Ökunám Í Ökugerði á Kirkjusandi fá nemendur Guðbrands Bogasonar, sem og annara, þjálfun í því að aka við erfiðustu aðstæður, svo sem í hálku, og þá er notaður sérstakur vagn. Er reynslan af notkun hans sem og þjálfuninni afskaplega góð.
Ökunám Í Ökugerði á Kirkjusandi fá nemendur Guðbrands Bogasonar, sem og annara, þjálfun í því að aka við erfiðustu aðstæður, svo sem í hálku, og þá er notaður sérstakur vagn. Er reynslan af notkun hans sem og þjálfuninni afskaplega góð. — Morgunblaðið/Golli
Þurfum hvata til símenntunar ökumanna, segir Guðbrandur Bogason ökukennari. Markvissara nám en áður. Æfingaakstur losar um spennuna. Krakkarnir almennt vel á vegi stödd þegar þau fá ökuskírteini.

Endurmenntun ætti auðvitað að vera sjálfsögð skylda allra þeirra sem hafa ökuréttindi. Bæði umferðareglur og bílar breytast. Fólki er ekki alltaf gefið að halda í við þróunina og öllum getur förlast. Í kerfinu er enginn hvati til símenntunar af þessum toga og það fólk sem leitar til ökukennara til að halda við bæði þekkingu sinni og reynslu er teljandi á fingrum annarrar handar. Þetta mætti gjarnan breytast,“ segir Guðbrandur Bogason, framkvæmdastjóri Ökukennarafélags Íslands.

Reyna erfiðustu aðstæður

Fyrirkomulagi almenns ökunáms hefur verið gjörbreytt á síðari árum. Hinn bóklegi þáttur í náminu hefur verið efldur og það nýjasta er svonefndur Ökuskóli 3 , það eru sérstakar akstursbrautir til þjálfunar. Slíkum brautum hefur nú verið komið upp meðal annars á Kirkjusandi í Reykjavík, en þar eru t.d. notaðir sérstakir skrikvagnar sem framkalla mismunandi skilyrði, meðal annars hálkuakstur. Þá koma nemendur skömmu fyrir lokaprófið og reyna sig við að aka við erfiðustu aðstæður. Einnig er þar farið í gegnum ýmis atriði er snúa að slysavörnum, en allt hefur þetta það inntak að nemendur fari út á göturnar að réttindum fengnum með sem bestan skilning á gangverki umferðarinnar.

„Almennt finnast mér krakkarnir vel á vegi stödd þegar þau fá ökuskírteini til bráðabirgða, oftast þá sautján ára gömul. Þá eru þau, oft eftir fornám hjá ökukennara, búin að fá góða þjálfun í æfingaakstri hjá forráðamönnum sem gjarnan eru í góðri samvinnu við kennarana. Æfingar þessar tel ég að geri krökkunum gott. Þetta losar um mesta spenninginn sem alltaf fylgir bílprófinu,“ segir Guðbrandur sem hefur sinnt ökukennslu í fjörutíu ár.

Ökumaður axli ábyrgð

„Reynsla krakka er talsvert önnur nú en áður. Þegar ég var að byrja að kenna var mjög algengt að til mín kæmu krakkar sem hefðu verið í sveit og væru með reynslu af dráttarvélum. Núna er þetta gjörbreytt,“ segir Guðbrandur um ökunámið sem í dag eru 22 bóklegir tímar, fimmtán verklegir að lágmarki. Í Ökuskóla 3 eru síðan teknir tveir tímar á akstursbrautum en þrjár stundir eru tileinkaðar hinum bóklega þætti. Standist nemar svo öll próf og séu refsipunktalausir ári eftir bílpróf er gefið út ökuskírteini til lengri tíma, gefi akstursmat kennara tilefni til þess. Að öðrum kosti gilda bráðabirgðaréttindin til tvítugs og jafnvel lengur hafi ökumenn ekki flekklausan feril.

„Í matinu er þessi almenna samskiptafærni lögð til grundvallar. Hvernig er ökumaðurinn í stakk búinn að axla þá ábyrgð sem þáttöku í umferðinni fylgir,“ segir Guðbrandur sem telur þetta og fleira eiga ríkan þátt í því að slysum sem bílstjórar á byrjendaskeiði valda hefur fækkað. Árið 1997 hafi þeir ökumenn valdið 43% allra slysa í umferðinni en á síðasta ári hafi þetta hlutfall verið komið niður í 20%. Þær tölur segi mikið.

Eftirfylgd með nýliðum í umferðinni er mun markvissari en áður. Ef ökumenn með bráðabirgðaréttindi fá fjóra punkta í ökuferilsskrá á fyrsta árinu missa þeir prófið og svo þeir öðlist réttindin aftur verða þeir að sækja sérstakt námskeið – bóklegt og verklegt – taka prófin að nýju og gangast undir áðurnefnt akstursmat kennara sem leggur dóm á hvort viðkomandi sé þess trausts verður að mega aka bifreið.

Vistakstur er list

Á sama hátt og símenntun allra ökumanna væri til bóta, bendir Guðbrandur Bogason á að nú séu komnar Evrópureglur hvað varðar endurmenntun og vörubílaakstur og mun þær taka gildi hér á landi árið 2013. Þá þurfi ökumenn á fimm ára fresti að sækja 35 stunda námskeið þar sem farið sé yfir ýmis öryggisatriði en áherslumálið í dag séu einkum og helst svonefndur vistakstur. Nú þegar hafa starfsmenn nokkurra fyrirtækja fengið fræðslu um slíkan akstur, sem raunar er einnig kominn inn í hið almenn ökunám að nokkru leyti.

„Vistakstur skiptir miklu máli. Þetta er eigi að síður ekki ýkja flókið; listin er sú að halda jöfnum hraða úti á vegum og skipuleggja akstur sinn í samræmi við aðstæður, umferð, veðráttu og svo framvegis. Láta sig líða með straumnum og taka hvert áratog af fyrirhyggju í stað þess að ösla áfram. Loftmagn í hjólbörðum er atriði sem skiptir miklu og allt skilar líka því að með vistakstri er hægt að draga úr eldneytiseyðslu sem nemur allt að 20%. Það munar um slíkt – og áhrifin á umhverfið eru til mikilla bóta,“ segir Guðbrandur.

sbs@mbl.is