spjalla í stofunni.
Las Laxness tilneyddur
En af hverju valdi Bergur Ebbi að fjalla um Heimsljós ? „Ég fór ekki að lesa verk Halldórs Laxness fyrr en ég var skikkaður til að gera það í menntaskóla,“ játar hann. „En í kjölfarið fór ég að lesa meira af verkum Halldórs. Maður var mjög móttækilegur á þessum tíma og sennilega hafa skrif Halldórs Laxness haft mikið að gera bæði með hvernig ég upplifi mig sem Íslending og upplifi þjóðina.“Bergur segir Heimsljós hafa verkað sterkt á sig þegar hann las bókina fyrst sem unglingur og fann mikla samsvörun í Ólafi Kárasyni Ljósvíkingi: „Söguhetjan er að uppgötva ýmislegt um sjálfan sig og aðra. Hann er utan við hópinn; stendur einhvern veginn utan við samfélagið og getur þess vegna horft á það úr fjarlægð og skilið hvernig það gengur fyrir sig,“ segir hann.
Fyrirmynd sem listamaður
Blaðamaður innir konunginn í Sprengjuhöllinni eftir því hvort Heimsljós eða önnur verk Halldórs Laxness hafi mótað hann sem listamann: „Áreiðanlega,“ svarar Bergur Ebbi. „Þó held ég að mest áhrif hafi Halldór Laxness haft sem persóna: hvað hann var ótrúlega metnaðarfullur sem rithöfundur og sem listamaður. Hann sýndi í raun hversu mikilvæg listin er í vitund fólks og þjóðar. Hann sýndi hvernig listamenn geta haft miklu meiri áhrif en nokkur pólitíkus eða auðmaður. Og það er þetta sem gefur ungu og skapandi fólki í dag innblástur og vilja til að leggja listir fyrir sig.“Saga unglings og samfélags
Halldór Laxness lét Heimsljós frá sér í fjórum hlutum á árunum 1937-1940, á eftir Sjálfstæðu fólki en undan Íslandsklukkunni .Heimsljós segir þroskasögu Ólafs Kárasonar sem kallar sig Ljósvíking en í gegnum ævi hans og upplifanir skoðar Halldór Laxness stöðu skáldsins í þjóðfélaginu og hugarheim hans, stéttaátök og kjör alþýðunnar.
Illa er farið með Ólaf á bænum Fæti undir Fótarfæti og er raunar allt og allir á móti Ólafi frá fyrsta degi en Halldór leggur honum í munn margar ljóðaperlur sem í dag þykja með mestu bókmenntagersemum þjóðarinnar.