Suðumark í Samfylkingunni

Fréttaskýring

Agnes Bragadóttir

agnes@mbl.is

Synd væri að segja að allt væri með friði og spekt innan Samfylkingarinnar þessa dagana. Þetta á við um þingflokk Samfylkingarinnar og ekki síður á þetta við um grasrót flokksins. Heimildir Morgunblaðsins herma að ástandið innan flokksins nálgist suðumark og ef ekki verði fundinn nýr flötur á málinu, sé viðbúið að það sjóði upp úr.

Sömuleiðis mun Framsóknarflokkurinn klofinn í sinni afstöðu og engan veginn er hægt að fullyrða að allur þingflokkurinn vilji styðja tillögu meirihluta þingmannanefndarinnar, sem þó tveir fulltrúar Framsóknarflokksins áttu aðild að, að Alþingi ákæri fjóra fyrrverandi ráðherra í ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar, þau Geir H. Haarde, Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, Árna M. Mathiesen og Björgvin G. Sigurðsson.

Framsókn vill bíða og sjá

Sennilegast var talið í gær að þingmenn Framsóknarflokksins vildu bíða og sjá til hvað gerðist hjá VG, því ýmsir töldu um helgina að Ögmundi Jónassyni gæti vart verið stætt á því að samþykkja að Alþingi gæfi út ákærur á hendur ráðherrunum fyrrverandi, þar sem hann hafi áður lýst því yfir að hann teldi að það fæli í sér mannréttindabrot að ákæra þegar sakborningum gæfist ekki færi á að áfrýja niðurstöðu dómstóls, en það er einmitt tilvikið með niðurstöður landsdóms; þeim verður ekki áfrýjað.

Líklegt var talið að framsóknarþingmenn myndu tvístrast, verði niðurstaðan sú að Ögmundur ákveði að styðja ekki tillögu meirihluta nefndarinnar.

Reiðin beinist að Össuri

Þótt óvissan sé með þessum hætti innan Framsóknarflokksins, er hún hjóm eitt miðað við það ástand sem nú er sagt ríkja í þingflokki Samfylkingarinnar. Þar logar allt stafna á milli. Sá armur Samfylkingarinnar sem stutt hefur Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, fyrrverandi formann flokksins og utanríkisráðherra, er nánast orðlaus yfir vinnubrögðum flokksforystunnar, fulltrúa Samfylkingarinnar í þingmannanefndinni og ekki síst Össurar Skarphéðinssonar utanríkisráðherra og nota bene svila Ingibjargar Sólrúnar.

Benda fulltrúar þess arms á að það sé með miklum ólíkindum að það hafi fyrst verið kl. fjögur síðdegis á laugardag, sem Ingibjörg Sólrún frétti af því að hennar eigin flokkssystkin, þau Magnús Orri Schram og Oddný G. Harðardóttir, hafi gert tillögu um að þrír fyrrverandi ráðherrar yrðu ákærðir. Þau hafi ákveðið að skipta henni inn á, miðað við niðurstöður úr Rannsóknarskýrslu Alþingis, en falla frá upphaflegum áformum um að ákæra Björgvin G. Sigurðsson einnig. Á mánudagskvöldið fyrir viku hafi legið fyrir að fulltrúar Samfylkingarinnar myndu verða meðflutningsmenn að þingsályktunartillögu meirihlutans, þ.e. fulltrúa VG, Framsóknar og Hreyfingarinnar, um að Alþingi ákærði fjóra fyrrverandi ráðherra. Viðmælendur segja útilokað að fulltrúar Samfylkingarinnar í nefndinni, sem bæði eru mjög reynslulitlir þingmenn, voru fyrst kosin á þing vorið 2009, séu í raun algjörir nýliðar, hefðu ákveðið slíka breytingu, án þess að hafa um það samráð við forystu flokksins. Fullyrða viðmælendur að í þessum síðasta leik hafi Össur Skarphéðinsson verið í lykilhlutverki. Hann hafi barist fyrir því á öllum vígstöðvum, frá því að hann frétti af því að til stæði að ákæra fjóra fyrrverandi ráðherra, að Björgvin G. Sigurðsson væri skorinn niður úr snörunni. Hann líti einfaldlega á það sem skyldu sína að slá skjaldborg um viðskiptaráðherrann fyrrverandi. Hann hafi „gert hann að pólitíkus“ svo vitnað sé orðrétt í einn heimildarmann og því hafi honum runnið blóðið til skyldunnar.

Bent er á að það sé með miklum ólíkindum að Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra og formaður Samfylkingarinnar, skuli hafa látið þetta yfir sig ganga. Hún eigi pólitískan frama sinn, þ.e. að hafa orðið formaður Samfylkingarinnar og forsætisráðherra, einni og aðeins einni manneskju að þakka og sú heiti Ingibjörg Sólrún Gísladóttir.

Reiði, biturð og sár vonbrigði eru því kraumandi í armi Ingibjargar Sólrúnar innan Samfylkingarinnar, einkum í garð Össurar en einnig í garð Jóhönnu og þá ekki síst fyrir „þann aumingjaskap að hafa látið undan Össuri í þessu gífurlega viðkvæma máli,“ svo aftur sé vitnað orðrétt í heimildarmann.

Þá liggur það fyrir að ákveðnir þingmenn Samfylkingarinnar, sem eiga það sameiginlegt að hafa skamman starfsaldur á Alþingi, ýmist frá vori 2007 eða vori 2009, vilji í lengstu lög koma fram sjálfstætt og láta ekki spyrða sig við eldri þingmenn, núverandi og fyrrverandi ráðherra. Því megi búast við því að hver og einn leiki nokkurs konar einleik í málinu, þegar ákærutillögurnar og landsdómur koma til meðferðar þingsins, væntanlega í dag.

Fyrir allsherjarnefnd?

Ákveðnir þingmenn Samfylkingarinnar segja að þingflokkurinn í heild geti vitanlega ekki stutt tillögu eigin flokksmanna úr þingflokksnefndinni. Um það verði einfaldlega aldrei nein sátt í flokknum að draga Ingibjörgu Sólrúnu fyrir landsdóm. Því vilja ákveðnir þingmenn Samfylkingarinnar nú að þingsályktunartillögum meirihluta nefndarinnar og Samfylkingarinnar verði vísað til allsherjarnefndar, í þeirri von að nýr flötur finnist á málinu í meðförum allsherjarnefndar.

Einhugur ríkir meðal þingmanna Sjálfstæðisflokksins um að standa ekki að ákærum gegn ráðherrum úr ríkisstjórn Geirs H. Haarde, eins og kom fram í Morgunblaðinu fyrir helgi. Að þeirra mati eru saknæmisskilyrði laga um ásetning eða stórfellt hirðuleysi ekki uppfyllt.

Viðmælendur úr mismunandi stjórnmálaflokkum virtust ýmsir vera sammála um eitt meginatriði í samtölum í gær; að nú reyni á þingheim. Spurt er hvort þingmenn muni hafa þann manndóm í sér að greiða þingsályktunartillögum meirihluta nefndarinnar og Samfylkingarþingmannanna tveggja atkvæði sitt, vegna eigin sannfæringar. Eða munu þeir greiða atkvæði, byggða á „meintu almenningsáliti, sem sagt er krefjast þess að fá að sjá blóð renna?“