„Nú þykir mér tíra á tíkarskarinu,“ á Alþingi

Hið nýja Alþingi kemur mér sífellt meira og meira á óvart. Ekki af því að það hvarfli að mér að þar sitji eitthvað öðruvísi fólk eða ver gefið en áður var. Ég býst við að greindarstigið sé svipað og að þingmennirnir vilji verða að gagni og ná árangri. Þeir eru alls ekki verri ræðumenn en þar hafa setið og margir nokkuð góðir. En Alþingi er ekki sá hornsteinn í umræðu og vinnubrögðum sem það á að vera. Enn er það hjáleiga ríkisstjórnarinnar og ber þess merki að margt gengur á afturfótunum á þeim bæ. Ætla ég þó alls ekki að halda því fram að ríkisstjórnin hafi ekki náð að vinna úr mörgum erfiðum verkefnum eftir hrun, það hefur vissulega tekist. Það tókst einnig hinum sakfelda Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra, með neyðarlögunum haustið 2008. Neyðarlögin voru sett til að höggva skuldir óreiðumanna og einkabanka frá bryggju Íslands. Þar átti sér stað björgunaraðgerð sem skipti öllu máli þá og um alla framtíð og flestir þingmenn studdu. Líklega losuðum við Íslendinga við átta til tíu þúsund milljarða í þessari lagasetningu einni. Alþingi nær hinsvegar ekki sjálfstæði sínu og virðingu nema að taka ákvörðun um að sækja þau völd sem þingið á að hafa og styrkja Alþingi á kostnað framkvæmdavaldsins, ríkisstjórnar og ráðuneyta. Þar á ég við faglega lögfræðilega og skipulega.

„Æi, þegiðu“ og ,,forsetaræfillinn“

Alþingi starfar fyrir opnum tjöldum í málstofunni og allir geta fylgst með orðræðunni sem þar fer fram. Hinsvegar er mikið talað um að opna allt og gefa fólki kost á að vera upplýst jafnóðum, þar fara stjórnarliðar oft fyrir liði. Mikið hefur verið hrært í þingsköpum Alþingis síðustu ár og þau verða flóknari og flóknari og öllum erfiðari eftir því sem þeim er meira breytt með orðaflækjum. Forseti Alþingis hefur þann nýja sið að djöflast á þingbjöllunni og reynir að hamra flóknar reglur sem enginn þingmaður nær að skilja eða nema þrátt fyrir löng námskeið í upphafi þingmennskunnar. Þetta þvarg setur ljótan blett á störf þingsins og er eyðilegging á ræðum þingmanna og virðingu Alþingis. Við hlið forsetans situr jafnan embættismaður oftast skrifstofustjórinn sjálfur sem stöðugt áminnir forsetann að leiðrétta þingmanninn og kenna honum rétta siði. Bjallan glymur og glymur. En svo þegar kemur að ljótu orðbragði þá heyrir forsetinn ekkert og vítir ekki dólgslega framgöngu eins og dæmin sanna sem eru vissulega brot á þingsköpum. Einn þingmaður sagði nýlega í ræðu ,,forsetaræfillinn.“ Sá var að tala um forseta Íslands, þá voru engar vítur. Forsetinn er að vísu ekki vinsæll í stjórnarliðinu eftir að hafa skapað einn þjóðarvilja gegn Icesave. Voru það ekki 98% þeirra rúmlega 70% atkvæðisbærra manna sem tóku þátt í fyrstu þjóðaratkvæðagreiðslunni um það undarlega mál og höfnuðu samningi ríkisstjórnarinnar við Bretana og Hollendingana? Ísland væri trúlega gjaldþrota hefði sá ósanngjarni skuldabaggi verið samþykktur. Ráðherra sagði á dögunum ,,æi, þegiðu,“ við annan þingmann engar vítur áttu sér stað. Allt þetta hefur að vísu gerst í þingsögunni áður eins og orðin ,,skítlegteðli,“ „gunga og drusla“ og „þegiðu Vilhjálmur,“ bera með sér og eru oft rifjuð upp. Ég minnist þess að þingmaður sagði við mig einhverju sinni „æi, þegiðu Guðni“, við drukkum að vísu kaffi saman á eftir og jöfnuðum málin sjálfir. Auðvitað á forseti fyrst og fremst að víta svona munnsöfnuð og halda fast í prúðmennsku og drengilega umræðu.

Nú færast víturnar út í nefndirnar. Svo gerðist það undarlega á dögunum að þingmaðurinn, Vigdís Hauksdóttir, skýrði frá því á fésbók sinni sitjandi á nefndarfundi, einum tuttugu mínútum eftir að erindrekar stjórnlagaþingsins höfðu yfirgefið nefndina. En þeir höfðu lagt til að horfið yrði frá skoðanakönnun sem fáir að vísu skilja um margorð drög að nýrri stjórnarskrá. Þá vítir forseti þingmanninn strax samkvæmt frétt sem óðamála flokkssystir forsetans flytur Alþingi. Hér áður fyrr fyrir tíma fésbókarinnar hefðum við Össur Skarphéðinsson gert okkur erindi og gengið út til að ,,pissa“, en í leiðinni hringt erindið til fréttamanna og engum þótt merkilegt að svo stór frétt færi strax í loftið. Frétt sem alla þjóðina varðar um og snýr að umræðu um stjórnarskrána. Stjórnarskráin er biblía réttlætisins og leikreglnanna í lýðræðisríki. Hvernig var nú hin brotlega frétt á fésbók Vigdísar skoðum það, hún skrifar ,,Stórfrétt – nú var eiginlega endanlega verið að slá út þjóðaratkvæðagreiðslu um skýrslu stjórnlagaráðs samhliða forseta kosningunum.“ Hvað er vítavert í þessari frétt, gestirnir farnir, erindið skýrt, ekki vitnað beint í þá eða nöfn þeirra nefnd. Kannski bara vont fyrir forsætisráðherra vegna gefinna loforða. Ætlaði nefndin að senda út fréttatilkynningu eða hvernig átti að koma skilaboðum þingmanna stjórnlagaþingsins til þingsins eða almennings? Var þessi mikla frétt ævarandi leyndarmál? Hvenær er fundur lokaður hálflokaður eða opinn? Allt sem gerist í nefndum eru upplýsingar fyrir þingmenn sem þeir ræða í flokkum sínum og þinginu og hafa gert alla tíð.

Hvað er til ráða forseti vor? Auðvitað er þetta allt vitleysa og engin leið að framfylgja svona reglum. Svo varð ég vitni að því að stjórnmálaforingi kallaði flokk sértrúarsöfnuð í ákveðnu umdeildu máli. Þá sagðist forseti iðraðist þess að hafa ekki vítt hann, enda kölluðu sárþjáðir þingmenn safnaðarins ummælin argasta níð. Ekki ljótt orð trúarsöfnuður eða sértrúarsöfnuður, ja, stærri orð hafa nú fallið og umdeildari. Jæja, það er ekki auðvelt að venjast reglunum hjá hinu nýja Alþingi. Er ekki rétt, ágætu þingmenn og virðulegi forseti Alþingis, Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir, að einfalda reglurnar á ný, minnka formlegheitin um hæstvirtan og háttvirtan og opna nefndirnar þannig að starf þeirra fari jafnvel fram í heyrandi hljóði. Ellegar að banna tölvurnar og gemsann og þá fésbókina í leiðinni inni á fundunum og loka herlegheitunum.