Sérhver vertíð er sérstök

Viðtal

Ágúst Ingi Jónsson

aij@mbl.is

„Skipið og búnaður um borð hefur reynst vel í alla staði og ekkert hikstað frá því að við byrjuðum,“ segir Guðlaugur Jónsson, skipstjóri á Venusi NK 150. Þetta nýja skip HB Granda kom nýtt til Vopnafjarðar í lok maí og hélt þegar á kolmunna við Færeyjar og síðan á makríl og norsk-íslenska síld. Hann segir að sérhver vertíð sé sérstök og þá sérstaklega á uppsjávarveiðum; aflinn, kvótinn, skipin, veiðarfærin og blessað veðrið.

Í fyrsta túrnum fengust um 500 tonn af kolmunna, en þá var verið að stilla græjurnar og læra á skipið, en síðan kom 1.900 tonna túr. Guðlaugur segir að veiðar á makríl og síld hafi gengið ágætlega í sumar og af þessum tveimur tegundum var landað úr Venusi hátt í 10 þúsund tonnum.

Mikið af makríl í lögsögunni

Hann segir að mikið hafi verið af makríl í lögsögunni í ár en vertíðin hafi verið sérstök að því leyti að síld og makríll hafi verið mjög blönduð lengi vel á Austfjarðamiðum. Það sé erfiðara fyrir vinnsluna og síldin sé oft lélegri þegar hún er saman við makrílinn. Hugsanlega hafi verið minna af makríl fyrir austan heldur en síðustu ár eða þá að hann hafi farið hraðar yfir.

Mjög mikið hafi hins vegar verið af makríl suður af landinu og á þau mið gerði Venus fjóra góða túra. Þá hafi verið farið í tvo túra norður í Síldarsmugu fyrir sunnan Jan Mayen með góðum árangri.

Erfiðleikar á makrílmörkuðum settu svip á vertíðina í ár og var heimilað að geyma 30% af aflaheimildum á milli ára. Þá hafa aflaheimildir í norsk-íslenskri síld verið skornar niður síðustu ár og tók Venus aðeins einn hreinan síldartúr í sumar.

„Kvóti útgerðarinnar ræður miklu og núorðið er þessu meira og minna stýrt úr landi, hvað þú átt að koma með og hvenær. Eðlilega er verið að reyna að gera sem mest úr hverju tonni, um það snýst þetta,“ segir Guðlaugur.

Eitt tekur við af öðru og næst er það íslenska síldin eftir þriggja vikna hlé. „Við byrjum á henni undir miðjan október og mér finnst líklegt að við tökum stefnuna á Jökuldýpi eða í Kolluál. Hún var á þeim slóðum í fyrra, en ekki inni á Breiðafirði eins og árin á undan. Ég var að spyrjast fyrir um hvort síldin hefði sést inni á Breiðafirði, en svo virðist ekki vera. Ég er þegar byrjaður að undirbúa þær veiðar í huganum og þegar maður er ekki úti á sjó er ekkert annað að gera en að hugsa um þetta,“ segir Guðlaugur.

Nútímaleg hönnun

„Þegar ég tók við Ingunni AK þegar hún kom árið 2001 fannst mér hún flott og fullkomið skip, sem hún er enn þá. Samt sem áður var það töluverð breyting að taka við Venusi því skipið sjálft, tæknin og aðbúnaðurinn, allt er þetta stærra og þægilegra við að eiga,“ segir Guðlaugur. Skipið er smíðað í Tyrklandi og má áætla smíðaverðið um 3,5 milljarða króna og það er því engin smávegis fjárfesting sem Guðlaugur og hans menn eru með í höndunum.

Guðlaugur nefnir að nýja skipið er 4½ metra breiðara og átta metrum lengra en Ingunn. Skipið sé hærra á sjónum og nútímaleg hönnun skrokksins geri skipið öflugra, en orkunýting sé samt minni. Skipið getur borið tæplega þrjú þúsund tonn, en þá minnka möguleikar á kælingu. Áhersla sé lögð á að kæla allan afla á fullkominn hátt í tólf tönkum. Er þá sama hvort aflinn fer í frystingu í landi eða í bræðslu og betra mjöl og lýsi fáist af kolmunnanum sé hann kældur um borð.

Mikill munur fyrir áhöfnina

Vinnan um borð fer að mestu fram á einu dekki og segir Guðlaugur það mikinn mun fyrir mannskapinn að þurfa ekki alltaf að vera að príla upp og niður stiga og tröppur. Tólf manns voru í áhöfn Ingunnar hverju sinni, en stefnt er að því að átta verði í áhöfn Venusar og 16 ráðnir á skipið eða tvöföld áhöfn. Í sumar voru þeir þó níu um borð hverju sinni og 14 ráðnir á skipið.

Skipverjar eru í eins manns klefum að undanskildum einum tveggja manna klefa. Salerni og sturta er með hverjum klefa. Góð aðstaða og mikið rými er fyrir áhöfn um borð, dagstofa, sjónvarpsherbergi, líkamsrækt og gufubað svo dæmi séu tekin.

„Svo er brúin engin smásmíði, vel yfir 100 fermetrar. Það er ágætis dansgólf á milli tækjanna, enda gott að hreyfa sig aðeins,“ segir Guðlaugur. Stýrimaður og afleysingaskipstjóri á Venusi er Róbert Axelsson og skiptu hann og Guðlaugur sumrinu á milli sín.

Skipstjórinn þarf að vera vel með á nótunum þegar kemur að tölvum og tækni eins og vel sést í brúnni á nýrri fiskiskipum í flotanum. En það er ekki aðeins á þeim vettvangi sem vel þarf að fylgjast með. Veiðarfærin skipta höfuðmáli og Guðlaugur og fleiri skipstjórar hafa sinnt þróun veiðarfæra af lífi og sál.

„Ég hef unnið talsvert með Hampiðjunni og í næstu viku förum við til St. Johns í Nýfundnalandi. Þar er fyrirhugað að prufa nýtt troll í tanki, það er léttara þó að það geti jafnvel verið stærra en fyrri troll og verður spennandi að sjá hvernig það reynist. Það er lykilatriði að veiðarfærin séu í lagi og maður viti hvað maður er með aftan í skipinu,“ segir Guðlaugur.

Veiðar á kolmunna, makríl og síld eru stundaðar með trolli og er togað við yfirborð á síld og makríl, en dýpra og með stærra trolli á kolmunna. Framan af loðnuvertíð er einnig veitt í troll, en loðnunót þegar líður á. Það segir Guðlaugur vera skemmtilegasta veiðarfærið. „Þá er mestur hasar og mest að gerast,“ segir skipstjórinn.