Sigurborg Skúladóttir

Elskuleg tengdamóðir mín, Sigurborg Skúladóttir frá Stykkishólmi, er látin. Síðustu tvö árin bjó hún á hjúkrunarheimilinu Sóltúni og fékk þar hægt andlát aðfaranótt 18. janúar eftir stutta sjúkralegu.

Ég kynntist Sigurborgu fyrst um páskana 1970 þegar ég fór nýtrúlofuð með Skúla mínum vestur í Hólm að hitta tilvonandi tengdaforeldra mína, þau Sigurborgu og Víking. Nokkuð var ég kvíðin á leiðinni í rútunni og var viss um að þeim litist ekkert á þessa Reykjavíkurstelpu. Öll hræðsla hvarf eins og dögg fyrir sólu um leið og ég var komin inn fyrir dyr á Tangagötunni og mætti yndislegu viðmóti þeirra hjóna.

Margs er að minnast á langri samleið. Ferðirnar í Hólminn urðu margar og þegar börnin okkar komu til sögunnar var alltaf gaman að heimsækja afa og ömmu í Hólminn. Þegar Víkingur dó og dró að starfslokum Sigurborgar í Stykkishólmi fór hún að huga að flutningi til Reykjavíkur. Rétt fyrir sjötugsafmælið flutti hún í Krummahóla og bjó þar með yngsta syni sínum Ingvari. Hún var trúuð kona og ekki leið á löngu áður en hún var farin að sækja félagsstarf í Fella- og Hólakirkju og Gerðubergi. Hún hafði alltaf gaman af að spila og eignaðist þar góða spilavini. Og oft fór hún í skemmtileg ferðalög með „gamla fólkinu“ eins og hún sagði.

Sigurborg var alla tíð mikil hannyrðakona. Hún saumaði föt á börnin sín fimm þegar þau voru ung. Þegar þau uxu úr grasi og tengdabörnin bættust við prjónaði hún lopapeysur á okkur öll. Eftir að hún hætti vinnu í Stykkishólmi og fluttist til Reykjavíkur árið 1989 heklaði hún mikið og dýrindisdúkar í ýmsum stærðum og gerðum spruttu af nálinni eins og ekkert væri. Í Krummahólum var haldið í gamlar hefðir frá Stykkishólmi eins og þá að hafa opið hús á Þorláksmessu fyrir fjölskylduna á afmælisdegi Fríðu systur Sigurborgar og þá var oft glatt á hjalla þegar afkomendur hittust. Eftir því sem þeim fjölgaði var alltaf pláss fyrir einn til viðbótar í litlu stofunni. Barnabörnin eru sex og barnabarnabörnin eru orðin níu. Tvær úr hópnum bera nafn Sigurborgar.

Þegar heilsu tók að hraka annaðist Ingvar hana af mikilli natni þar til hún flutti í Sóltún í ársbyrjun 2013. Þar leið henni vel og naut hún einstakrar umönnunar starfsfólksins. Þegar ég heimsótti hana sagði hún oft með mikilli áherslu: „Þær ERU alltaf svo góðar við mig.“ Hún naut þess að fá heimsóknir, ekki síst þegar barnabarnabörnin voru með í för. Stundum notuðum við tæknina og töluðum við „mið“-Sigurborgu og fjölskyldu hennar í Danmörku á Skype. Það fannst henni skemmtilegt. Alltaf var gaman að ræða við hana um lífið í Hólminum í gamla daga. Þá hafði hún frá mörgu að segja. Sigurborg hafði alla tíð gaman af mannamótum og naut þess að vera innan um sitt fólk. Þegar hún varð 95 ára 11. ágúst sl. var slegið upp tveimur veislum fyrir vini og vandamenn.

Ég þakka Sigurborgu tengdamóður minni fyrir langa og góða samleið. Starfsfólki Sóltúns er þökkuð einstök umönnun og væntumþykja í hennar garð og okkar aðstandenda.

