Annabella Harðardóttir

Vorið góða, grænt og hlýtt,

græðir fjör um dalinn,

allt er nú sem orðið nýtt,

ærnar, kýr og smalinn.

Kveður í runni, kvakar í mókvikur

þrastasöngur;

eins mig fýsir alltaf þó:

aftur að fara' í göngur.

(Jónas Hallgrímsson.)

Annabella, tengdamóðir mín til 32 ára, lést þann 9.7. 2014 á gjörgæsludeild Landspítala - háskólasjúkrahúss. Þá daga sem liðnir eru síðan hef ég rifjað upp ótal minningabrot frá þessum árum. Samskipti okkar einkenndust af mikilli vináttu og virðingu, sem bar aldrei á skugga í gegnum öll þessi ár. Ótal ferðir hefur fjölskylda mín farið í sveitina, stundum til að hjálpa við sveitastörfin, til dæmis heyskap, réttir og annað, en stundum til þess að njóta sveitarinnar. Fyrst vorum við alltaf inni á heimili tengdaforeldra minna, en eftir að við komum okkur upp kofa steinsnar frá húsi tengdaforeldra minna höfum við verið þar þegar við fjölskyldan höfum verið í sveitinni. Eftir tilkomu kofans hefur samgangur okkar við tengdaforeldrana ennþá aukist.

Annabella, eða Bella eins og hún var oftast kölluð, var mjög bókhneigð kona og las mikið, hvort sem voru reyfarar, ævisögur, skáldsögur, tímarit eða blöð. Bella gat verið mjög þver, ef hún vildi það við hafa, og varð henni þá ekki haggað. Hún gat jafnvel verið þrjóskari en Hækingsdalsmenn, sem geta þó verið mjög þrjóskir, að minnsta kosti í smalamennsku. Dagsdaglega væri hún lipur og ljúf í samskiptum við fólk.

Bella hafði miklar skoðanir, enda vel lesin og fróð, og femínisti fram í fingurgóma. Bella fylgdist vel með börnum okkar og barnabörnum og hélt við þau góðu sambandi til hinstu stundar. Í nokkur ár hjálpaði ég Bellu og eldaði réttarkjötsúpu eftir að þrek hennar minnkaði, en hún átti við nokkurn heilsubrest að stríða síðustu ár, og ég á góð minningabrot frá þeim tíma. Einnig eru mér minnisstæðir tveir tímamótaatburðir í lífi Bellu. Sá fyrri var þegar Guðbrandur tengdapabbi uppfyllti loforð sem hann gaf henni þegar þau trúlofuðust um að einhvern tímann færi hann með hana til Vestmannaeyja. Það loforð uppfyllti hann á 50 ára brúðkaupsafmæli þeirra fyrir tveimur árum og var farið til Vestmannaeyja í þvílíku blíðskaparveðri ásamt mörgum úr nánustu fjölskyldu. Við áttum þar saman yndislegan dag. Sá síðari var fyrir tæpu ári, þegar fjölskyldan sameinaðist um það að halda upp á 70 ára afmæli Bellu, þann 10. ágúst 2014 í Hækingsdal. Þar áttum við einnig saman yndislegan dag. Þegar Bella síðan þakkaði mér fyrir hjálpina og sagði: „Þetta er besti afmælisdagur sem ég hef átt,“ vöknaði mér um augun og mun ég aldrei gleyma þessum orðum.

Með kveðju, þín tengdadóttir,

Látin er Bella í Hækingsdal, tengdamóðir mín. Farin er merkileg kona, brautryðjandi og stórkostleg fyrirmynd barna sinna og þeirra sem voru svo lánsamir að kynnast henni. Ég komst í þann hóp fyrir meira en fjórtán árum. Þá var ég rétt um átján, ekkert annað en krakki í augum hjónanna í Hækingsdal, þeirra Bellu og Brands. Samt sem áður var mér tekið sem jafningja og upp frá því ríkti gagnkvæm virðing á milli okkar.

Mér varð strax ljóst að Bella var gáfuð kona og vel lesin. Hún var skipulögð og vildi hafa yfirsýn yfir það sem á gekk og á horninu á eldhúsborðinu var hennar stjórnstöð með símann, dagbókina, heitt vatn og tepoka innan seilingar. Því fór aldrei neitt framhjá henni og aldrei gleymdi hún að hringja í þá sem henni þótti vænt um og athuga með gang daglegs lífs og óska heilla á tímamótum. Mikið mun ég sakna að fá ekki framar hringingar á afmælisdaginn minn frá Önnubellu.

Það er ljóst að Bella fékk ekki alltaf bestu bitana af hlaðborði lífsins. En við hverjar slæmu fréttirnar virtist hún eflast og aldrei heyrðist hún kvarta. Erfiðleikarnir virðast hafa kennt henni að meta það góða, og það fann maður þegar gera skyldi sér glaðan dag. Hún hafði einnig þann hæfileika að meta það fallega í lífinu. Hún naut þess að hlusta á söngva, lesa ljóð og skáldsögur. Hún var fagurkeri og fylgist með hönnun líðandi stundar. Þá naut hún þess að horfa á náttúruna og alla þá fegurð sem henni fylgir. Frá bæjardyrunum í Hækingsdal er engin skortur á náttúrufegurðinni og því skal engan undra að ung snót af Kjalarnesinu hafi skotið þar rótum þegar hún kom þangað með ást lífs síns fyrir um fimmtíu árum.

