Ingibjörg Jóhannsdóttir

Mamma var orðin 96 ára þegar hún kvaddi. Það er erfitt að gera sér í hugarlund breytingarnar sem hún hefur upplifað á langri ævi. Hún fæddist í skagfirskum dal í Tungusveit í Lýtingsstaðahreppi og upplifði að rafmagnið kom og útvarpið, stríðið hófst og því lauk, já og sjónvarpið kom.

Mamma fór í skóla þegar hún var 10 ára, í einn mánuð, og svo í þrjá mánuði veturinn fyrir fermingu. Árið 1936 fór hún í Alþýðuskólann á Laugum í Þingeyjarsýslu og var þar í tvo vetur. 1938 fór hún síðan í Húsmæðraskólann á Laugum. Hún vann fyrir skólavistinni með því að vinna á hótelinu á Laugum á sumrin og með því að aðstoða á staðnum á veturna. Hún nýtti sér vel það sem hún lærði og bjó að námsdvölinni alla ævi.

Á heimilinu í Klauf þar sem þau pabbi bjuggu allan sinn búskap gekk mamma að störfum bæði úti og inni. Eldhúsið var hennar ríki, í sjálfsþurftarbúskapnum skipti öllu að vera útsjónarsamur og kunna til verka. Allur matur var unninn heima og forða safnað til vetrarins. Hún var nýtin og meinilla við að henda nothæfum hlutum, ja eða smávægilega löskuðum. Í fræðum þeim sem móðir okkar tileinkaði sér á húsmæðraskólanum var matargerð auðvitað í hávegum enda vorum við systkinin alin upp við að bera virðingu fyrir mat og ekki síður matartímunum. Þeir voru fimm talsins daglega, hið minnsta og engar afsakanir teknar gildar ef reynt var að sleppa þeim, nema hugsanlega ef bjarga þurfti heyjum undan rigningu.

Mamma vann alla tíð mikið, vinnan og verkin gengu fyrir öllu þó hún léti það einstaka sinnum eftir sér að lyfta sér upp. Lífsbaráttan var enda hörð, sérstaklega á fyrri hluta síðustu aldar og ekki um annað að ræða en að vinna mikið. Þau pabbi byrjuðu búskap í Klauf sem leiguliðar en tókst að komast vel af með iðni og fyrirhyggju þó stundum væri þröngt í búi. Það var oft gestkvæmt á heimilinu í Klauf og hún lagði mikið upp úr því að gera vel við gesti. Fjöldi barna og unglinga dvaldi þar á sumrin í gegnum árin. Nafnið Abba heyrðist oft þegar vinir og kunningjar frá fornu fari eða skagfirskir ættingjar komu í heimsókn.

Sem uppalandi brýndi móðir mín fyrir okkur systkinunum að tala rétt mál og var óþreytandi að leiðbeina okkur í þeim efnum. Hún kunni ógrynni vísna og fór oft með. Mamma var vel að sér um sveitir og fólkið sem þar bjó og mjög minnug. Það virtist festast í minni hennar um áratugi það sem hún hafði einhvern tíma fræðst um og fléttast hafði saman við ættfræðina sem hún hafði á takteinum.

Mamma kenndi okkur að heiðarleiki væri mikilvægari en flest annað. Hún kunni á mjög mörgu skil og sem börn gátum við systkinin alltaf spurt mömmu, hún virtist vita allt og hafði skoðanir á flestu, bæði mönnum og málefnum, allt frá kúabúskap og kartöflum upp í álver og virkjanir.

Það eru forréttindi að hafa getað alla sína ævi hringt í mömmu til að spyrja hana álits eða ráða eða fræðast um eitthvað og viðbrigði að geta það ekki lengur. Mamma var hvíldinni fegin eftir langa ævi og við systkinin þökkum henni samfylgdina og allt.

