[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Vonbrigði að þorskstofninn skuli ekki hafa mælst stærri, segir framkvæmdastjóri LÍÚ. Forstjóri Hafrannsóknastofnunar segir engin gögn hafa komið fram í vorrallinu sem gefi tilefni til að auka kvótann á fiskveiðiárinu.

Eftir Ágúst Inga Jónsson

aij@mbl.is

JÓHANN Sigurjónsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar, segir að niðurstöður vorrallsins séu í samræmi við úttekt síðasta árs varðandi þorskinn. Skoðanir hafa komið fram síðustu vikur um að óhætt sé að auka þorskkvóta þessa árs og kröfur þess efnis. Jóhann segir aðspurður að hann telji svo ekki vera.

„Við miðum við að veita ráðgjöf einu sinni á ári og miðað við þá nýtingarstefnu sem hefur verið mörkuð er það stílbrot að auka aflamark á miðju fiskveiðiári. Við mælum ekki með slíku, auk þess sem engin gögn hafa komið fram sem gefa tilefni til þess,“ segir Jóhann.

Aukin afföll seiða

Hann sagði að fyrr á árum hefði það verið algengt í seiðamælingum að einstakir árgangar ýmist minnkuðu eða stækkuðu, misjafnt milli ára. Síðustu ár hefðu seiðaárgangar hins vegar nánast allir minnkað eftir fyrstu mælingu. Þessi auknu afföll seiða á síðustu árum gætu tengst breyttu hitastigi í sjónum sem hefði í för með sér minni lifun eða að meira afrán væri í gangi.

„Þó svo að talsverð afföll hafi orðið á 2008 árganginum er hann eigi að síður nálægt meðallagi og 2009 árgangurinn lítur einnig ágætlega út. Þetta eru hins vegar ekki árgangar sem við gerum út á strax, en ef fleiri slíkir koma fer verulega að birta til eftir 5-6 ár,“ sagði Jóhann.

Hann sagði að tiltölulega mikið væri af stórum fiski í aflanum, en það mætti skýra með minni sókn síðustu ár. Jafnframt væri lítið af millistórum fiski sem helgaðist af því að árgangarnir sem komust á legg eftir aldamótin væru allir lélegir fram til ársins 2008.

Tímabil lélegra árganga

„Þó að það komi kannski ekki á óvart eru það mikil vonbrigði að vísitölur þorsks skuli ekki vera sterkari,“ segir Friðrik Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍÚ, um niðurstöður úr vorralli Hafrannsóknastofnunar.

„Það eru vonbrigði að matið sé svipað og í fyrra og það eru vonbrigði að stofnstærðin skuli ekki mælast meiri. Þarna stendur að bráðabirgðastofnmat, byggt á aldursgreindum vísitölum og aldursgreindum afla, bendi til að stofnstærð í ársbyrjun 2010 sé nálægt fyrra mati. Samkvæmt stofnmati þorsks í fyrra gaf 20% aflaregla 150 þúsund tonn á þessu fiskveiðiári. Miðað við sömu aflareglu og ef ekki koma nýjar jákvæðar upplýsingar gæti aflamarkið farið niður í 147 þúsund tonn á næsta fiskveiðiári. Nú liggur fyrir frumvarp í þinginu um strandaveiðar, sem á að auka umtalsvert frá síðasta ári. Ef það fer í gegn verður aflamarkið einungis rúmlega 140 þúsund tonn á næsta fiskveiðiári. Það er ólíðandi að enn eigi að taka afla frá atvinnusjómönnum og útgerðum, sem hafa tekið á sig miklar skerðingar til að byggja upp þorskstofninn, og flytja til annarra með þessum hætti, “ segir Friðrik.

Hann sagði jákvætt að árgangarnir frá 2008 og 2009 virtust ætla að verða þokkalegir. Vandinn væri hins vegar sá að framundan væri tímabil lélegra árganga og langt væri í þessa tvo árganga sem væru nálægt meðallagi.

„Við höfum talið að það hafi aldrei átt fara með aflamarkið niður í 130 þúsund tonn. Við höfum haldið því fram að þess í stað eigi að miða við 155-160 þúsund tonn og höfum gert tillögur um það. Í fyrra lögðum við til að þorskaflinn yrði 160 þúsund tonn,“ segir Friðrik J. Arngrímsson.

Stofnstærð þorsks í upphafi árs nálægt fyrra mati

Sterkur 2009 árgangur gæti endað undir meðallagi

MAT á þorskstofninum samkvæmt niðurstöðum úr svokölluðu vorralli bendir til að stofnstærð í byrjun þessa árs hafi verið nálægt fyrra mati. Stofnvísitala og stærðardreifing var í samræmi við það sem búist var við, en útbreiðsla jafnari en verið hefur undanfarin ár, segir í frétt frá Hafrannsóknastofnun.

