Ætlar í skaðabótamál á hendur FME

Viðtal

Agnes Bragadóttir

agnes@mbl.is

Ingólfur Guðmundsson hefur átt í nokkurs konar varnarbaráttu við Fjármálaeftirlitið í hartnær þrjú ár og telur sig hafa rétt hlut sinn að nokkru leyti fyrir dómi og umboðsmanni Alþingis.

Ingólfur féllst á að útskýra sína hlið fyrir lesendum Morgunblaðsins, og hún fer hér á eftir, ásamt völdum tilvitnunum í úrskurð umboðsmanns Alþingis og í ákveðna kafla í úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur, frá því 5. janúar 2012. Ingólfur undirbýr nú, ásamt lögmanni sínum, Jónasi Fr. Jónssyni, skaðabótamál á hendur FME.

FME vék Ingólfi einhliða úr starfi

Í apríl og maí 2011 fjallaði Fjármálaeftirlitið um mál Ingólfs á vefsíðu sinni með því sem Ingólfur taldi meiðandi hætti fyrir æru hans. Í kjölfar kvörtunar Ingólfs hefur umboðsmaður Alþingis gert alvarlegar athugasemdir við umfjöllun FME.

Umfjöllun FME ólögmæt

Ingólfur kveðst hafa orðið fyrir verulegu fjártjóni og miska vegna ólögmætra aðgerða Fjármálaeftirlitsins og það, ásamt því að hann vilji gjarnan endurheimta mannorð sitt, séu meginástæður þess að hann ætlar í skaðabótamál gegn FME.

„Ég starfaði í 20 ár í Landsbankanum og hætti þar störfum haustið 2009. Ég var svo ráðinn sem framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs verkfræðinga, að undangengnu hefðbundnu ráðningarferli, sem var í höndum Capacent og þar hóf ég störf í febrúar 2010.

Sú ráðning var að sjálfsögðu tilkynnt til Fjármálaeftirlitsins þegar í stað. Reyndar hafði ég verið endurkjörinn í stjórn Íslenska lífeyrissjóðsins skömmu áður og sömuleiðis voru FME send gögn um þá kosningu. Það voru engar athugasemdir gerðar af hálfu FME við kjörið í stjórn lífeyrissjóðsins né í upphafi við ráðningu mína.

Svo var það í byrjun maí 2010, sem ég fæ bréf frá FME, með ákveðnum ávirðingum sem komu mér í opna skjöldu. Í fyrsta lagi snérust þær um það að ég hafði verið í stjórn Íslenska lífeyrissjóðsins, sem ásamt 4 öðrum lífeyrissjóðum, var með rekstrarsamning við Landsbankann. Í ljós hafði komið að bankinn hafði sent inn fyrir þá skýrslur, sem ekki voru réttar, vegna einhverra mistaka í Excel-skjali.

Málið hafði farið til sérstaks saksóknara en rannsókn hans beindist aldrei að stjórnum þessara fimm lífeyrissjóða, heldur rekstraraðilanum sjálfum, þ.e. Landsbankanum. Þetta fann Fjármálaeftirlitið mér til foráttu, einum af öllum stjórnarmönnum þessara fimm sjóða – en aðrir stjórnarmenn hafa áfram sinnt ábyrgðarstörfum fyrir lífeyrissjóði.

Í öðru lagi var því haldið fram að breyting á fjárfestingastefnu einnar sjóðsdeildar Íslenska lífeyrissjóðsins, árið 2007, hafi ekki verið gerð samkvæmt lögum.

Sú fullyrðing kom mér í opna skjöldu, þar sem við höfðum breytt stefnunni, alveg með sama hætti og Frjálsi lífeyrissjóðurinn, og þessi breyting Íslenska lífeyrissjóðsins hafði verið tilkynnt til Fjármálaeftirlitsins.

