Margrét Björnsdóttir Blöndal

Leiðir okkar Grétu tengdamóður minnar og Óla lágu fyrst saman þegar við Olla elsta dóttir þeirra hjóna lukum stúdentsprófi frá Menntaskólanum á Akureyri 17. júní 1962. Þá var stundin runnin upp, nú skyldi kynna væntanlegan tengdason. Ég kveið hálfpartinn fyrir þessum fyrstu kynnum. Kvíðinn var ástæðulaust. Viðmót þeirra hjóna var hlýlegt og frá þeim stafaði gleði, sem var allt að því gáskafull. Gréta kom mér fyrir sjónir sem ákaflega yndisleg og aðlaðandi kona. Hún stakk við og hafði búið við ákveðna fötlun frá fæðingu. Annar fóturinn var styttri en hinn. Hún var áberandi hlédrægari en Óli, sem alltaf var hrókur alls fagnaðar hvar sem hann var. Hún virtist hins vegar hafa ákveðna forystu fyrir þeim hjónum í allri sinni hógværð. Síðar átti ég eftir að kynnast íhygli hennar og frábærum mannkostum. Ég er viss um að þau hefði bæði viljað standa í okkar sporum með hvítu húfurnar. Hún hafði alltaf verðið afburðanámsmaður og Óli var óvenjuvíðlesinn og menningarlega sinnaður, en tækifærin buðu ekki upp á framhaldsnám þegar þau voru ung.

Létt lund og glaðværð einkenndi heimilislífið á Háveginum. Þau hjónin höfðu bæði yndi af söng og tónlist. Gréta gat gripið í gítarinn ef svo bar við og Óli lék á mörg hljóðfæri. Í börnum og barnabörnum koma erfðaeinkennin fram í tónlistinni að meira að minna leyti hjá flestum. Þegar fram liðu stundir kynntist ég fjölskyldunni betur. Mér er alltaf minnisstætt þegar ég hitti fyrst Ólöfu, móður Grétu. Hún bauð okkur í mat inn í Hlíðarhús. Allt var þar með einföldum og fáguðum myndarbrag. Maturinn var frábær og framreiddur af fágætri smekkvísi, enda hafði hún numið matargerð í Kaupmannahöfn ung að árum. Við fyrstu kynni skildist strax að þarna fór kona sem hafði gömul og góð gildi í hávegum. Á skilmerkilegan hátt sagði hún mér frá forfeðrum, ætt og uppruna dótturdóttur sinnar. Seinna áttaði ég mig á að tengdamóðir mín var ekki síðri, þegar matreiðslan var annars vegar. Aldrei hef ég fengið betri lambahrygg en hjá henni. Skorpan hæfilega krydduð og stökk og öll umgjörðin með sérlega fáguðum brag.

Alltaf var mikið ævintýri að heimsækja Óla og Grétu til Siglufjarðar. Rósa dóttir tók strax fram búðardótið, auglýsti opna búð og fór í búðarleik við ömmu og afa og strákarnir undu sér vel innan um allar bækurnar í bókasafninu. Á Siglufirði voru þau í sínu örugga og vinalega umhverfi sem þau höfðu mótað sjálf. Þar þekktu þau allt og alla og væri farið í bæinn var kastað kveðju á alla sem á leið þeirra urðu. En ekkert varir óbreytt að eilífu. Þó svo að vel færi um þau á Nesinu í sambýli við sína nánustu, fannst mér alltaf einhver tregi í þeim og söknuður eftir Siglufirði. Ég sakna þess að hafa ekki umgengist mína elskulegu tengdamóður meir en raunin varð, en við bjuggum á sitt hvoru landshorninu og því erfitt um vik.

Að leiðarlokum þakka ég tengdamóður minni samfylgdina. Öllum ástvinum sendi ég samúðarkveðjur. Blessuð sé minning hennar.

Manngæska, æðruleysi, umburðarlyndi og gleði er það sem sterkast leitar á huga minn þegar ég lít yfir þau ár sem ég naut þeirra forréttinda að eiga Grétu sem tengdamömmu. Þau voru svo ótrúlega ólík en um leið samstiga hjón þau Gréta og Óli. Minningin um Grétu er svo samofin minningum um þau tvö að mér reynist erfitt að skrifa um annað þeirra án þess að nefna hitt.

