Sögð fela auð í skattaskjólum

Bogi Þór Arason

bogi@mbl.is

Ættingjar og tengdafólk nokkurra af æðstu ráðamönnum Kína, þeirra á meðal Xi Jinping forseta, hafa notað aflandsfélög í skattaskjólum til að fela auð sinn, samkvæmt niðurstöðum rannsóknar sem Alþjóðasamtök rannsóknarblaðamanna (ICIJ) birtu í gær.

Niðurstöðurnar byggjast á upplýsingum í 2,5 milljónum skjala sem lekið var í samtökin. Aflandsfélögin geta verið lögleg og ekkert hefur komið fram sem bendir til þess að ráðamennirnir viti af eignum ættingja sinna og tengdafólks í skattaskjólum. Aflandseignirnar vekja hins vegar spurningar um mögulega hagsmunaárekstra og hvort ættingjar og tengdafólk ráðamannanna noti áhrif sín til að skara eld að sinni köku.

Segir rökin ósannfærandi

Sama dag og niðurstöður rannsóknarinnar voru birtar hófust réttarhöld í máli kínverska lögfræðingsins Xu Zhiyong sem var ákærður fyrir þátttöku í mótmælum gegn spillingu. Xu hafði m.a. krafist þess að upplýsingar um eignir kínverskra ráðamanna og skyldmenna þeirra yrðu gerðar opinberar.

Í rannsóknarskýrslu ICIJ kemur fram að nær 22.000 íbúar meginlands Kína og Hong Kong eiga aflandsfélög. Á meðal þeirra eru mágur Xi Jinping forseta, sonur og tengdasonur Wen Jiabao, fyrrverandi forsætisráðherra, tengdasonur Deng heitins Xiaoping, fyrrverandi leiðtoga Kína, og dóttir Li Peng, fyrrverandi forsætisráðherra.

Um 90% þeirra sem nota skattaskjólin stofnuðu aflandsfélög á Bresku Jómfrúaeyjum, oft með aðstoð vestrænna fyrirtækja á borð við UBS og PricewaterhouseCoopers, að sögn rannsóknarmannanna. Sjö af hundraði Kínverjanna eiga aflandsfélög á Samóaeyjum og þrjú prósent í öðrum skattaskjólum.

Deng Jiagui, mágur Xi Jinping forseta, á aflandsfélög á Jómfrúaeyjum. Deng kvæntist systur forsetans árið 1996 og hefur auðgast á byggingu og sölu fasteigna og fjárfestingum. Að sögn ICIJ á Deng m.a. 50% hlut í félaginu Excellent Effort Property Development á Bresku Jómfrúaeyjum.

Alþjóðasamtökin hafa eftir Minxin Pei, prófessor í stjórnmálafræði við Claremont McKenna-háskóla í Kaliforníu, að þótt það væri „strangt til tekið ekki ólöglegt“ að eiga slík aflandsfélög þá tengist þau oft „hagsmunaárekstrum og dulinni notkun á pólitískum völdum“.

Talsmaður kínverska utanríkisráðuneytisins sagði í gær að rök rannsóknarmannanna væru ósannfærandi og vektu spurningar um hvort annarlegar hvatir lægju að baki rannsókninni.

Sögð hafa safnað miklum auði

The New York Times skýrði frá því árið 2012 að fjölskylda Wen Jiabao, þáverandi forsætisráðherra Kína, hefði auðgast gríðarlega á valdatíma hans. Fjárfestingar fjölskyldunnar voru metnar á jafnvirði 350 milljarða króna. Kínversk stjórnvöld sögðu að enginn fótur væri fyrir fréttinni og lýstu henni sem tilraun til að valda kínversku stjórninni álitshnekki.

The New York Times sagði í nóvember að bandaríski bankinn JPMorgan hefði ráðið dóttur Wen sem ráðgjafa og blaðið sagði það lið í viðleitni bankans til að auka umsvif sín í Kína með því að ráða ættingja og tengdafólk kínverskra ráðamanna. Blaðið sagði að bankinn hefði greitt aflandsfélaginu Fullmark Consultants 1,8 milljónir dollara (jafnvirði 209 milljóna króna) fyrir ráðgjöfina. Gögn ICIJ benda til þess að tengdasonur forsætisráðherrans fyrrverandi hafi stofnað félagið á Bresku Jómfrúaeyjum árið 2004 og hann hafi verið eini skráði eigandi þess til ársins 2006.