Í þriðja lagi vildi FME í bréfi sínu meina að ég hefði svarað spurningum á eyðublaði þeirra rangt. Þetta var fremur undarlegt og stóðst vitaskuld ekki. Síðan líður og bíður og ég óska eftir því að fá aðgang að upplýsingum um það á hverju þessar ávirðingar FME byggðust, því ég hafði skilið eftir öll gögn um sjóðinn, þegar ég hætti í bankanum. Ég bað um það í þrígang að fá aðgang að gögnum málsins frá FME, en því var ávallt synjað. Þetta var ólögmætt eins og síðar var staðfest.“

FME beitti stjórnarmenn þrýstingi

„Þetta hafa þeir staðfest fyrir dómi. Hefðu þeir látið undan þrýstingi og sagt mér upp, þá hefði ég aldrei getað farið í mál við Fjármálaeftirlitið. Svona þvingunaraðgerðir stjórnvalda stangast gróflega á við réttindi manna og réttláta málsmeðferð. Ég er stjórnarmönnum sjóðsins mjög þakklátur og einnig öðrum sem hafa stutt mig í þessum slag og vil ég þá sérstaklega nefna Ólaf Pál Gunnarsson, lögmann í Landsbankanum.“

Fordæmalaus ákvörðun

„Eftir þennan öldugang allan sumarið 2010 fæ ég niðurstöðu 1. september 2010 frá FME, þar sem mér er einhliða og skilyrðislaust gert að víkja úr starfi. Þetta er fordæmalaus ákvörðun og ég veit ekki til þess að stjórnvald hafi látið reka mann sem er ekki einu sinni undir grun um nokkurt refsivert athæfi.“

Í kjölfar þessa brottreksturs, segist Ingólfur hafa lagst í grúsk, gagnasöfnun og leit, til þess að átta sig á því hvernig hann með sem áhrifaríkustum hætti, gæti komið sínum andmælum að. „Ég fæ svo niðurstöðu frá umboðsmanni Alþingis, þar sem hann staðfestir að FME neitaði mér um gögn á röngum lagagrundvelli. Dómur í málinu staðfesti síðan að FME braut gegn andmælareglu stjórnsýslulaga með því að neita mér um gögnin. Þetta var auðvitað ótrúlegt mannréttindabrot, því ef maður hefur ekki aðgang að gögnum, hvernig á maður þá að geta varið sig?“ spyr Ingólfur.

Aðalkrafa FME frávísun

„Ég átti ekki einu sinni að fá að leggja mál mitt fyrir dóm. Í Danmörku og Noregi, ef eitthvað í þessa veru kemur upp á, þá er það sérstök áfrýjunarnefnd sem tekur ákvörðunina, og réttarvenjan er sú, að fjármálaeftirlit viðkomandi lands hefur einn mánuð til þess að leggja málið fyrir dómara. Þessari frávísunarkröfu FME var hafnað.“

Ingólfur segir að það hafi verið mjög skaðlegt fyrir sig þegar FME, níu mánuðum efir að stofnunin bolaði honum úr starfi, hafi gefið út fréttatilkynningu um málið, þann 25. maí 2011, án þess að nokkurt samráð hafi verið haft við hann.

„Þá kom strax frétt á Vísi, þar sem ég var brennimerktur. Það sem FME var að gera með þessari fréttatilkynningu, var að bendla mig við rannsóknir Sérstaks saksóknara, án nokkurs tilefnis. Það hafði líka verið reynt með frétt á vef stofnunarinnar þann 12. apríl 2011. Staðreynd málsins er á hinn bóginn sú, að ég var aldrei til rannsóknar hjá Sérstökum saksóknara og þeir hjá FME vissu það mætavel.

Í mínum huga var hér klárlega um hefndaraðgerðir að ræða af hálfu FME, vegna þess að ég hafði notað stjórnarskrárvarinn rétt minn til að leggja brottvikningu FME fyrir dómstóla. Jafnframt held ég að tilgangurinn hafi verið að búa til fjölmiðlaþrýsting eftir að frávísunarkröfu þeirra var hafnað.

Það sem mér þótti sérstaklega ámælisvert í fréttatilkynningu FME var að þeir voru með ávirðingar þar, sem þeir vissu að voru rangar. Þeir höfðu fengið upplýsingar úr fjármálaráðuneytinu og frá Sérstökum saksóknara, sem sýndu fram á það að túlkun þeirra varðandi breytingar á fjárfestingarstefnunni frá 2007 var röng.

