NÚ ERU að komin jól, allt í fullum gangi, tendra rafmagnsljós, hlusta á jólasönginn, en er þetta aðalatriðið í jólaboðskapnum? Er ekki frekar boðskapurinn sá að taka ábyrgð eins og Jesúbarnið sem tók seinna ábyrgðina fyrir allan heiminn. Er þá ekki líka komið að okkur að virða þetta og taka á móti honum með ábyrgð en ekki sem sjálfsögðum hlut. Við erum fædd í samfélag, í því felst ábyrgð – sem hefur nú reyndar brugðist hér í stórum stíl. Við berum ábyrgð á börnunum okkar og við eigum að kenna þeim að geta borið sömu ábyrgð seinna meir. Við berum ábyrgð á umhverfi okkar og fólki sem við umgöngumst. Ef hver og einn myndi nú bera sína ábyrgð myndi ástandið batna til muna. Það þarf ekki að kaupa dýrar og oft verðlausar jólagjafir heldur væri það miklu meiri gjöf að útskýra fyrir börnunum, vinum og maka að nú sé kreppa. Nú verðum við að hætta að bruðla, nota hugmyndaflugið, búa til sjálf og með ást eða kaupa notað og gera upp, gefa gjöf sem hugsun stendur á bak við, og kenna að það er miklu meira gaman að gefa en þiggja.
Allir hafa sínar grunnþarfir og eru þær hér frekar miklar, en allt umfram er óhollt og jafnvel hættulegt, þar nær hið illa tökum með eigingirni, græðgi og lygi.
Ef við mundum nú stofna þjóðsjóð sem hver og einn réði hvað hann legði í, hugsaði um hvað hann eyddi, keypti, borðaði, lifði með meðvitund þá stæði nú ríkið betur og gæti greitt niður skuldirnar. Þeir sem virklega þurfa á aðstoð að halda gætu fengið úr sjóðnum. Mig grunar að ef hver og einn tæki þá ábyrgð á sig væri ennþá meira en nóg til í þessu landi fyrir alla – ef maður færi rétt að. En þessi leið byggist á hreinskilni gagnvart öðrum og sjálfum sér, samvisku, sjálfsaga, dugnaði og vilja til að leggja sitt gjörsamlega af mörkum, stroka eigingirni og græðgi úr orðabókinni sinni og gefa af sér án þess að vilja fá í staðinn.
En við mundum fá í staðinn:
Við gætum með réttu átt þjóðarstolt, sjálfstraust og alvöru hamingju. Við gætum átt möguleika á að leysa vandamálin sjálf upp á eigin spýtur og á mjög fallegan hátt. Við gætum sýnt öllum heiminum hvað það er mikill kraftur í einni þjóð þegar allir standa saman. Ísland mundi breytast úr hryðjuverkalandi í land kærleika og heiðarleika – og þá mundi krónan kannski styrkjast. Ekki yrði nauðsynlegt að fara í ESB og fólk mundi streyma til landsins frekar en að flýja þaðan. Ef við myndum nú ákveða að fara þessa leið gæti það farið mjög hægt af stað, það væru eflaust einhverjir sem myndu notfæra sér þetta kerfi (engin sönnunargögn og nöfn – bara samviskan) og aðrir mundu halda dauðahaldi í helv... peningana sína, en með tímanum mundi krafturinn í hinum sem taka ábyrgðina styrkjast, samviskan mundi vakna og þeir mundu hugsa sig um.
Við þyrftum líka að hætta að hugsa um sökudólginn – hætta öllum rannsóknum, réttarhöldum og fangelsisdómum – sem væri mikill sparnaður. Er hvert og eitt ykkar visst um að þið hafið ekki gert svipað hefðuð þið haft tækifæri til þess? Ég held að sökin liggi frekar í samfélaginu og tímanum og eins þurfum við að leysa þetta í sameiningu og ekki skella ábyrgð á eina ríkisstjórn sem hefur ekki nokkurn möguleika á að leysa þetta. Hugsum frekar um hrunið sem tækifæri til breytinga. Þessi leið ætlast til mikils af hverjum og einum og þarfnast mikilla breytinga. Ég held að Íslendingar séu kannski eina þjóðin sem getur gert þetta. Þetta er lítil þjóð en hún hefur mikið þjóðarstolt, ástríðu fyrir landinu og vilja til að láta ekki allt fara til fjandans, hefur gaman af að taka upp nýjungar og vera framúrskarandi, dugandi, með metnað og þrjósku og ekki síst – hún elskar börnin sín og vill ekki hlaða öllum skuldunum á þau.
Hér koma nokkrar hugmyndir um sparnað: Það þarf að hugsa út í allt – hvort það sé nauðsynlegt, t.d. að aka eða ganga, nota plast eða pappír. Kaupa skynsamlega í matinn og nota íslenska framleiðslu. Virkja sjálfsagann og draga úr reykingum og drykkju. Styrkja tækifæri í heimahögum svo maður þurfi ekki alltaf að æða í bæinn. Læra að segja nei, ég þarf þetta ekki. Herða kröfur um bíómyndir (allavega mynd eins og Whale watching þarf að detta út áður en hún skapar kostnað.) Gera meira í sjálfboðavinnu. Flokka mat og safna afgöngum á matsölustöðum og gefa dýrum. Samkeppni í staðinn fyrir samvinnu – auglýsingakostnaður mundi snarminnka! Burt með skoðanakannanir og spurningalista. Og fleira mætti telja.
Ef þið viljið skoða fallegar landslagsmyndir – af því mér þykir reglulega vænt um þetta land – er á facebook: Lísa Kristin Íslandsvinir 2 albúm með ljósmyndum og smátexta með. Annars bara gleðileg jól og gott og farsælt komandi ár!
Höfundur starfar hjá Shell í Borgarnesi.