Ótal stundir þar sem Óli tengdapabbi sagði sögur og inni á milli heyrist í Grétu: „Nei, Óli minn, þetta var nú ekki alveg svona“ og þá brosti sá gamli og vissi alltaf að innskotin hennar Grétu leiddu hann á rétta braut. Sterk og hljóð kona sem alltaf hafði hlutina á hreinu. Gleðin var alltaf stutt undan og samspil þeirra á milli svo ótrúlega sterkt að við fráfall Óla fannst manni nánast óhugsandi að sjá Grétu eina, en enn kom hennar innri styrkur í ljós. Það sem gerði þau svo sérstök var sú virðing og væntumþykja sem var á milli þeirra. Gréta gat alltaf brosað út í annað þegar Óli komst á flug í frásögum sínum og virðing hans fyrir rökum Grétu var takmarkalaus. Það er svo margt sem við sem yngri erum getum lært af einlægu sambandi þeirra.

Þær voru margar yndislegar stundirnar sem við áttum með þeim en sérlega eftirminnilegar eru heimsóknir þeirra til okkar í Skotlandi. Ferðir sem við fórum með þeim á ólíka staði, St. Andrew's, Edinborg, Stirling, Perth og Glamis-kastali svo nokkuð sé nefnt og alltaf voru þau jafn ánægð og upprifin yfir því litla sem fyrir þau var gert.

Minningar frá Háveginum á Siglufirði þar sem alltaf var vel tekið á móti okkur. Gaman var að fylgjast með samræðum þeirra hjóna, stundir við eldhúsborðið þar sem margt var rætt og einlægur áhugi þeirra að fylgjast með öllu því sem var að gerast í þjóðfélaginu kom svo skýrt í ljós. Smáu hlutirnir voru gjarnan það sem þau pössuðu vel, eitthvað sem skipti okkur öll svo miklu, aldrei í gegnum árin leið afmæli öðruvísi en að þau hringdu sama hversu langt var á milli þeirra staða sem dvalið var á hverju sinni. Grétu var margt til lista lagt og góð matseld var eitt af því sem við sem þekktum hana nutum oft. Alltaf var hún að klippa út og halda til haga góðum uppskriftum og enn í dag er það sérstök stund á okkar heimili þegar við bjóðum upp á fiskibollurnar hennar ömmu Grétu.

Í gegnum árin höfum við farið reglulega til Siglufjarðar og þá börnin okkar Sigurðar með og það er í mörgu makalaust að finna hvernig tengingar þeirra við Siglufjörð vaxa og dafna og þar held ég að notalegar minningar um afa Óla og ömmu Grétu skipti mestu. Lítið en um leið svo friðsælt hús að koma í þar sem oft eru rifjaðar upp sögur frá uppvaxtarárum þeirra systkina á Sigló.

Hávegurinn verður alltaf sá staður sem kallar fram sterkar myndir um þau Grétu og Óla. Nú er það okkar að viðhalda og bæta í gott safn minninga.

Ég kveð með miklum söknuði tengdamóður mína en veit að ef til er líf eftir þetta líf þá situr hún eflaust núna í góðu yfirlæti við hlið Óla.

Það er komið að kveðjustund og kveð ég ömmu Grétu með söknuði. Þegar ég var lítil bjuggu afi Óli og amma Gréta á Háveginum á Siglufirði, lengst uppi í fjalli. Það var alltaf gott að koma til þeirra og fá að leika sér með allt gamla dótið, prófa öll hljóðfærin, spila mastermind og kíkja í bækurnar sem voru alls ráðandi á heimilinu. Þegar ég var unglingur fluttu amma og afi á neðri hæðina hjá okkur á Unnarbrautinni og urðu samverustundirnar fleiri. Það var ómetanlegt að fá að alast upp svona nálægt þeim, að geta farið niður á neðri hæðina og spjallað við þau þegar manni sýndist, oftar en ekki um árin á Siglufirði eða ferðina til Manchester. Menntun var ömmu og afa mikilvæg og hvöttu þau mann óspart áfram að ganga menntaveginn og glöddust þegar maður kom heim með nýjar einkunnir. Samrýndari hjón er varla hægt að finna og vináttan á milli þeirra var einstök. Þau gátu spjallað saman um heima og geima og alltaf var stutt í dillandi hláturinn og húmorinn. Amma Gréta var einstaklega skapgóð, ljúf og blíð manneskja sem alltaf var notalegt að vera í kringum. Ég veit að amma er hvíldinni fegin og kveð ég ömmu mína og nöfnu með miklu þakklæti fyrir það sem hún kenndi mér og þann tíma sem við áttum saman.