Búa sig undir þjónustu

Baksvið

Helgi Bjarnason

helgi@mbl.is

Forsvarsmenn Vopnafjarðarhrepps og Langanesbyggðar huga nú að því að koma undirbúningi þjónustumiðstöðvar á Norðausturlandi af stað, í kjölfar útboðs á rannsóknarleyfum á Drekasvæðinu. „Þetta ár fer í að úthluta leyfum en koma þarf undirbúningi þjónustumiðstöðvar af stað aftur,“ segir Þorsteinn Steinsson, sveitarstjóri á Vopnafirði. Á sama tíma er Olíudreifing ehf. að gera samninga við hafnir á Norður- og Austurlandi um forgang að hafnaraðstöðu og lóðum í landi til að hægt verði að bjóða olíuleitarfyrirtækjunum viðeigandi aðstöðu.

Litið hefur verið til Drekasvæðisins þegar hugað hefur verið að aukinni atvinnu og umsvifum á norðausturhorni landsins. Vonir um þetta hafa glæðst eftir að þrjú félög sóttu um leyfi til rannsókna í nýlegu útboði Orkustofnunar. Farið verður yfir umsóknirnar næstu mánuði. Langt er á leitarsvæðið en einna styst frá Vopnafirði og Þórshöfn.

Sveitarfélögin tvö í nafni félags síns, Drekasvæðisins ehf., og iðnaðarráðuneytið létu vinna skýrslu um möguleika og hagkvæmni þess að á svæðinu verði reist þjónustumiðstöð fyrir olíuleit, tengdar rannsóknir og síðar mögulega olíuvinnslu á Drekasvæðinu. Skýrslan var gerð á árinu 2008 og kynnt þegar unnið var að útboði á rannsóknarleyfum í fyrra skiptið. Þorsteinn Steinsson viðurkennir að afturkippur hafi komið í undirbúninginn þegar þau fyrirtæki sem fengu sérleyfi til olíuleitar drógu sig til baka og einnig hafi efnahagskreppan hægt á mörgu í samfélaginu.

Vopnafjörður hentar í upphafi

Mikil umsvif geta orðið í landi við olíuleit á hafinu, hvað þá ef hún leiðir til þess að farið verður að vinna olíu eða gas. Í fyrstu þarf aðeins að vera aðstaða fyrir rannsóknarskip en síðan þarf aukna aðstöðu, eftir því sem leit og vinnsla þróast. Ekki er á vísan að róa því ekki er búið að semja um olíuleitina, fyrirtækin hafa rúman tíma til að hefjast handa og geta síðan pakkað saman ef leit ber ekki árangur. Þetta þarf að hafa í huga þegar ákvarðanir um fjárfestingar upp á hundruð milljóna eru teknar.

Áætlað er að um 100 manns tilheyri hverri boreiningu, hvort heldur er á skipi eða borpalli. Líklegt er talið að þeir komi flestir að utan. Þjónustuskip, allt að 100 metra langt, er í stöðugum flutningum fyrir hverja boreiningu og annað minna er ávallt statt í nágrenni borpallsins. Í skýrslu Eflu verkfræðistofu og Almennu verkfræðistofunnar kemur fram að talið er líklegt að sú höfn sem næst er, í þessu tilviki Þórshöfn eða Vopnafjörður, verði nýtt sem þjónustuhöfn á leitarstigi. Þar er vísað til öryggis- og hagkvæmnisjónarmiða.

Lágmarksþjónustuaðstaða í landi á rannsóknarborunarstigi krefst þriggja hektara þjónustusvæðis við um 100 metra langan viðlegukant. Talið er unnt að byggja upp slík hafnar- og atvinnusvæði á Þórshöfn og Vopnafirði en vegna þess að meiri aðstaða er þegar fyrir hendi á Vopnafirði er staðurinn talinn vænlegri kostur fyrir þjónustusvæði við rannsóknarboranir.

Áhafnaskipti fara fram með vel útbúnum þyrlum. Hver þyrlusveit er með að minnsta kosti þrjár þyrlur, þar sem ein er í notkun, önnur til taks og sú þriðja í viðhaldi. Í skýrslunni eru leiddar líkur að því að heppilegast sé að miðstöð þyrluflugsins verði komið fyrir á Egilsstöðum. Þar þarf þó að reisa mikið flugskýli og aðra aðstöðu.

