Tugmilljarða áform í eldi

Baksvið

Baldur Arnarson

baldura@mbl.is

„Það er vel gerlegt að sjöfalda fiskeldi á Íslandi í 50.000 tonn fram til ársins 2025 ef viljinn er fyrir hendi. Aðstæður á Íslandi eru um margt ákjósanlegar fyrir eldi og hér er til dæmis nóg af hreinu vatni. Það lítur út fyrir að 7.400 tonnum af eldisfiski verði slátrað í ár og að verðmætið verði allt að sex milljarðar króna. Með því að auka eldið í 50.000 tonn erum við því að tala um verðmæti upp á 40 milljarða króna á ári,“ segir Guðbergur Rúnarsson, framkvæmdastjóri Landssambands fiskeldisstöðva, um sóknarfæri í fiskeldi á Íslandi á næstu áratugum.

„Með hægum vexti væri síðan hægt að fara í 100.000 tonna ársframleiðslu um miðja þessa öld. Rætt er um að 250 tonn kalli á eitt starf og myndi slík framleiðsla því skapa 400 bein störf auk fjölda afleiddra starfa. Miðað við verðin í dag yrði verðmæti 100.000 tonna um 80 milljarðar. Þessar tölur kunna að virðast háar en raunin er að við yrðum alltaf pínulitlir á markaðnum. Árið 2025 hyggja Norðmenn á 2,7 milljóna tonna ársframleiðslu og framleiða nú milljón tonn af eldisfiski. Annað dæmi er að Skotar framleiða um 180.000 tonn. Ísland verður alltaf dvergur á markaði þar sem áherslan verður sú að komast með góða vöru inn á dýrustu markaðina.“

Laxeldið vex hraðast

„Framleiðslan var rúmlega 1.100 tonn 2011. Við reiknum með að hún fari í 3.300-3.400 tonn á þessu ári og haldi áfram að aukast á næstu árum. Vestfirðir þykja ákjósanlegir fyrir laxeldi. Það er þegar hafið í Tálknafirði og Arnarfirði og seiði verða sett út í Patreksfirði í sumar.

Þá er hægfara aukning í bleikju. Þar eru ný fyrirtæki að koma inn á markaðinn, til dæmis Matorka með bleikjueldi í Fellsmúla og Galtalæk. Eldi á regnbogasilungi mun einnig aukast á næstu árum; eldið í Dýrafirði hefur aukist hægt og bítandi. Lúðan er hins vegar að hverfa úr eldi og sandhverfan gefur aðeins um 30 tonn í ár. Þorskurinn er líka að dragast saman. Svo er að koma nýtt fyrirtæki, Stolt Seafarm, með silungaflúru. Þar er rætt um 2.000 tonna eldi. Loks má nefna að Matorka hyggur á borraeldi í stórum stíl en það er komið skemmra á veg.“

Fiskeldi hefur sem kunnugt er gengið í gegnum miklar sveiflur á undanförnum áratugum.

Guðbergur segir að menn hafi lært af mistökum og horfi nú fullir bjartsýni til þeirra fjölmörgu sóknarfæra sem við blasi. Við bleikjueldi sé til dæmis notast við lindarvatn þannig að líkur á sjúkdómum eru lágmarkaðar. Þar sé á ferð lítt þekkt tegund sem þurfi að kynna betur samfara aukinni framleiðslu.

Þurfa góða markaðssetningu

„Með réttum skilyrðum og góðum stuðningi er vel hægt að byggja upp atvinnugrein sem getur með tíð og tíma orðið jafn stór og sjávarútvegurinn. Álið og sjávarútvegurinn velta yfir 200 milljörðum hvor fyrir sig. Fiskeldi gæti skilað jafn miklu.

Þetta kann að hljóma óraunhæft en ég tel hins vegar að þetta sé fyllilega raunhæft markmið. Við flytjum orðið út bleikju í hverri viku sem sýnir að það er ekkert vandamál að auka framleiðsluna á Íslandi.

Þetta strandar á skorti á markaðssetningu og kynningu á íslenskum vörum erlendis. Líklega er meira fé varið í að kynna íslenskar landbúnaðarvörur en sjávarafurðir erlendis. Sóknarfærin eru gríðarleg, m.a. í stórborgum Asíu þar sem kaupmáttur eykst og efnafólki fjölgar hratt.

Eftirspurnin eftir fiski eykst hraðar en framboðið og því hlýtur til lengri tíma litið að vera markaður fyrir íslenskan eldisfisk. Það verður skortur á matvælum. Það er skortur á vatni og það er eitthvað sem við Íslendingar eigum mikið af auk lands og jarðhita,“ segir Sjöfn og bætir því við að áformin kalli á bættar samgöngur. Hún segir ótímabært að ræða áform Matorku um stórfellda framleiðslu á borra. Þau séu í vinnslu.