Allur Ronnie James Dio með hornin frægu á lofti á tónleikum.
Allur Ronnie James Dio með hornin frægu á lofti á tónleikum. — Reuters
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
AF MÁLMI Orri Páll Ormarsson orr@mbl.is Enginn maður, lífs eða liðinn, ber meiri ábyrgð á því að ég ánetjaðist málmi en Ronnie James Dio, sem hélt á fund feðra sinna síðastliðinn sunnudag, 67 ára að aldri.

AF MÁLMI

Orri Páll Ormarsson

orr@mbl.is

Enginn maður, lífs eða liðinn, ber meiri ábyrgð á því að ég ánetjaðist málmi en Ronnie James Dio, sem hélt á fund feðra sinna síðastliðinn sunnudag, 67 ára að aldri. Fyrsta málmskífan sem ég festi kaup á var Holy Diver og eftir það varð ekki aftur snúið – ég fann hinn eina sanna tón. Bryð æ síðan bárujárn með morgunkaffinu.

Ekki svo að skilja að Dio – eins og sveitin hét eftir skapara sínum – standi Iron Maiden, Metallica, Slayer og slíkum sveitum á sporði. En hún var ágætis byrjun. Dio miðlaði ómenguðum málmi.

Ronnie James Dio er almennt álitinn einn fremsti söngvari málmstefnunnar, blæbrigðarík og kröftug röddin nísti inn að beini, enda þótt hann hlyti aldrei neina formlega leiðsögn. Dio bjó hins vegar alla tíð að því að hafa lært á blásturshljóðfæri sem barn. Þar lærði hann að anda. Þannig lagað séð, gegnum málminn.

Dio var með litríkari mönnum á sviði, minnti jafnvel meira á fígúru úr galdrasögum en rokkstjörnu, og dró hvergi af sér. Ég var svo lánsamur að sjá hann einu sinni, með Black Sabbath í íþróttahúsinu á Akranesi haustið 1992. Kannski ekki stærsta giggið á ferli kappans en ógleymanlegt eigi að síður. Þökk sé einum málmelskasta manni landsins, Sigurði Sverrissyni, upplýsinga- og kynningarstjóra LÍÚ, sem flutti sveitina inn.

Ronald James Padavona fæddist í Portsmouth, New Hampshire, 10. júlí 1942, inn í rammkaþólska fjölskyldu af ítölskum uppruna. Hann lærði ungur á trompet og bauðst styrkur til tónlistarnáms við hinn virta Juilliard-skóla en hafnaði honum til að sinna ástríðu sinni – rokktónlist.

Fyrsta bandið sem hann kom fram með sem bassaleikari seint á sjötta áratugnum hét því fróma nafni The Vegas Kings en því var breytt í Ronnie & the Rumblers eftir að okkar maður tók við hljóðnemanum.

Padavona er ekki nafn á rokkstjörnu og árið 1961 breytti Ronnie James eftirnafni sínu í Dio eftir alræmdum mafíósa, Johnny Dio.

Leiðin upp á stjörnuhimininn getur verið löng og Dio gekk treglega að koma sér á framfæri á sjöunda áratugnum enda þótt ein sveita hans, Ronnie Dio and The Prophets, sendi frá sér breiðskífu. Það var ekki fyrr en hann hitaði ásamt félögum sínum í Elf upp fyrir Deep Purple 1969 að hjólin fóru að snúast. Ritchie Blackmore, gítarleikari Purple, heillaðist af sönghæfileikum Dios og þegar Purple leystist upp stofnuðu þeir félagar Rainbow. Dio söng inn á fjórar plötur með Rainbow á ofanverðum áttunda áratugnum við góðan orðstír. Upp frá því var nafn hans á hvers manns vörum í rokkheimum.

Listrænn ágreiningur reis milli Dios og Blackmores og árið 1979 þekktist Dio boð Black Sabbath um að taka við hljóðnemanum af Ozzy Osbourne. Sú göfuga brautryðjendasveit í málminum hafði átt í sárri tilvistarkreppu en Dio reif hana upp á óæðri endanum. Gerði tvær frábærar breiðskífur með Sabbath, Heaven & Hell (1980) og Mob Rules (1981). Hann sneri aftur 1992 og gerði þokkalega plötu, Dehumanizer , og síðustu árin starfaði hann með Tony Iommi og Geezer Butler undir merkjum Heaven & Hell og sendi sú ágæta sveit frá sér sína fyrstu plötu fyrir réttu ári. Það reyndist síðasta framlag Dios til málmsögunnar.

Árið 1982 stofnaði Dio sína eigin sveit og starfrækti hana með hléum allt til dauðadags. Vegur hennar var mestur fyrstu árin en plötur á borð við Sacred Heart (1985), The Last in Line (1984) og einkum og sér í lagi Holy Diver (1983) eru mörgum flösufeykinum hjartfólgnar.

Minningin er góð en ég ræð þó mönnum alfarið frá því að láta nostalgíuna hlaupa með sig í gönur og skoða gömul myndbönd með Dio. Það er í besta falli vandræðalegt að sjá kappann, eins rýr og hann var, sveifla sverði í rústum guðshúsa, þótt það hafi svínvirkað þegar maður var tólf ára.

Enda þótt tónlistin mæltist vel fyrir var Holy Diver umdeild plata. Fyrir það fyrsta fór það fyrir brjóstið á mörgum guðhræddum Bandaríkjamanninum að sjá forynju flengja kaþólskan prest með málmkeðju framan á umslaginu.

Í annan stað þótti Dio daðra ótæpilega við myrkrahöfðingjann, ekki síst með því að mynda í tíma og ótíma horn með vísifingri og litlaputta en á þeim ósköpum byrjaði hann á Sabbath-árunum. Sjálfur kvaðst Dio nota táknið í þveröfugum tilgangi, líkt og amma hans gerði að ítölskum sið til að halda illum öndum í skefjum.

Ronnie James Dio greindist með krabbamein í maga í nóvember síðastliðnum. Eiginkona hans og umboðsmaður, Wendy, sendi frá sér yfirlýsingu um miðjan mars þess efnis að meðferðin gengi vel. Eftir það seig hins vegar hratt á ógæfuhliðina og um liðna helgi varð Dio að láta í minni pokann fyrir meininu.

En goðsögnin lifir...