Misjöfn stefna tekin í arðgreiðslum

Helgi Vífill Júlíusson

helgivifill@mbl.is

Arðgreiðslustefna fyrirtækja sem skráð eru í Kauphöll er misjöfn og misgagnsæ. Í flestum tilfellum miðast stefnan við ákveðið hlutfall af hagnaði eftir skatta. Tryggingafélögin VÍS og TM eru með metnaðarfyllstu arðgreiðslustefnuna. Reginn og Vodafone eru ekki með skýra arðgreiðslustefnu. Mismunandi arðgreiðslustefnur skýrast að nokkru leyti af eðli rekstrar og vaxtarmöguleikum fyrirtækjanna. Arðgreiðslustefnan er þó jafnan háð skilyrðum sem markaðsaðstæður, fjárhagsstaða og fjármögnunarþörf setja. Þetta kemur fram í Hagsjá Landsbankans.

Arðgreiðslur þroskamerki

En horfa fjárfestar mikið til arðgreiðslna fyrirtækja í Kauphöllinni um þessar mundir?

„Mín tilfinning er sú,“ segir Gústaf Steingrímsson, sérfræðingur hjá hagfræðideild Landsbankans, í samtali við Morgunblaðið, „að hingað til hafi innlendir fjárfestar almennt ekki hagað ákvörðunum um kaup og sölu einstakra hlutabréfa eftir arðgreiðslustefnu þeirra. Ástæðuna fyrir því má finna í tvennu. Saga íslensks hlutabréfamarkaðar einkennist af töluverðum öfgum sem ýmist hafa falið í sér ríflegar hækkanir eða verulegar lækkanir oft á skömmum tíma. Arðgreiðslur hafa því oftast nær haft lítil áhrif á heildarávöxtun fjárfesta og því ekki taldar skipta svo miklu máli. Þessu til viðbótar hefur hér á landi ekki myndast jafn mikil hefð fyrir sérstökum arðgreiðslufélögum eins og víða eru til staðar erlendis. Gera má þó ráð fyrir að eftir því sem innlendi markaðurinn þroskast verði arðgreiðslustefna eitt af þeim lykilatriðum sem fjárfestar horfa til við val á hlutabréfum.“

VÍS og TM eru með metnaðarfyllstu arðgreiðslustefnuna. VÍS hefur þá stefnu að möguleg arðgreiðsla miðist við allt að 100% af hagnaði hvers árs eftir skatta. Stefna TM er að að lágmarki helmingur af hagnaði hvers árs sé greiddur út í arð. „Fljótt á litið gæti stefna VÍS litið út fyrir að vera metnaðarfyllri en eins og arðgreiðslustefna beggja félaganna er orðuð er ekkert sem segir að endanleg arðgreiðsla þeirra, sem hlutfall af hagnaði, verði ekki sambærileg á næstu árum,“ segir í Hagsjá.

Af þeim félögum sem greiddu út arð á þessu ári lá hlutfallið á bilinu 20 til 30% af hagnaði síðasta árs og nam meðaltalið 22%. Icelandair greiddi út 30% af hagnaði sínum en Össur 22%. Eimskip, Hagar og Marel greiddu öll út 20% af hagnaði sínum. Af þessum fimm félögum greiddu Össur og Eimskip ekki út arð á síðasta ári en arðurinn hjá hinum félögunum lá á bilinu 17,4 til 23%.

Hugmyndafræðin

Hagsjá segir að hugmyndafræðin á bak við hvenær og hversu mikið eigi að greiða út í arð sé í sjálfu sér einföld. Hún byggist í grunninn til á því hvort að hagkvæmara sé fyrir hluthafa fyrirtækisins að ávaxta fjármuni sína innan eða utan rekstursins. Eigið fé félagsins sé eign hluthafa þess og þeim mun meiri ávöxtun sem sé á því þeim mun hagkvæmara sé fyrir hluthafa þess að ávaxta það innan rekstursins en að taka hluta þess út sem arð. „Þannig ættu fyrirtæki með lága arðsemi eigin fjár að öðru jöfnu að greiða stóran hluta hagnaðar út sem arð. Eins ættu fyrirtæki sem sjá ekki fram á annað en lága arðsemi eigin fjár á næstu árum að vera með myndarlega arðgreiðslustefnu. Á hinn bóginn eiga félög sem sjá fram á mikinn vöxt að halda fé hluthafanna inni í rekstrinum enda hag flestra hluthafa best borgið með þeim hætti. Á þann máta verður núvirtur arður framtíðarinnar meiri,“ segir hún.