Rýnt í eðli hjónabandsins

Vilhjálmur A. Kjartansson

vilhjalmur@mbl.is

Þjóðleikhúsið frumsýnir í kvöld verkið Svanir skilja ekki eftir Auði Övu Ólafsdóttur, skáldsagnahöfund, og er þetta annað leikverk Auðar en hún sló í gegn með verki sínu Svartur hundur prestsins sem frumsýnt varið árið 2011 og var tilnefnt til Grímunnar. Áður en Auður snéri sér að leikhúsinu hafði hún

fyrir löngu fest sig í sessi sem farsæll rithöfundur en fyrsta skáldsaga hennar Upphækkuð jörð kom út árið 1998. Þá hlaut hún bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar árið 2004 fyrir bókina Rigning í nóvember og var tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir Afleggjarinn .

Gamaldags nýgræðingur

Nýja verk Auðar var ekki lengi í fæðingu en tæpt ár er síðan hún hóf vinnu við það. „Aðdragandinn var ekki langur að verkinu og ég skrifaði það á mjög skömmum tíma yfir páskana í fyrra,“ segir Auður en hún lýsir sér sem gamaldags nýgræðingi enda kýs hún að skila handritum tilbúnum í einum blaðabunka.

„Örlitlar breytingar voru gerðar á handritinu eftir að ég heyrði leikara lesa upp leikritið fyrir mig í sumar en eftir það læt ég mig hverfa og kom ekki að því aftur fyrr en mér var boðið á æfingar núna í lokavikunni. Ég sé mig því sem svona gamaldags nýgræðing á þessu sviði.“

Charlotte Böving leikstýrir verkinu og er Auður ánægð með útfærslu hennar á því. „Um leið og ég sá hvernig Charlotte ætlaði að vinna sýninguna var ég viss um að verkið væri í góðum höndum og gat stigið til hliðar sátt enda mínu hlutverki lokið og mikilvægt að gefa leikurunum og leikstjóranum svigrúm til að gera verkið að sínu, án þess að ég væri að þvælast fyrir þeim,“ segir Auður og bætir við að hún hafi verið bæði snortin og ánægð þegar hún sá afrakstur leikhópsins.

Mótsagnakenndar væntingar

Svanir skilja ekki er verk um undarlegt eðli hjónabandsins en Auður segir hjónabandið vera merkilegt fyrirbæri. „Hvernig fer óskylt fólk að því að búa saman í sömu íbúð, deila sama rúmi og kvöldmat í mörg ár og samt tekst þetta nábýli í svo mörg skipti,“ spyr Auður sem reynir að nálgast þessar spurningar í verkinu en það fjallar um hjón sem leita til sálfræðings vegna unglingssonar þeirra sem neitar að taka niður húfuna við matarborðið og geymir úðabrúsa undir rúminu sínu. Sálfræðingurinn stingur þá upp á óhefðbundinni meðferð.

Auður segist vera með verkinu að velta fyrir sér mótsagnakenndum væntingum sem fólk gerir til maka sinna. „Þær eru flóknar þarfir mannskepnunnar og líklega gerir fólk að jafnaði ekki jafn mótsagnakenndar væntingar til annarra og það gerir til maka síns. Ég varð strax vör við þetta þegar ég skoðaði uppbyggingu samtala fólks sem tengist tilfinningaböndum en þá komst ég að því hvað slík samtöl eru merkilega órökrétt,“ segir Auður og bendir á að slík samtöl snúist oftast ekki um að komast að niðurstöðu. „Margt annað en orð búa til merkingu í samskiptum fólks. Ég reyni að endurspegla það með líkamlegum þætti verksins eins og dansi.“

Tengist mörgum listformum

Erfitt getur reynst að fara úr því að skrifa skáldsögur yfir í handrit fyrir leikhús eða kvikmyndir. Auður hafði haslað sér völl sem rithöfundur áður en hún tók sig til að skrifa leikverkið Svartur hundur prestsins sem fékk góða dóma. „Það er alls ekki sjálfgefið að skáldsagnahöfundur geti skrifað gott handrit fyrir leikhús eða handritahöfundur skrifað skáldsögu. Þetta eru gjörólík form þar sem upplýsingum er komið til skila með mismunandi hætti,“ segir Auður. Sjálfri finnst henni þó ekki erfitt að vinna að skáldsögu og handriti fyrir leikhús á sama tíma.

Hún viðurkennir þó að leikhúsið kalli örlítið meira til hennar núna, enda spennandi form sem tengir saman mörg listform. „Ég flétta dansinn til að mynda inn í nýja verkið og vann þann hluta með danshöfundinum Melkorku Sigríði Magnúsdóttur,“ sem er dóttir hennar. Auður kveðst í framhaldinu stefna á að eyða meiri tíma í að sinna ritstörfum sínum, ásamt því að kenna listfræði við Háskóla Íslands.