Forseti þings Evrópusambandsins, Martin Schultz, var nýlega í heimsókn í Ísrael. Hann tók þá fram að hann væri sjálfur andvígur öllum hugmyndum um að ESB beitti efnahagslegum refsiaðgerðum til að fá Ísraela til að hætta að efla landtökubyggðirnar. En í ræðu á þinginu, Knesset, gagnrýndi hann Ísraela fyrir að mismuna Palestínumönnum með því að nýta sjálfir megnið af vatnslindum svæðisins og tóku sumir þingmenn þessa gagnrýni óstinnt upp.
Forseti þings Evrópusambandsins, Martin Schultz, var nýlega í heimsókn í Ísrael. Hann tók þá fram að hann væri sjálfur andvígur öllum hugmyndum um að ESB beitti efnahagslegum refsiaðgerðum til að fá Ísraela til að hætta að efla landtökubyggðirnar. En í ræðu á þinginu, Knesset, gagnrýndi hann Ísraela fyrir að mismuna Palestínumönnum með því að nýta sjálfir megnið af vatnslindum svæðisins og tóku sumir þingmenn þessa gagnrýni óstinnt upp. — AFP
Bandaríkjamenn hvetja nú ákaft Ísraela til að reyna að tryggja að Palestínumenn geti fengið að búa í eigin ríki við hlið Ísraels. Fremur ólíklegt er þó að samningar náist á næstunni.

Palestínumenn eru klofnir, annars vegar í Fatah-samtök Mahmouds Abbas forseta sem stýra Vesturbakkanum og hins vegar hryðjuverkasamtökin Hamas sem stýra Gaza og hafna öllum samningum. Og þótt Ísraelar hafi lengi þótt einstaklega þrasgjarnir í stjórnmálalífi sínu er margvíslegur klofningur í samfélagi þeirra nú djúpstæðari en dæmi eru um í 65 ára nútímasögu ríkisins.

Þetta er ekki björgulegt. Samt gera sumir sér vonir um að samningaumleitanir sem farið hafa fram að undirlagi Bandaríkjamanna síðan í fyrra geti hugsanlega leitt til þess að eining náist um grundvöll að nýjum friðarviðræðum.

Rætt er um að Ísraelar afsali sér í áföngum yfirráðum á Vesturbakkanum, sem þeir hernámu 1967, samið verði um að þeir haldi ákveðnum landtökubyggðum sem næst liggja Ísrael. Palestínumenn fái bætt tap á landi með öðrum svæðum í Ísrael. Sendimaður Bandaríkjastjórnar, Martin Indyk, mun hafa tjáð Ísraelum að um 80% íbúa landtökubyggða gyðinga fái að búa þar áfram. Og Abbas er reiðubúinn að samþykkja að herlið frá Atlantshafsbandalaginu verði á landamærunum til að tryggja frið.

Annað mál sem veldur miklu tilfinningaróti er framtíð Jerúsalemborgar sem Ísraelar ráða nú yfir. Harðlínumenn, jafnt úr röðum múslíma sem gyðinga, vilja í engu slaka til. Palestínumenn vilja að austurhluti Jerúsalem, sem er byggður aröbum, verði höfuðborg hins væntanlega Palestínuríkis, Ísraelar að hún verði áfram óskipt höfuðborg Ísraels.

Þriðja málið sem lengi hefur orðið að ásteytingarsteini er réttur brottfluttra Palestínumanna til að endurheimta eignir sínar, jarðir og hús, á svæðum sem nú eru hluti Ísraels. Hundruð þúsunda Palestínumanna hröktust á brott 1948 og næstu ár, afkomendur þeirra víða um heim skipta núna milljónum.

En Ísraelar benda á að þá verði einnig að huga að því að hundruð þúsunda gyðinga voru á sömu árum hraktir á brott frá arabaríkjum og Íran, þeir misstu líka eigur sínar. Einnig sé svo langt um liðið að flækjurnar yrðu óleysanlegar ef allt flóttafólk sneri aftur heim til fyrri heimkynna. Finna verði því búsetu í hinu nýja Palestínuríki eða annars staðar.

Aðstæður Palestínumanna eru víðast hvar slæmar, ekki síst valda vanda allar skorðurnar sem það setur að vera ekki borgarar í viðurkenndu ríki, eiga hvergi tryggan samastað. Og atvinnuleysið á Vesturbakkanum er 19%, yfir 50% á Gaza. Ísraelar hafa sætt harðri gagnrýni fyrir að nýta vatnslindir svæðisins fyrst og fremst í eigin þágu en láta Palestínumenn og þarfir þeirra sitja á hakanum. En auðug olíuríki, einkum Sádi-Arabía, hafa lengi styrkt Palestínustjórn árlega með geysimiklu fé, mikið af því hefur þó horfið í alræmda spillingarhít Fatah.

Margir Palestínumemn vinna fyrir Ísraela

Einnig hafa Sameinuðu þjóðirnar séð fólkinu í flóttamannabúðunum fyrir nauðþurftum og tryggt þar lágmarks heilbrigðisþjónustu og skólahald. Palestínumenn fá auk þess margir þjónustu á sjúkrahúsum Ísraela þótt sjaldan sé á það minnst í áróðri Palestínumanna.

Tugþúsundir Palestínumanna á hernumdu svæðunum stunda atvinnu í Ísrael. Fram kemur í grein í New York Times að margir af þessum Palestínumönnum vinna við að reisa mannvirki í landtökubyggðunum sem sífellt eflast. Þessi uppbygging gerir um leið sífellt erfiðara fyrir Palestínumenn að endurheimta hernumdu svæðin. „Ég neyðist til að vinna hér af því að ég á hús, er með fjölskyldu,“ segir einn verkamannanna, Jalaita, sem á fimm börn, þar af tvö í háskóla. En það sé niðurlægjandi að vinna fyrir Ísraela. Fyrir hina síðarnefndu er einnig umhugsunarefni að með þessu útvega þeir þjóð sem berst gegn landtökubyggðunum tekjur, hjálpa erkifjendum sínum að komast af.