Stórskipahöfn í Gunnólfsvík?

Talið er að rannsóknarboranir geti hafist tveimur árum eftir útboð og tekið allt að 10 ár. Finnist olía og gas í vinnanlegu magni getur vinnslan tekið 20-40 ár. Ljóst er að mun stærri höfn og athafnasvæði þarf ef olía og gas fer að berast frá Drekasvæðinu. Þar gætu skapast ýmsir úrvinnslumöguleikar, allt upp í olíuhreinsunarstöð.

Skýrsluhöfundar mátu aðstæður í Gunnólfsvík. Niðurstöðurnar benda til að auðveldlega megi byggja þar upp stórskipahöfn og að 167 hektara iðnaðarlóð sem skipulögð hefur verið þar upp af sé góð fyrir iðnaðarstarfsemi.

Heimamenn vekja athygli á að stórskipahöfn í Gunnólfsvík gæti einnig þjónað sem umskipunarhöfn fyrir hafskipin sem reiknað er með að muni sigla í auknum mæli um Norður-Íshafið þegar norðausturleiðin úr Kyrrahafi opnast betur.

Nokkrar hafnir í sigtinu

Um leið og rannsóknir hefjast á Drekasvæðinu þarf að vera hægt að þjónusta rannsóknarskipin. Grunnaðstaða er fyrir hendi á Vopnafirði og Þórshöfn sem má bæta þegar lengra liður á rannsóknir en hún er til víðar og fleiri sveitarfélög en Langanesbyggð og Vopnafjarðarhreppur hafa sýnt áhuga á að nýta þessi tækifæri. Þótt stjórnvöld séu með stuðningi sínum við vinnu þessara tveggja sveitarfélaga að beina athyglinni þangað og staðirnir liggi vel við munu fyrirtækin sem taka áhættuna af leitinni ráða því hvert þjónustan verður sótt. Ekki er endilega víst að það verði hér á landi.

Olíudreifing ehf., sem hefur í hyggju að byggja upp þjónustumiðstöð fyrir olíuiðnaðinn í samvinnu við skoskt fyrirtæki, hefur gert samninga við hafnirnar á Akureyri og Fjarðabyggð um aðstöðu fyrir slíka stöð og vinnur að samningum við Húsavíkurhöfn. Fyrirtækin hafa einnig áhuga á að kynna sér aðstæður á Vopnafirði. Tilgangurinn með þessum samningum er að bjóða fram aðstöðu á mismunandi stöðum til olíuleitarfyrirtækjanna.

Hörður Gunnarsson, forstjóri Olíudreifingar, segir að fjarlægð frá leitarsvæðinu sé mikilvægt atriði en aðstaðan í landi skipti einnig máli fyrir olíuleitarfyrirtækin. Þau geri til dæmis kröfu um forgang að hafnaraðstöðu þannig að afgreiðsla skipa taki sem stystan tíma. Hann segir að grunnaðstaðan sé fyrir hendi á þeim stöðum sem Olíudreifing er í samstarfi við.

Þjónustan verði á Íslandi

Þorsteinn Steinsson segir að ýta þurfi undirbúningi af stað á ný. Hann reiknar með að rætt verði við þau fyrirtæki sem sótt hafa um rannsóknarleyfi auk þeirra aðila sem Vopnafjarðarhreppur og Langanesbyggð hafi verið að vinna með. Setja þurfi saman pakkalausnir um þá möguleika sem unnt er að bjóða þeim fyrirtækjum sem vinna munu að rannsóknum á Drekasvæðinu.

„Þetta mál snýst ekki aðeins um sveitarfélögin hér, það varðar gríðarlega mikla atvinnu- og efnahagshagsmuni fyrir þjóðina alla. Þess vegna þarf ríkisvaldið að koma sterkt að þessu, til að kanna hvernig við getum boðið þá þjónustu sem þarf og leiða þessa vinnu áfram þannig að þjónustan verði sem mest veitt frá Íslandi,“ segir Þorsteinn. Hann vekur athygli á því að olíuleit og vinnsla muni, ef til kemur, skapa atvinnu um allt land. Það sýni reynslan frá stórframkvæmdum sem ráðist hafi verið í hér á landi á liðnum árum.