Í upphafi nýrrar ljóðabókar Gyrðis Elíassonar, Nokkur orð um kulnun sólar, dregur hann upp mynd á ferðalagi um hálendið og skáletrar til skýringar: „Smáskilaboð til Kristjáns Fjallaskálds“:
Vegurinn inn á Sprengisand
er ljós í fyrstu
en verður svo hægt
og hægt dekkri
Þannig er líka vegurinn
að dauðanum
„Á Kaldadal“ nefnist vísan alkunna sem Gyrðir vísar til:
Yfir kaldan eyðisand
einn um nótt ég sveima;
nú er horfið Norðurland,
nú á ég hvergi heima.
Mörkin á milli lífs og dauða eru óljós fyrir skáldinu; þetta er sami vegurinn. Og kannski leitar það aldrei sterkar á mann en í óbyggðum. Þar eru endimörk mannlegs samfélags. Endalok Ragnars Kjartanssonar myndlistarmanns voru í Feneyjum, sem eru að sökkva í sæ. En dauðinn er víðar en í Feneyjum. Hrjóstrug náttúran á norðurhjaranum eirir engum. Í því faðmlagi getur sálin myrkvast, eins og ljóðabrotið ber með sér:
Í tjaldi við Drekagil
vakna ég um miðja nótt
af þungum draumi
inn í annan enn þyngri
(sem er lífið sjálft)
Enn leitar Gyrðir á kunnuglegar slóðir í ljóðinu „Svartnætti í Langadal“. Og maður hlýtur að dást að þrákelkninni að fara um þvílíkan skuggadal til að sækja ljósið við leiðarendann, eins og höfundur vísunnar þjóðkunnu hefur ekki talið sér eftir:
Ætti ég ekki vífaval
von á þínum fundum,
leiðin eftir Langadal
löng mér þætti stundum.
En kvæði Gyrðis eru ekki aðeins myrk; þau eru öðrum þræði kómísk og tilþrifin minna stundum á Þórarin Eldjárn. Freistandi er að álykta að ljóðið „Undur í Þistilfirði“ vísi til frægrar fyrirsagnar úr Íslendingi: „Negri í Þistilfirði“. Og svo er það hrossaflugan. Þegar systir mín bjó í Skotlandi fylltist heimilið af hrossaflugum, svo henni varð nóg um, en skoskt vinafólk hennar sagði hughreystandi: „Þetta er vorboði!“ Í Nútímamanninum má greina vissa aðdáun hjá Gyrði á flugum sem eru vinsælar hjá Skotum:
Ég gæti þegið
leiðbeiningar
í hugleiðslutækni
hrossaflugunnar.
Pétur Blöndal
Til baka
Leita í greinasafni
Prenta grein
