Raforkuverð til heimila lækkaði

Eftir Bjarna Ólafsson

bjarni@mbl.is

VERÐ á raforku til almennings hefur lækkað um 19 prósent frá árinu 2002, þegar tekið er tillit til verðlagsþróunar. Raforkuverð á Íslandi er umtalsvert lægra en í helstu nágrannalöndunum, þar sem raforkuverð hefur hækkað á sama tímabili, en gengissveiflur gera slíkan samanburð alltaf erfiðan. Kom þetta meðal annars fram í máli Harðar Arnarsonar, forstjóra Landsvirkjunar, á ársfundi fyrirtækisins í gær.

Verð á raforku til stóriðju hefur hækkað umtalsvert undanfarið vegna tengingar raforkuverðs við álverð. Raforkuverð til stóriðju er hins vegar lægra en til almennings, jafnvel þegar horft er framhjá sköttum og dreifingarkostnaði.

Þegar aðeins er borinn saman hlutur raforkuvinnslu í raforkuverði til almennings og stóriðju sést að heimilin borga um 3,5 krónur fyrir hverja kílóvattstund, en stóriðjufyrirtæki greiða hins vegar um 2,5 krónur, þegar skoðað er verðið í janúar og febrúar í ár.

Hörður segir hins vegar að stíga verði afar varlega til jarðar í slíkum samanburði. Eins og áður segir er verð til stóriðju tengt álverði og er reiknað í bandaríkjadölum og getur því sveiflast í samanburði við verð til heimila.

Hins vegar er nýting stóriðju á raforku mun betri en almennra notenda. Nýting stóriðjunnar er um 96 prósent, en aðeins um 56 prósent hjá almennum notendum. Sveiflur í notkun almennings eru með öðrum orðum mun meiri en hjá stóriðjunni. Til að geta þjónustað almenning þegar orkueftirspurn hans er sem mest þarf Landsvirkjun að leggja í framkvæmdir og fjárfestingar, sem ekki nýtast að fullu af þessum sökum.

Eiga að greiða hærra verð

Þá eru samningar við stóriðjufyrirtækin gjarnan gerðir til mjög langs tíma og er því eðlilegt að þau greiði lægra verð en aðrir fyrir raforkuna. Hann tók þó fram að hann teldi að bæði stórfyrirtæki og almenningur ættu að greiða hærra verð fyrir raforku en gert er nú.

Það verð sem stóriðja á Íslandi greiðir er lægra en meðalverð í heiminum, en Hörður varar við slíkum samanburði. Miða verði við verð í löndum og við aðstæður sem eru sambærilegar við Ísland. Sum álfyrirtæki eigi sín eigin raforkuver á meðan önnur þurfi að kaupa raforku á opnum núvirðismarkaði og sé því munur á hæsta og lægsta verði til stóriðju mjög mikill í heiminum. Þá segi raforkuverð eitt og sér ekki alla söguna um kostnað álvera í mismunandi löndum. Tók hann sem dæmi að raforkuverð í Kína væri mjög hátt, en á móti kæmi að byggingarkostnaður þar væri mjög lágur og mjög væri slegið af kröfum um mengunarvarnir.

Gildandi orkusölusamningar endurspegla hins vegar markaðsaðstæður á þeim tíma sem samningarnir voru gerðir. Sagði hann að raforkuverð í Evrópu hefði farið hækkandi frá árinu 2003, en flestir orkusölusamningar hér á landi hefðu verið gerðir fyrir þann tíma. Landsvirkjun hefði hins vegar notið góðs af því að orkuverð til stóriðju hefði verið tengt álverði.

Hörður sagði jafnframt að sala á raforku til stóriðju hér á landi hefði staðið undir kostnaði Landsvirkjunar. Sjóðstreymi fyrirtækisins stæði undir skuldsetningu þess og undanfarin ár hefðu verið Landsvirkjun hagstæð.

Hvað varðar framtíðina vill Hörður að meiri áhersla verði lögð á rekstur og markaðsmál en framkvæmdir, án þess að framkvæmdir sitji á hakanum. Telur hann að hægt sé að auka arðsemi fyrirtækisins, einkum í ljósi þess hve raforkuverð hefur hækkað í Evrópu. Auðveldara ætti að vera að fá hingað fleiri og fjölbreyttari fyrirtæki sem þurfa á raforku að halda. Ekki þurfi mörg fyrirtæki hingað til lands til að máli skiptir fyrir rekstur fyrirtækisins og því ætti þetta að vera raunhæft markmið.

Meiri sátt um virkjanir

Þá sagði hann að sveiflukennt orkuverð í Evrópu gæti boðið upp á mikla möguleika fyrir fyrirtæki eins og Landsvirkjun ef lagður yrði sæstrengur milli Íslands og Evrópu. Mikill munur væri á hæsta og lægsta verði á evrópska markaðnum og vatnsaflsvirkjanir hentuðu vel til að selja orku til álfunnar þegar verð er sem hæst án þess að þurfa að veita orku þar inn þegar verð er lægra.

Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra og Bryndís Hlöðversdóttir, stjórnarformaður Landsvirkjunar, lögðu á það áherslu í ávörpum sínum að það ættu að vera stjórnvöld sem legðu línurnar í stefnu Landsvirkjunar.

Hörður tók undir þetta sjónarmið og sagði að fyrirtækið myndi leitast við að ná meiri sátt um nýtingu orkulinda á Íslandi. Hins vegar þyrfti fólk að gera sér grein fyrir því að ákveðinn hópur Íslendinga yrði aldrei sáttur við virkjun vatnsfalla en vonandi væri hægt að ná breiðari sátt en hingað til um nýtingu náttúruauðlinda.