Árgangurinn frá 2008 mældist þó minni en stofnmæling í fyrra gaf til kynna. Af árgangi 2009 mældist mun meira en í meðalári.

Undanfarin ár hafa árgangar mælst stærri eins árs en síðari mælingar hafa leitt í ljós og er 2008 árgangur síðasta dæmið þar um. Í ljósi þess gæti 2009 árgangurinn orðið tæplega meðalárgangur.

Mikið af loðnu í fæðunni

Tiltölulega mikið er nú af stórum þorski í stofninum en lítið af millifiski eins og búast má við þegar nýliðun hefur verið léleg flest árin frá aldamótum en sókn lítil miðað við meðaltal áranna sem stofnmælingin hefur farið fram.

Meðalþyngd eftir aldri mældist lág eins og undanfarin ár, en var þó heldur hærri en í mars 2009 hjá flestum aldurshópum. Við sunnanvert landið var holdafar þorsks og lifrarstuðull með því hæsta sem verið hefur frá 1993, þegar vigtun hófst. Fyrir norðan var holdafar og lifrarstuðull svipað og undanfarin ár, en undir meðaltali áranna frá 1993.

Í mars er loðna venjulega uppistaðan í fæðu þorsks og flestra annarra botnfiska. Í ár var meira af loðnu í þorskmögum en undanfarin ár. Mest var af loðnu í þorski fyrir sunnan, suðvestan og norðvestan land en lítið á Breiðafjarðarmiðum og við sunnanverða Vestfirði.

Stöðluð stofnmæling

Vorrallið fór nú fram í 26. sinn dagana 28. febrúar til 16. mars. Stofnmæling botnfiska er stöðluð mæling á hlutfallslegu magni botnfisks og nýliðunarhorfum, einkum hvað varðar þorsk. Fimm skip tóku þátt í verkefninu, togararnir Bjartur NK, Ljósafell SU og Jón Vídalín VE, og rannsóknaskipin Árni Friðriksson og Bjarni Sæmundsson. Í stofnmælingunni er togað á tæplega 600 stöðum allt í kringum landið.

Stöðlun er lykilatriði í stofnmælingunni, þ.e. öll árin er reynt að nota sambærilegan búnað, toga á sömu stöðum, fara á sama tíma árs og nota eins lík skip og kostur er, segir í frétt Hafrannsóknastofnunar.

Hitastig sjávar við botn mældist að meðaltali hátt líkt og undanfarin ár og við norðanvert landið var meðalhiti með því hæsta sem verið hefur frá 1985, eða svipað og vorin 2003-2006.

Sterkur árgangur ýsu er að hverfa

*Stofnvísitala ýsu lækkaði um fjórðung frá mælingunni 2009 og er nú einungis rúmlega þriðjungur af meðaltali áranna 2003-2007 þegar hún var í hámarki. Lækkunin er í samræmi við það að stóri árgangurinn frá 2003 er að hverfa úr stofninum og minni árgangar að koma í staðinn. Holdafar og lifrarstuðull ýsu var eins og undanfarin ár fremur lélegt fyrir norðan land, en með betra móti fyrir sunnan.

*Stofnvísitala ufsa hefur lækkað frá 2006 og er nú lág eða svipuð og árin 1996-2001.

*Stofnvísitala skarkola var hærri en árin 1995-2009, en er samt einungis þriðjungur af því sem hún var í upphafi ralls.

*Vísitala þykkvalúru mældist há líkt og undanfarin sjö ár, en fer þó heldur lækkandi.

*Vísitala langlúru hefur farið lækkandi undanfarin ár og er nú í meðallagi.

*Vísitala sandkola mældist hærri en undanfarin ár en er samt í lægri kantinum.

*Vísitala lúðu í vorralli lækkaði hratt á árunum 1985-1990 og hefur verið í lágmarki síðan. Aldrei hefur fengist eins lítið af lúðu og í rallinu í ár.

*Vísitala gullkarfa mældist há líkt og verið hefur frá 2003.

*Vísitala steinbíts lækkaði um 16% og mælingin í ár er sú lægsta frá upphafi stofnmælingarinnar. Lítið fékkst af 30-60 sm steinbít miðað við fyrri ár, sem bendir til að nýliðun í veiðistofninn verði léleg á komandi árum.

*Stofnvísitala löngu er há líkt og hún hefur verið undanfarin ár.

*Vísitala keilu hefur farið lækkandi síðustu tvö ár og minna fékkst nú af smákeilu (15-30 cm).

*Talsvert fékkst af skötusel fyrir sunnan og vestan land eins og undanfarin sex ár og stöku fiskar fyrir Norðurlandi. Hinsvegar eru árgangar skötusels frá 2008 og 2009 lélegir ef miðað er við meðalárgang frá 1998.