Sigurborg tengdamóðir mín hefur nú kvatt í hárri elli, fullkomlega sátt við guð og menn. Mér er ljúft að minnast hennar og þakka áratuga samleið. Minning mín, er ég kom fyrst inn á heimili tengdaforeldra minna í Stykkishólmi, hefur verið mér ofarlega í huga síðustu daga. Það var hinn einstaki menningarblær sem sveif yfir heimilinu og ekki síst umræður og hlustun á tónlist sem kemur upp í hugann. Enda var þá Víkingur tengdapabbi primus motor í öllu er viðkom tónlistarlífi í Hólminum. Ég var vanari umræðum um sjávarútveg, sementsframleiðslu og dásemdir Dýrafjarðar.

Heimilið var oft mannmargt. Auk yngri bræðranna bjó Hólmfríður, systir Sigurborgar, þar og svo bjó Halldóra, móðir tengdapabba, líka hjá þeim. Auk þess komu í heimsókn ættingjar að sunnan til skemmri og lengri dvalar. Þar að auki komu fjölmargir er tengdust störfum húsbóndans. Öllum var tekið með brosi á vör, þótt sjálfsagt hafi álagið oft verið mikið.

Á fyrstu árum áttunda áratugarins, eftir að við fórum að eignast börn, varð það m.a. að fastri venju að dvelja í góðu yfirlæti um páska í Hólminum hjá afa og ömmu ásamt stórfjölskyldunni. Samgöngur við Snæfellsnes voru ekki sambærilegar við það sem þær eru í dag. Oft var bras að komast yfir „Fjallið“ en tilhlökkunin og ánægjan við að fá að koma í Hólminn gerði það að verkum að allir erfiðleikar við að komast þangað gleymdust fljótt.

Sigurborg var eldklár og skemmtileg kona, gat verið stíf á meiningunni stundum en alla jafna ljúf og góð og afar þakklát fyrir allt sem gert var fyrir hana og blessaði mann í bak og fyrir. Barnabörnin og barnabarnabörnin kallaði hún englana sína. Hún var útivinnandi þar til hún varð sjötug, vann hálfan daginn við bókhald, hafði einstaklega fallega rithönd og lærði meira að segja tölvubókhald.

Þegar hún hætti að vinna og var orðin ekkja og búin að missa Hólmfríði systur sína flutti hún til Reykjavíkur til þess að vera nærri sínu fólki. Þetta var mikil breyting, en með sinni eðlislægu seiglu og dugnaði tókst hún á við hana. Hún var félagslynd að eðlisfari og fljótlega fór hún í félagsstarf aldraðra í Fella- og Hólakirkju, þar sem hún naut sín vel. Sigurborg var heilsuhraust að mestu alveg fram yfir nírætt, en þá fór að halla undan fæti hjá henni og sl. tvö ár bjó hún á hjúkrunarheimilinu Sóltúni við frábæra umönnun starfsfólksins þar og blessaði hún það og undraðist hvað það var allt gott við sig.

Blessuð sé minning Sigurborgar Skúladóttur.

Amma situr á stól við hliðina á rúminu mínu og við förum með bænir. „Kanntu þessa“ segir hún og byrjar á nýrri. Hún situr hjá mér á meðan ég sofna. Við erum uppi í svefnherbergi á Tangagötu 13 í Stykkishólmi, heimili ömmu í 44 ár. Þetta er ein af mínum fyrstu minningum um ömmu.

Ég var fyrsta barnabarn ömmu Sigurborgar og afa Víkings. Árið áður en ég fæddist höfðu mamma og pabbi misst frumburð sinn í fæðingu og var litli ljóshærði víkingurinn því mikill gleðigjafi og strax ljóst að ekkert gat komið í veg fyrir aðdáun ömmu og afa á mér. Ég var bara nokkurra vikna þegar ég kom fyrst á Tangagötuna, var skírður í stofunni að viðstöddu fjölmenni. Það dró ekki úr aðdáuninni að ég var skírður í höfuðið á afa.

Amma sá til þess að heimsóknir í Hólminn voru ávallt kærleiksríkar og móttökurnar konunglegar. Í minningunni var alltaf beðið eftir okkur með uppdekkað borð. Ef við komum mjög seint um kvöld var á borðinu kvöldsnarl með besta baunasalati í heimi. Súkkulaðikaka og mjólk var líka oft á boðstólum fyrir svefninn. Amma var mikill gestgjafi og naut þess að fá til sín fólk og vera innan um fólk, enda var alla tíð mikill gestagangur á Tangagötunni.

Páskar og Stykkishólmur voru órjúfanleg heild alla mína æsku eða allt þar til amma flutti til Reykjavíkur 1989. Minningar frá þessum fjölskyldustundum eru dýrmætar, alltaf sól, alltaf gleði.

Hænsnakofinn á bak við hús var heillandi heimur. Amma hellti kartöfluhýði og fleiru í fötu sem við afi fórum með og gáfum hænunum. Ég hélt fast í afa þegar við fórum inn fyrir hænsnagirðinguna, atgangurinn var mikill. Ég fór líka með afa í kirkjuna, fékk að sitja við hliðina á honum við orgelið bæði þegar hann æfði sig og í messum – amma beið heima með mat.

Eftir að amma flutti til Reykjavíkur varð auðveldara að heimsækja hana í Krummahólana. Það var alltaf jafngaman að koma, alltaf tekið á móti manni eins og höfðingja. Einu sinni fékk ég að lesa undir próf hjá ömmu, fékk aðstöðu inni í herberginu hennar til lestursins en eina sem ég man er þjónusta ömmu við námsmanninn. Minningarnar eru margar.

Amma Sigurborg var fyrst og síðast Hólmari. Hún unni Stykkishólmi og vildi veg bæjarfélagsins sem mestan. Ég þakka henni að mér eru fáir staðir kærari en Stykkishólmur, Maðkavíkin og Tangagata.

95 ár er löng ævi og amma kvaddi þennan heim södd lífdaga. Hún hefur saknað afa í næstum 30 ár, nú eru þau loks sameinuð. Við getum glaðst yfir því.

Takk fyrir allt, elsku amma.

Þegar við minnumst ömmu okkar er okkur öllum efst í huga hversu barngóð kona hún var. Þegar við vorum yngri var hápunktur ársins þegar við fengum að fara í Hólminn til ömmu og afa í nokkra daga um páska og eigum við margar okkar bestu minningar þaðan.

Þegar Leifur var lítill spurði hann mömmu sína: „Mamma, erum við englar? Amma kallar okkur alltaf englana sína.“

Eftir að amma flutti í bæinn gátum við hitt hana oftar. Á hverju ári fóru afkomendur hennar saman í sumarbústað þar sem hápunktur hvers dags var að spila Gaur með ömmu. Þá voru miklar serimoníur viðhafðar. Aldrei brást að eftir hverja gjöf sagði amma: „Og ég sem hélt að við værum vinir.“ Þegar líða fór á spilið sagði hún oft: „Ég er nú ekki með nein sparispil“ og þá vissu allir að hún myndi vinna spilið. Þegar hún sagði svo: „Jæja, nú skuluð þið fara að losa ykkur við háu spilin“ vissu allir að hún hafði áhyggjur af að brenna inni með eitt hátt spil. Nú eru barnabarnabörnin hennar farin að spila spilið sem hún kenndi okkur öllum og við brosum út í annað þegar við heyrum þau segja frasana hennar ömmu sem okkur finnst fylgja spilinu.

Þegar við systkinin og síðar börnin okkar komu í heimsókn til Sigurborgar ömmu í Krummahóla og síðar í Sóltún var ávallt tekið á móti okkur með opnum faðmi og kveðjum eins og „elsku vinirnir mínir“. Amma var alltaf svo góð við barnabarnabörnin sín og hlökkuðu þau alltaf jafnmikið til að heimsækja hana.

Amma var mjög trúuð kona og Sigurborgu (mið) er minnisstætt þegar hún kenndi henni faðirvorið í næturpössun í Krummahólunum. Einnig er henni mjög minnisstætt eitt sinn þegar við vorum í matarboði og til umræðu var hvað Sigurborgu langaði mikið í gæludýr, en pabbi hennar vildi ekki leyfa henni það. Þá sagði amma: „Öll börn verða að fá að umgangast dýr“ og þá var það ákveðið! Sigurborg fékk þá hamstur og hefur átt dýr alla tíð síðan og þakkar það ömmu sinni.