Bella og Brandur voru einstaklega samrýnd hjón og vandfundnir eru lífsförunautar sem unnu hvort öðru meira en þau. Missir Brands er mikill og sár en eflaust ríkir þakklæti fyrir kynni af konu eins og Önnubellu. Þegar ég tók saman við Önnu Siggu var því ekki annað hægt en að líta til þeirra eftir fyrirmyndar. Kærleikurinn, vináttan og tryggðin þeirra á milli var svo rík að hún var áþreifanleg. Bella var nefnilega svo flott fyrirmynd. Maður finnur það svo sterkt þegar allt er yfirstaðið. Hún var mikill jafnréttissinni og mátti ekki heyra á það minnst að konur væru minni menn en karlar. Hún var stolt af því að hafa verið önnur af tveimur konum sem voru fyrstar til að sitja búnaðarþing á Íslandi. Hún hafði jafnframt óbeit á allskonar misrétti og setti ofan í við hvern þann sem ekki var því sammála.

En þrátt fyrir að vera föst á sinni meiningu var Bella einstaklega hlý kona. Hún var mikill dýravinur og fylgdist með lífinu kvikna á vorin. Hún var afskaplega góð við börn sín, barnabörn og barnabarnabörn. Hún tók þeim opnum örmum og hlustaði á það sem þau höfðu að segja. Sonur okkar mun búa að þeirri minningu um ókomna tíð og vafalaust mun hann sakna þessarar hlýju. Ég geri það nú þegar.

Það er öðruvísi að koma í Hækingsdal í dag. Sætið í horninu er autt og rödd þessarar dásamlegu konu hefur þagnað. En arfleið Bellu lifir og hún fylgir okkur um ókomna tíð.

Þær eru ófáar minningarnar sem sækja á á stundum sem þessari.

Það sem stendur helst upp úr með hana ömmu var hvað hún var miklum gáfum gædd: hún var gríðarlega vel lesin, enda var það hennar helsta dægradvöl, að lesa góða bók. Var hægt að ræða við hana um nánast hvað sem er, hún var vel að sér um allt, má segja.

Hún hafði mikla persónutöfra og hafði sterkar skoðanir. Hún sagði mér eitt sinn að á sínum yngri árum hefði hún unnið í mjólkurbúð og verslunarstjórinn ætlaðist til að hann yrði þéraður. Amma hélt nú ekki, henni dytti það ekki í hug. Slíka tilgerð þoldi hún ekki. Svo eitt sinn spurði amma mig hvort mig langaði til að verða bóndi þegar ég yxi úr grasi. Nei, sagði ég, mamma vill það ekki. Þá svaraði amma að bragði: „Hún ræður því ekkert.“

Amma var mikil félagshyggjumanneskja sem mátti ekkert aumt sjá og tók hún öllum opnum örmum, sama hverjir þeir voru. Hún var mikill jafnréttissinni og titlaði sig á ávallt bónda, ekki bóndakonu. Hún var einnig önnur tveggja kvenna sem fyrstar voru kosnar á búnaðarþing.

Amma var mikill húmoristi og mjög skemmtileg kona og hafði gaman að ef maður fór með gamanmál. Lífsbaráttan var oft á tíðum hörð hjá henni og afa, en ég man ekki nokkurn tíma eftir að hún léti neitt í ljós þótt illa stæði á eða henni liði illa. Viðkvæðið hjá henni var oftast að hún hefði það bara fínt þótt hún væri kannski fárveik.

Við Guðbrandur bróðir heimsóttum oft ömmu og afa í Kjósinni. Var ýmislegt gert til að skemmta manni, farið í kvikmyndahús og fleira í þeim dúr, og fór amma oft með. Oft leigði Ása frænka vídeóspólur, og þar sem efnistök myndanna voru oft misfalleg þurfti amma að setja á fót kvikmyndaeftirlit ömmu, til að vinsa út það sem ekki þótti við hæfi. Ekki var eftirlitið þó alveg skothelt því eitt sinn taldi ég ömmu á að leigja handa mér mynd sem mér leist vel á en reyndist því miður í ljótari kantinum og fór ég því að hágrenja og átti erfitt með svefn um nokkurt skeið. Seinna, þegar ég fór að geta hamið mig eftir að hafa horft á eða lesið eitthvað hræðilegt fór ég að endursegja ömmu skáldsögur eftir Stephen King en hún var mikill aðdáandi hans. Hún hafði yndi af fallegum söng og auðnaðist mér að syngja fyrir hana er hún hélt upp á sjötugsafmæli sitt síðastliðið sumar, þykir mér vænt um það í dag.

Það verður leiðinlegt að geta ekki komið og rætt við ömmu um alla heima og geima, með vélarniðinn í bakgrunni, í vel hituðu eldhúsinu. En minningarnar mun ég varðveita að eilífu.

Ég votta afa, Herði, mömmu, Hannesi, Braga, Helga, Ásu og Önnu Siggu mína dýpstu samúð.

Guð geymi þig að eilífu.