Eyðimörk eins og á tunglinu

Guðni Einarsson

gudni@mbl.is

Eðjuflóð, líkast fljótandi pússningarlögun, kom niður Svaðbælisá ofan við Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum um klukkan níu í gærmorgun. Flóðið tók að sjatna upp úr hádeginu.

„Farvegurinn var orðinn hálffullur af fyrra flóðinu. Svo kom þetta og þá flaut yfir varnargarðana á um 150 metra svæði og gutlaði yfir á nýjum stöðum,“ sagði Ólafur Eggertsson, bóndi á Þorvaldseyri. Drullan fyllti farveg árinnar svo hann varð sléttfullur alveg upp á barma á varnargörðunum. Farvegurinn hefur breitt svo úr sér að hann er orðinn margir ferkílómetrar að stærð að mati Ólafs. Eðjan á eftir að fjúka og skolast til.

„Þetta er algjör eyðimörk – líflaus eins og á tunglinu,“ sagði Ólafur. „Svo eru fjöllin kolbikasvört. Þar sést ekki í strá. Það er helst að lúpínan rífi sig upp úr drullunni.“

Í gær komu vinnuvélar frá Vegagerðinni til að hækka varnargarðana til bráðabirgða þar sem flaut yfir í gærmorgun. Búið er að teikna nýja garða og á að fara í gerð þeirra þegar eftir hvítasunnu.

Gilin og brekkurnar ofan við Þorvaldseyri eru full af ösku. Ólafur segir að þegar rigni í gjóskuna og hún nái vissri vatnsmettun fari þetta allt af stað.

„Þetta kemur mér ekki á óvart, þótt ég hafi aldrei séð svona fyrr. Maður er búinn að sjá þessa öskudrullu í kringum sig og hvernig þetta verður í bleytu. Þetta var það sem maður átti von á,“ sagði Ólafur.

Ræktunarland slapp við aurflóðið í gær. Ólafur sagði að búið hafi verið að laga til bráðabirgða varnargarða ofan og neðan við brúna yfir Svaðbælisá og komu þeir í veg fyrir skemmdir á ræktunarlandi.

Vatnsósa gjóska af jöklinum

Svo virðist sem gjóska, sem legið hefur á jöklinum neðan 1.200-1.300 m hæðar, hafi flotið fram og hreinsast af á 4-5 km 2 svæði. Við úrkomuna í fyrrinótt hefur gjóskan orðið vatnsósa, fengið eiginleika vökva og flætt fram sem grautur af ösku og vatni, að mati Magnúsar Tuma Guðmundssonar prófessors.

Talið er að hliðstæðir atburðir geti orðið á vatnasviði Laugarár og Holtsár og ef til vill einnig austar á jöklinum.