Amma var mjög nett kona en hún var ótrúlega kraftmikil fram á gamalsaldur og kröftugt faðmlag hennar og handtak bar því vitni. Eitt af síðustu skiptunum sem við hittum ömmu eftir að hún veiktist var hún svo ánægð að sjá okkur og sagði okkur oft hversu glöð hún væri að hafa okkur hjá sér. Við eigum ótal margar góðar minningar um ömmu okkar. Hún varð langlíf og náði að kynnast barnabarnabörnum sínum vel og fyrir það erum við þakklát.

Það er dymbilvika árið 1989. Ég er á leið í mikla ævintýraför með rútu frá Akranesi í Stykkishólm með Vésteini bróður og Gunnari frænda. Reyndar voru allar ferðir í Hólminn ævintýraferðir. Mýrarnar voru í huga lítils ferðalangs einn lengsti vegarkafli landsins og spennan var orðin nánast óbærileg þegar loksins sást til Stykkishólms af Kerlingarskarði. En þessi ferð var einstök. Engir foreldrar. Bara amma sem myndi dekra við mann næstu daga. Ferðalagið tók 12 tíma og snjógöngin á leiðinni náðu rútunni að hæð. Árni Helga beið á bensínstöðinni og skutlaði okkur krökkunum út á Tanga þar sem hlýr ömmufaðmur, hlýtt ömmuhús og heitur ömmumatur beið okkar. Við tóku dagar sem urðu að hamingjuminningu þegar frá leið. Bærinn var á kafi í snjó. Maðkavíkina lagði og því var hægt að gera rennibrautir í snjónum niður klettana og út í sjó. Innivið stýrði Halldór skákmóti milli heimilismanna og Ingvar spilaði hljómplötur með tónlist sem síaðist inn í undirmeðvitundina. Og svo var amma alltumlykjandi. Hún eldaði allan matinn sem okkur fannst bestur og kunni að hlera hvað manni þætti gott. „Ó, mér þykir svo vænt um ykkur“ heyrðist svo oft.

Amma var samt ekki alveg venjuleg. Það var alltaf eins og hún hefði alist upp á fínu yfirstéttarheimili. Maður átti ekki að gera neitt sem „ekki þótti fínt“. Amma sá til þess að við lærðum almennilega mannasiði og borðsiði. Hjá ömmu átti alltaf að segja takk og afsakið, sitja kyrr og halda sig til hlés þegar fullorðna fólkið var að tala. Það var sko ekki sama hvernig maður kom fyrir. Amma var líka skarpgreind og félagslynd, var vel lesin og talnaglögg. Hún var hrókur alls fagnaðar við spilaborðið. Að spila Gaur er list sem hún kenndi okkur afkomendunum og munu frasarnir hennar lifa áfram. „Hann verður nú vetrarmaður hjá mér þessi“, „ég hélt að við værum vinir“ og „setjið nú út háu spilin, ég er að fara að loka“ heyrðist þegar hún var komin í vandræði.

Amma fylgdist með öllu, gerði kröfur til sinna og hafði sínar skoðanir á hreinu. „Nei, ég þekkti hann aldrei, hann var framsóknarmaður.“

Amma var trúuð og ræktaði trúna. Ég vissi alltaf af ömmu við útvarpstækið þegar ég söng í útvarpsmessum og á eftir fékk ég hrós og athugasemdir um sálmavalið. Henni þótti til dæmis lítið varið í messu á föstudaginn langa ef sálmurinn Ég kveiki á kertum mínum var ekki sunginn. Prestar voru hins vegar heilagir menn og undanþegnir gagnrýni ásamt sýslumönnum og öðrum embættismönnum.

Amma var berdreymin. Hana dreymdi fyrir öllum stórum viðburðum, veikindum, barnsfæðingum og andlátum sinna nánustu. Voru draumarnir slíkir að enginn efaðist um merkingu þeirra.

„Jæja, nú snúum við okkur í dansátt“ sagði amma þegar hún vildi halda heim. Nú hefur amma Sigurborg kvatt okkur í síðasta sinn og við höldum heim í Stykkishólm þar sem hún fær að hvíla hjá afa Víkingi eftir þrjátíu ára aðskilnað. Minning hennar mun lifa í okkur öllum.