Endurútreikningar sagðir ganga í berhögg við lög

BAKSVIÐ

Margrét Kr. Sigurðardóttir

margret@mbl.is

„Flestum virðist löngu orðið ljóst að endurútreikningar Lýsingar á gengistryggðum lánum eru ekki í samræmi við lög. Lýsing hefur þó neitað að viðurkenna þetta og krefur viðskiptavini sína enn um greiðslur í samræmi við hina ólögmætu endurútreikninga.“ Þetta er meðal fullyrðinga sem fram koma í skýrslu sem Samtök iðnaðarins létu gera um starfshætti fjármögnunarfyrirtækisins Lýsingar en í fyrradag greindi Morgunblaðið frá þeim fjölda mála sem Lýsing á aðild að og hafa verið höfðuð fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur á fimm ára tímabili. Alls eru málin 874 og voru 510 mál enn óleyst 20. janúar síðastliðinn þar sem Lýsing er til varnar í 392 þeirra.

Í skýrslunni segir að flest fjármálafyrirtæki önnur en Lýsing hafi að mestu leyti verið sammála um hvernig endurútreikningum skuli háttað á gengistryggðum lánum og ósamræmið milli dóma Hæstaréttar og framkvæmdar Lýsingar skýri að nokkru leyti þann fjölda dómsmála sem nú eru rekin gegn Lýsingu.

Gerður er samanburður á endurútreikningi gengistryggðs láns sem í skýrslunni segir að sýni raunveruleg áhrif aðferða Lýsingar ef notast hefði verið við þá aðferð sem önnur fjármálafyrirtæki beita. Í því tilviki er um bílalán að ræða sem upprunalega var að fjárhæð 2.347.888 krónur. Lántaki hafði fram að dómum Hæstaréttar 16. júní 2010 (sem litið er á sem fordæmisgefandi) greitt 1.740.741 krónu í hreinar afborganir samkvæmt greiðsluseðlum Lýsingar. Eftirstöðvar lánsins hefðu því eftir þær greiðslur átt að vera 607.147 krónur en að viðbættum seðlabankavöxtum fram til dagsetningar endurútreiknings Lýsingar hefðu eftirstöðvarnar þá átt að vera 625.058 krónur. Niðurstaða endurútreikninga Lýsingar var hins vegar að eftirstöðvarnar væru 1.343.833 krónur eða rúmlega tvöfalt hærri. Mismunurinn er skýrður af því að Lýsing telur að lántaki hefði átt að greiða 975.498 krónur í vexti á tímabili þar sem lántaki greiddi 343.525 krónur.

Innheimtuaðgerðir ekki á bið

Í skýrslunni segir að Lýsing hafi að nokkru leyti viðurkennt að mögulega séu endurútreikningar félagsins ólögmætir en það megi sjá af því að kröfum lántaka um endurgreiðslu hefur í einhverjum tilfellum ekki verið að öllu leyti hafnað heldur vísað til þess að ákveðin dómsmál séu til meðferðar hjá dómstólum og mögulega verði greitt að þeim loknum. Þrátt fyrir þetta hafi Lýsing ekki sett innheimtuaðgerðir sínar á bið og þannig hafi samningum verið rift, krafist afhendingar á tækjum, ráðist í innsetningargerðir neiti lántaki að skila tækjum og kröfur sendar í löginnheimtu. Í skýrslunni segir: „Allt er þetta gert þrátt fyrir að til greina komi að viðeigandi lántakar skuldi lítið eða ekkert séu lán þeirra endurreiknuð með þeirri aðferð sem önnur fjármálafyrirtæki beita. Jafnvel getur staðan verið sú að lántakar hafi þegar ofgreitt lán sín og Lýsing skuldi í raun lántökunum en ekki öfugt.“

Þá segir að það sé sérstakt vandamál þegar lántakar taki ekki til varnar því þá eigi þeir á hættu að vera úrskurðaðir til að afhenda bifreiðar sínar og jafnvel dæmdir til greiðslu á grundvelli rangt reiknaðra lána enda ber dómstólum engin skylda til að taka útreikningana til skoðunar að eigin frumkvæði. Þeirri spurningu er varpað fram í skýrslunni hvort ekki væri æskilegra að Lýsing setti innheimtuaðgerðir sínar á bið meðan félagið telur óvissu til staðar um hvernig endurreikna beri gengistryggð lán. Þá er vísað til þess að í fréttatilkynningu Lýsingar 9. mars 2012 komi fram að innheimtuaðgerðir verði tímabundið stöðvaðar vegna gengistryggðra samninga en að sú stöðvun virðist ekki hafa varað lengi því tæpu hálfu ári síðar hóf Lýsing á ný að höfða mál gegn viðskiptavinum.

Samtök iðnaðarins ekki hlutlaus

Í yfirlýsingu sem Lýsing sendi frá sér þegar leitað var viðbragða við fullyrðingum í skýrslu SI segir að vegna þátttöku Samtaka iðnaðarins í dómsmálum gegn Lýsingu um verulega hagsmuni tengda fjármögnunarleigusamningum félagsmanna þeirra geti þau ekki talist hæf til að veita hlutlaust álit á starfsháttum félagsins. Skýrsla samtakanna beri öll merki þess að samtökin telji sig eiga harma að hefna gagnvart Lýsingu, en Lýsing hafi undantekningarlaust unnið mál vegna fjármögnunarleigusamninga fyrir Hæstarétti. „Morgunblaðið spyr sérstaklega um útreikningsaðferðir, sem um er fjallað í skýrslunni eins og ekki hafi orðið veruleg þróun í því efni með nýlegum dómum Hæstaréttar um fullnaðarkvittanir. Eftir að dómaframkvæmd varð skýrari hefur verið unnið að sáttum í fjölmörgum málum sem höfðuð voru á hendur Lýsingu. Skýrslan er því í meginatriðum röng, einhliða og villandi,“ segir í yfirlýsingu Lýsingar sem birt er í heild á mbl.is.