Wes Anderson og fjölskyldan hans

Af kvikmyndum

Davíð Már Stefánsson

dms8@hi.is

Vart er hægt að líta yfir síðastliðinn áratug í kvikmyndagerð án þess að staldra aðeins við bandaríska leikstjórann Wes Anderson. Með BA-gráðu í heimspeki frá University of Texas at Austin í farteskinu leikstýrði hann sinni fyrstu kvikmynd, Bottle Rocket, á sínu 27. aldursári árið 1996. Anderson og herbergisfélagi hans, Owen Wilson, skrifuðu handritið að myndinni en Wilson lék einmitt aðalhlutverkið ásamt eldri bróður sínum, Luke Wilson.

Anderson hefur haldið tryggð við þá bræður í vali sínu á leikurum og hefur Owen Wilson til að mynda leikið í öllum myndum hans hingað til. Eins og svo margir leikstjórar velur Anderson oft sömu leikarana til að túlka persónur sínar og hefur hann vísað til þeirra og tækniliðs síns sem fjölskyldu sinnar. Skemmtilegt er samband hans við leikarann Kumar Pallana, indverskan innflytjanda sem rak kaffihús sem Anderson og Owen Wilson sóttu gjarnan á háskóladögum sínum. Anderson fékk Pallana til að leika lítið hlutverk í fyrstu kvikmynd sinni og nú, 93 ára að aldri, hefur hann leikið í fjórum myndum hans. Meðal þeirra sem tilheyra svokallaðri fjölskyldu er stórleikarinn Bill Murray. Murray er einstaklega vel til þess fallinn að túlka þær margræðu og ráðvilltu persónur sem Anderson skapar af svo mikilli snilld og samvinna þeirra tveggja er án nokkurs vafa til eftirbreytni.

Sá bragur sem er yfir öllum myndum Wes Andersons er einstakur. Sviðsmyndin og búningar persónanna eru að jafnaði skemmtileg blanda sterkra frumlita og jarðlita. Þó svo það sé aldrei tekið fram þá er sú tilfinning alltaf viðloðandi að sögurnar eigi að gerast á sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar. Sú tilfinning styrkist við þá tónlist sem Anderson notar við gerð mynda sinna, en hún leikur stórt hlutverk í öllum þeirra. Í The Life Aquatic with Steve Zissou fékk hann brasilíska tónlistarmanninn Seu Jorge til að vera hluti af áhöfninni um borð í skipinu Belafonte. Inn á milli atriða syngur hann svo David Bowie-slagara á portúgölsku; frábær útfærsla sem Bowie sjálfum fannst mikið til koma. Persónur mynda hans eru ætíð skemmtilega brothættar og ófullkomnar og gefur það myndunum aukið raunsæislegt gildi. Kynning þeirra er yfirleitt mjög áhugaverð og þær beinu kynningar sem Anderson beitir eru oft og tíðum frábærar. Það ríkir nær fullkomið jafnvægi á milli gamanleiks og alvarleika í myndum hans sem endurspeglast í kæruleysislegum endurlausnum aðalpersónanna.

Oft er að því spurt hver sé í raun hinn raunverulegi höfundur kvikmynda; leikstjóri, handritshöfundur eða aðalleikarar. Wes Anderson er handritshöfundur allra sinna mynda, þó yfirleitt ásamt einhverjum öðrum, auk þess sem hann leikstýrir þeim. Það liggur því beinast við að segja að hann sé höfundur þeirra. Það verður þó að segjast að myndirnar væru ekki þær sömu ef ekki væri fyrir túlkun t.d. Bills Murrays og Wilson-bræðra á hlutverkum sínum og aðkomu Roberts Yeomans sem hefur séð um kvikmyndatöku í öllum myndum Wes Andersons. Það má því segja að þessi svokallaða fjölskylda sé höfundur myndanna en að Wes Anderson sé fjölskyldufaðirinn.

Aðdáendur Andersons þurfa ekki að bíða lengi eftir nýrri afurð leikstjórans því kvikmyndin Moonrise Kingdom er væntanleg í kvikmydahús landsmanna í maí. Þar víkja Wilson-bræður fyrir Bruce Willis og Edward Norton og þykir mér áhugavert að sjá hvernig þeir, sérstaklega sá fyrrnefndi, falla að fjölskyldunni. Það virðist fátt ætla að koma í veg fyrir velgengni þessa stórkostlega leikstjóra þó svo ýmis ljón hafi orðið á vegi hans. Til að mynda stóðu tvær fyrstu kvikmyndir hans, Bottle Rocket og Rushmore, engan veginn undir framleiðslukostnaði sínum.

Yfirveguð og jarðbundin framsetning Andersons, oft á voveiflegum atburðum, kristallast svo fallega í skeytingarlausum persónum sem eru hvorki holdgervingar illsku né góðmennsku heldur sýna fram á margræðni manneskjunnar. Við bætast síðan afar aðlaðandi sviðsmyndir, vel útfærð atriði og skemmtileg klipping og úr verða gullmolar sem í raun skína skærar en öll þau verðlaun sem myndirnar hafa því miður ekki hlotið.