Mig langar í örfáum orðum að minnast tengdaforeldra minna, Ingibjargar Jóhannsdóttur og Guðmundar Sigurgeirssonar. Þau hófu búskap í Klauf árið 1943. Það var ekki auðvelt að hefja búskap á þessum árum en í sameiningu tókst þeim að láta það ganga. Árið 1974 fór ég að venja komur mínar í Klauf þar sem mér leist býsna vel á yngsta soninn á bænum, Leif Guðmundsson. Þá þegar var orðið ljóst að Leifur hafði hug á að taka við búskapnum. 19 ára gömul fluttist ég svo í Klauf og smám saman tókum við Leifur við búinu. Mér er í fersku minni þegar ég hitti Guðmund fyrst, fallegu augun hans og hlýtt handtakið. Guðmundur gekk í öll verk með okkur meðan heilsan leyfði og alltaf var hægt að senda börnin á efri hæðina til ömmu ef á þurfti að halda. Fyrir það ber að þakka. Það var ómetanlegt fyrir börnin að hafa afa og ömmu innan seilingar.

Að flytja svona inn á rótgróið sveitaheimili er ekki alltaf einfalt. Það var reyndar alltaf sama hvaða vitleysu ég sagði eða gerði, Guðmundur gerði alltaf gott úr því. Hann kenndi mér handtökin við sauðburðinn og hvatti mig áfram við það sem ég tók mér fyrir hendur. Ingibjörg lagði mér líka gjarnan lífsreglurnar hvað varðaði eldamennsku og annað, örugglega ekki vanþörf á.

Á þessum árum tíðkaðist gjarnan að kynslóðir byggju saman. Það gat tekið á fyrir alla. Ég gekk sjálfviljug inn í það mynstur en því miður reyndist það mér of erfitt. Ég tók ekki þátt í lífi Ingibjargar síðustu árin en veit að hennar var vel gætt af fjölskyldu og vinum.

Ég vil óska Ingibjörgu góðrar ferðar á önnur svið, þar sem henni verður tekið opnum örmum.

Hvíl í friði.

Með virðingu og þökk kveðjum við Ingibjörgu ömmu okkar. Amma var 96 ára þegar hún dó og þar af leiðandi búin að lifa tímana tvenna. Hún var einstök kona með ákveðnar skoðanir á lífinu og tilverunni en umfram allt kona sem lét sér annt um annað fólk.

Við látum stöku eftir Hjört Kristmundsson verða okkar kveðjuorð.

Árin tifa, öldin rennur;

ellin rifar seglin hljóð;

fennir yfir orðasennur,

eftir lifir minning góð.

Blessuð sé minning þín, elsku amma.

Þá er hún amma Ingibjörg búin að fá hvíldina, orðin 96 ára gömul. Mig langar með þessum fátæklegu orðum að þakka ömmu fyrir allt sem hún hefur gert fyrir mig í gegnum tíðina. Allan stuðning sem hún hefur veitt mér, bæði í gleði og sorg. Fyrir alla hvatninguna þegar ég var í háskólanáminu, án þín hefði þetta verið erfitt. Þú hafðir óbilandi trú á mér og fannst afar mikilvægt að ég menntaði mig, nokkuð sem þú hafðir ekki kost á á þínum yngri árum, en hefðir svo gjarnan viljað.

Mig langar til að minnast einnar ferðar sem við fórum fyrir nokkrum árum, en að þínu mati var Skagafjörðurinn sá fallegasti á landinu, enda varstu þar fædd og uppalin. Þú ljómaðir alveg þegar við buðum þér í bíltúr vestur og þegar við keyrðum yfir sýslumörkin heyrðist í þér: „Það er alltaf fallegast í Skagafirði“ þrátt fyrir að það sæist vart út úr augum fyrir þoku. Þessi orð þín rifjum við alltaf upp þegar við komum í Skagafjörðinn eftir þetta og hlæjum.

Takk elsku amma fyrir allt og allt, þín verður sárt saknað en minningar um yndislega ömmu, oft og tíðum afar orðhnyttna og minnuga með eindæmum, munu ylja mér og minni fjölskyldu um ókomin ár. Við rifjum oft upp eitthvað fyndið sem þú hefur látið út úr þér, en er varla prenthæft.

Eftirfarandi ljóð fann ég í bókinni Ljóð dagsins, sem herra Sigurbjörn Einarsson tók saman. Þetta ljóð er við þinn afmælisdag og fannst mér það vel viðeigandi: