Yndislestur styrkir þjóðina

BAKSVIÐ

Steinþór Guðbjartsson

steinthor@mbl.is

„Yndislestur getur einn og sér styrkt mjög stöðu nemenda í skólanum, nemendahópsins sem heildar og þar með samkeppnisstöðu þjóðarinnar,“ segir Brynhildur Þórarinsdóttir, stjórnarformaður Barnabókaseturs Íslands á Akureyri.

Brynhildur segir að margar rannsóknir séu til um lestrarvenjur ýmissa árganga á Íslandi og þróun lestrarvenju, sem sýni minnkandi lestur barna. „Okkur langaði að snúa við sjónarhorninu, hætta að tala um vandamálið og reyna að finna út hvernig læra megi af krökkum sem ennþá lesa eitthvað, nýta sterku lesendurna,“ segir hún um lestrarannsóknina.

Foreldrarnir mikilvægir

Í rannsókninni var rætt við krakkana um lestrarvenjur, lestraruppeldi, hver læsi heima, hvernig þeir kynntust bókum og lestri og svo framvegis til þess að finna út hver þáttur foreldra er og uppeldis í áhuga krakka á lestri. Brynhildur segir að markmiðið hafi verið að komast að því hvað geri krakka að sterkum lesendum og hvernig efla megi hópinn til þess að fjölga krökkum sem lesa.

Starfsfólk Barnabókasetursins vinnur út frá því að lestur sé ekki einkamál krakkanna. Allar viðkomandi rannsóknir sýni að lestur barna sé í beinu sambandi við fjölskylduaðstæður, menntun og efnahag foreldranna. Lestraráhugi barna og lestrarvenjur hefjist heima og ráðist mikið af því hvernig foreldrar standi sig í lestraruppeldinu. Rannsóknin hjálpi því til við að ná til foreldra og fjölskyldna auk þess sem hún aðstoði yfirvöld á sviði mennta, menningarmála og félagsmála við að móta stefnu með það að leiðarljósi að lestur sé spurning um menningarlegan auð og félagslega stöðu krakkanna.

„Við sjáum að börn þurfa að alast upp við bóklestur og það þarf að lesa fyrir þau frá því þau eru pínulítil,“ segir Brynhildur. „Þau þurfa að sjá bækur í kringum sig. Þau þurfa að sjá lesendur sem fyrirmyndir, bæði pabba og mömmu. Þegar þau eru komin í skólann þurfa þau að hafa kennara sem hefur áhuga á bóklestri. Þau þurfa að hafa gott skólasafn.“

Bóklestur og námsárangur

Brynhildur bendir á að rannsóknir hafi sýnt að beint samband sé milli áhuga og ánægju af bóklestri og árangurs í lesskilningi og þar með námsárangurs. Til dæmis sé mjög sterk fylgni á milli lesskilnings og árangurs í stærðfræðiprófum enda séu flest dæmin lesskilningsdæmi. Börn og unglingar sem lesi daglega standi sig allt að einu og hálfu skólaári betur í lesskilningi heldur en börn sem geri það ekki. Mikilvægt sé því að nýta niðurstöðurnar í skólunum og það sé til dæmis hægt að gera með því að taka 20 til 30 mínútur á dag í yndislestur, því yndislestur styrki lesskilning og þar með námsárangur. „Lestur er ekki bara tómstundastarf, afþreying eða tímasóun eins og maður, því miður, finnur stundum að skólayfirvöldum finnst,“ segir Brynhildur. Hún bætir við að þetta eigi sérstaklega við um eldri bekkina, það sé eins og svigrúm til yndislestrar detti svolítið niður í 5. og 6. bekk og sé meira og minna horfið í unglingadeildum. Hún áréttar að gott starf sé unnið í mörgum skólum hvað þetta varðar, en aldrei sé of vel gert. „Það hefur verið sýnt fram á að krakkarnir okkar lesa minna að jafnaði en krakkar í þeim löndum sem standa sig betur í lesskilningi.“