Íslendingar í Noregi njóta góðs af jákvæðum staðalmyndum

Viðtal

Anna Lilja Þórisdóttir

annalilja@mbl.is

Guðbjört Guðjónsdóttir, doktorsnemi í mannfræði við HÍ, rannsakar nú reynslu Íslendinga sem hafa flust til Noregs eftir hrun. Hún segir margar ástæður fyrir þessum flutningum, um sé að ræða afar fjölbreyttan hóp fólks en algengt sé að allir séu settir undir sama hatt sem eins konar efnahagslegir flóttamenn. Meðal þess sem fram hefur komið í rannsókninni er að mörgum Íslendingum í Noregi finnst betra að búa þar en á Íslandi, samfélagið sé fjölskylduvænna og lífshættir einfaldari. Allur gangur sé á því hvort þeir líti á sig sem útlendinga í Noregi eða telji sig til heimamanna.

Í tengslum við rannsóknina hefur Guðbjört tekið viðtöl við 40 Íslendinga sem hafa flutt til Noregs undanfarin ár, bæði fyrir og eftir bankahrunið. Hún segir að sumir þeirra sem hafi flutt þangað fyrir hrunið geri greinarmun á sér og þeim sem hafa komið eftir hrun. „Þeir taka það stundum sérstaklega fram að þeir hafi verið komnir til Noregs fyrir hrun. Það er vegna tenginga slíkra flutninga við fjárhagsvandræði og atvinnuleysi. Til dæmis sagði kona sem flutti nokkru fyrir hrun að fjölskylda hennar á Íslandi tæki oft skýrt fram að hún hefði ekki farið til Noregs vegna kreppunnar.“

Eins og Pólverjar

Að sögn Guðbjartar er misjafnt hvort Íslendingar í Noregi skilgreini sig sem innflytjendur þar. „Það fer að sumu leyti eftir því hvaða starfi þeir gegna. Til dæmis segja sumir iðnaðarmenn að þeir séu í svipaðri stöðu og Pólverjar voru í á góðæristímanum á Íslandi.“

Guðbjört segir að Íslendingar séu iðulega boðnir velkomnir af Norðmönnum. Ólíkt sumum öðrum hópum innflytjenda, sem mæta stundum fordómum eða mismunun, njóti Íslendingar í Noregi góðs af jákvæðum staðalmyndum um land og þjóð og hún nefnir dæmi um Íslending sem um hríð var álitinn Austur-Evrópubúi og mætti gjörólíku og betra viðmóti þegar hið rétta þjóðerni hans kom í ljós. Gjarnan sé sett samasemmerki á milli þess að vera innflytjandi og að vera dökkur á hörund.

Jákvæða ímyndin gæti spillst

Stundum er talað um hversu vinnusamir og dugmiklir Íslendingar séu og það er gjarnan tínt til þegar rætt er um Íslendinga í Noregi. Að sögn Guðbjartar hafa norskir fjölmiðlar nokkuð fjallað um Íslendinga í Noregi frá þessu sjónarhorni. „Þannig að það eru ekki bara Íslendingar sem tala um þetta, þetta virðist vera algeng skoðun í Noregi. En sumir sem ég talaði við óttast að með fleiri Íslendingum í Noregi komi einstaklingar sem gætu spillt þessari jákvæðu ímynd.“

Eitt af því sem Guðbjört hefur rannsakað er hvernig Íslendingarnir í Noregi aðlagast samfélaginu. „Þeir sem kunna tungumálið fyrir eða eru fljótir að læra það eiga auðveldara með að vera virkir þátttakendur í samfélaginu. Tungumálið er lykillinn að þátttöku og það er líka krafist ákveðinnar tungumálakunnáttu í flestum störfum,“ segir Guðbjört. Hún segir Íslendinga gjarnan kynnast öðrum Íslendingum, sumir komi með þá hugmynd í farteskinu að þeir ætli ekki að vera mikið með löndum sínum, en stundum fari svo að þeir umgangist mestmegnis Íslendinga. Þeir sem hafi verið búsettir ytra lengi umgangist þó yfirleitt Íslendinga mun minna en þeir sem eru tiltölulega nýkomnir og enn að fóta sig í nýju samfélagi.

Hófsamara líferni

Guðbjört hefur líka skoðað hvar í Noregi Íslendingar setjast að og segir þá dreifast víða. „Það er ekki óalgengt að þeir flytji til afskekktari byggða þar sem vantar fólk og nóg er af vinnu. Sumir byrja þar og flytja svo síðar á stærri staði. Fyrir þá sem ferðast oft til Íslands er miklu þægilegra að búa í Ósló eða nágrenni upp á samgöngur til Íslands.“

Finnst Íslendingum í Noregi betra að búa þar en á Íslandi? „Já, það finnst flestum. Það er ekki bara vegna þess að þar er auðveldara að ná endum saman, það er líka vegna þess að vinnuvikan er yfirleitt styttri, fólk þarf ekki að vinna mikla yfirvinnu eða vera í tveimur störfum og getur verið meira með fjölskyldu sinni. Sumir undirstrika samt líka að fólk ætti ekki að sjá það í neinum hillingum að flytja til Noregs og að það þurfi að leggja sig fram til að eiga gott líf þar. Aðrir tala um að þeir hafi breytt um neysluvenjur eftir að þeir fluttu til Noregs og að þar lifi þeir hófsamara, en jafnframt betra lífi.“