Með birtingunni var jafnframt brotin á mér jafnræðisregla því á sama tíma var birt mun efnisminni frétt um fráhvarf annars framkvæmdastjóra, sem þó var undir sakamálarannsókn. Þetta staðfestir umboðsmaður Alþingis í áliti sínu..

Þarna sá ég svart á hvítu, að stjórnvaldið beitti fantabrögðum, gegn betri vitund og það var aðalástæða þess að ég kvartaði til umboðsmanns Alþingis.“

FME biðst ekki afsökunar

Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi í máli Ingólfs þann 5. janúar 2012 þar sem Ingólfur fékk viðurkenningu á því að FME hafði borið hann röngum sökum, jafnframt því sem í dómnum er staðfest að brotið hafi verið á Ingólfi hvað varðar andmælarétt. (Sjá tilvitnanir í dóm Héraðsdóms Reykjavíkur hér í opnunni – innskot blaðamanns).

Ingólfur segir að það sé ekki síst athyglisvert að í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur komi fram að FME hafi ekki verið með réttar upplýsingar í höndum, þegar ákvörðun um einhliða brottvikningu hans var tekin. „Dómurinn segir að við ákvörðun FME hafi ekki verið horft til upplýsinga í leiðréttum skýrslum um fjárfestingar lífeyrissjóðsins. Hið rétta í þessu máli er að það kom fram villa í eftirlitskerfi Landsbankans, sem varðaði alla fimm lífeyrissjóðina sem bankinn var með í eignastýringu og enginn af stjórnarmönnum allra sjóðanna hafði hugmynd um, fyrr en eftir hrunið.“

Hæstiréttur synjaði um áfrýjun

„Svo kom álit umboðsmanns Alþingis, þann 18. febrúar sl., þar sem ítrekað er að FME hafi brotið á mér réttarreglur og augljóst að framganga þeirra var mjög ámælisverð. Ég fékk bréf frá FME 20. febrúar sl., sem var afar snubbótt, svo að ekki sé meira sagt. Þeir staðfesta brotið og tilkynna mér að þeir hafi fjarlægt fréttina um mig af heimasíðu FME, en þeir biðja mig ekki afsökunar á einu eða neinu. Það er aldrei gert. Fréttin var þá búin að vera á vef FME í tæp tvö ár en stofnunin sá ekki sóma sinn í að láta fjölmiðla vita að hún hefði verið fjarlægð eða af hvaða tilefni það var gert. Þetta bætir á engan hátt þann skaða sem fréttin olli mér.“

Óttuðust hermdaraðgerðir FME

- Hver er þá staðan hjá þér núna Ingólfur? Hvað ætlar þú að gera?

„Ég er í þeirri stöðu, að hafa verið brennimerktur og einhliða rekinn úr starfi af FME. Ég hef orðið fyrir miklum fjárhagslegum skaða og málið hefur tekið mikið á alla fjölskylduna. Þegar maður er kominn í slíka stöðu, og ítrekað verið ranglega bendlaður við lögbrot og sakamálarannsóknir, þá er það einfaldlega útilokað að útskýra það fyrir fólki, hvað gerst hefur. Ég hef fengið meira en nóg af valdníðslu af hálfu FME. Þegar ekki einu sinni er beðist afsökunar eða boðnar fram bætur þegar valdi er misbeitt, þá er ég tilneyddur til að höfða skaðabótamál. Þó að fjártjónið fáist kannski bætt, þá verður skaðinn á mannorðinu og þjáningar fjölskyldunnar seint bættar.

Ég tel mig mjög heppinn að hafa fengið Jónas Fr. Jónsson sem lögmann minn, Við undirbúum nú skaðabótamál gegn Fjármálaeftirlitinu. Það er kannski ekki skynsamlegt að segja mikið meira að svo stöddu um þessa ótrúlegu samskiptasögu við þetta mikilvæga embætti, en við spyrjum að leikslokum.“