Fluttu átta sinnum á 20 mánuðum

Anna Lilja Þórisdóttir

annalilja@mbl.is

Rannveig Pálsdóttir Pardo og Juan Pardo búa í einu af úthverfum Stokkhólms. Þau fluttu til Svíþjóðar sumarið 2011 og ein helsta ástæða flutninganna var að þá hafði Juan verið án atvinnu um hríð og þau töldu að auðveldara væri fyrir hann að fá vinnu ytra. Rannveig kennir nú í grunnskóla á Stokkhólmssvæðinu, en Juan hefur enga vinnu fengið þrátt fyrir ítrekaða leit. Hjá þeim búa tveir uppkomnir synir þeirra.

„Við fluttum af ýmsum ástæðum. Aðallega vegna þess hversu illa Juan gekk að fá vinnu á Íslandi, en hann hafði verið meira eða minna atvinnulaus frá hruni,“ segir Rannveig í rúmgóðri og bjartri íbúð fjölskyldunnar í nýuppgerðu fjölbýlishúsi í Upplands-Väsby, sem er á milli Stokkhólms og Uppsala. Juan, sem er ættaður frá Síle og bjó á Íslandi í um 20 ár, er menntaður félagsliði og stuðningsfulltrúi og starfaði m.a. við umönnun fatlaðs fólks á sambýlum hér á landi. Hjónin hafa áður búið í Svíþjóð og kynntust reyndar þar á níunda áratugnum. Þau fluttu þaðan til Íslands og voru m.a. með eigin rekstur um tíma.

Íslensk umræða neikvæð

Þau segja atvinnuleysið reyndar ekki einu ástæðuna fyrir flutningunum til Svíþjóðar. „Það hafði líka mikið að segja hvað andrúmsloftið á Íslandi hefur verið erfitt, umræðan neikvæð og lítið verið gert til að byggja upp,“ segir Rannveig. „Þegar maður flytur í burtu sér maður margt í öðru ljósi. Það er eins og það megi ekki þiggja hjálp eða góð ráð frá öðrum þjóðum – svarið er alltaf: Við reddum þessu sjálf. En það hefur bara ekki gengið upp.“

Rannveig er menntaður textílkennari og fatahönnuður og fékk fljótlega vinnu á leikskóla eftir að þau komu út og fór síðan að kenna textílmennt í grunnskóla. „Það er auðvitað frábært að fá vinnu við það sem ég hef lært og starfaði við heima, en það mætti vera aðeins styttra í vinnuna,“ segir Rannveig sem ver um þremur klukkustundum á degi hverjum til að komast í og úr vinnu. „Tveir strætóar og tvær lestir hvora leið,“ segir hún.

Mætti fordómum á Íslandi

Að sögn Rannveigar er talsverður munur á launakjörum kennara í Svíþjóð og á Íslandi. „Já, launin eru töluvert hærri hérna. Það er launaviðtal einu sinni á ári þar sem fólki gefst kostur á að semja um hærri laun og yfirmenn hafa svigrúm til að borga þeim hærri laun sem standa sig vel. Ofan á þetta er vinnuvikan styttri.“

Juan hefur verið án atvinnu allan þann tíma sem þau hafa búið úti. Hann sækir ýmis námskeið og er nú í virkniúrræði sem miðar að því að hann komist út á vinnumarkaðinn. „Hér í Svíþjóð er alþjóðlegra umhverfi og m.a. þess vegna líður mér betur hér,“ segir Juan og segist hafa mætt fordómum á Íslandi vegna þess að hann er útlendingur. „Ég reyndi og reyndi, en mér fannst ég aldrei vera velkominn,“ segir hann.

Rannveig bætir við að í þessu sambandi sé athyglivert að hann hafi starfað við umönnun á Íslandi, því mikið sé talað um að fólk skorti í slík störf, ekki síst karlmenn. Hún segir að svo virðist sem það eigi ekki við um fólk af erlendum uppruna því Juan gekk afar erfiðlega að fá vinnu á Íslandi. „Rasisminn á Íslandi er falinn, oft er það þannig að enginn veit af honum nema þeir sem verða fyrir því. Auðvitað er rasismi alls staðar, líka hérna. Svíþjóðardemókratarnir unnu jú stórt í síðustu kosningum.“

Bjuggu um allt Stokkhólmssvæðið

Rannveig segir að hjónin hafi talið að það yrði auðvelt fyrir þau að koma sér fyrir í Svíþjóð. Þau hefðu talið sig þekkja samfélagið nokkuð vel eftir fyrri búsetu og hvernig hlutirnir ganga fyrir sig. En annað kom á daginn. „Það hefur margt breyst hér í Svíþjóð frá því við bjuggum hér fyrir 20 árum. T.d. húsnæðismálin, það er erfitt og dýrt að finna húsnæði hér á Stokkhólmssvæðinu. Félagslega þjónustan hefur líka breyst mikið, Juan fékk atvinnuleysisbætur að heiman fyrstu þrjá mánuðina en síðan var það búið,“ segir Rannveig.

Fjölskyldan lenti í húsnæðishrakningum fyrstu árin með tilheyrandi flutningnum. „Við fluttum átta sinnum fyrstu 20 mánuðina og bjuggum um allt Stokkhólmssvæðið,“ segir Rannveig. „Leigumarkaðurinn hérna er gríðarlega erfiður og þegar fólk er í húsnæðisvandræðum þarf það að láta bjóða sér ýmislegt og ekki er farið eftir neinum reglum. Eitt sinn fengum við einn dag til að pakka saman og finna okkur nýtt húsnæði.“ Fjölskyldan er nú komin í öruggt húsnæði, með svokallaðan fyrsta leigjendarétt sem þýðir að þau leigja beint af leigufélagi.

Á ýmsu hefur gengið frá því að þau fluttu búferlum; atvinnuleysi og húsnæðisvandi. Var það þess virði að flytja til Svíþjóðar á sínum tíma? „Já, það var það,“ segja hjónin í kór. „Þetta hefur ekki verið neinn dans á rósum. Við vorum auðvitað ekki að flytja frá Íslandi til að lenda í þessum aðstæðum, við áttum ekki von á þessu og þetta hefur oft verið gríðarlega erfitt. En okkur finnst við vera í betri stöðu hérna þótt við þurfum að lifa af einum kennaralaunum. Okkur líður betur, þetta endalausa stress og þeytingur á Íslandi var að fara með okkur, eins og marga aðra. Lífið er miklu afslappaðra. Við erum komin hingað til að vera.“