Árni Jóhann Friðjónsson

Árni föðurbróðir minn er allur. Það vekur minningar um síldarævintýrið á Siglufirði. Hann kom heim frá flugnámi í Ameríku og gaf mér fyrsta skíðasleðann, það var dýrðarljómi í kringum Árna í huga mínum upp frá því. Síldarárin mín á Siglufirði var hús Árna og Helgu mitt annað heimili, þar var ég í hávegum hafður og hampað á alla lund.

Árni og Vigfús faðir minn ráku umfangsmikla síldarsöltun á Siglufirði. Öll framkvæmd fyrirtækisins, Íslenskur fiskur hf., var í höndum Árna sem hafði mikla skipulagshæfileika; nákvæmur og talnaglöggur og stóð fast á sínu þegar grunnprinsipp áttu í hlut. Ég var vart orðinn 12 ára þegar Árni skipaði mig síldarræsara, sem er mesta virðingarstaða sem mér hefur hlotnast um ævina. Ég fékk líka að hafa auga með Vigfúsi og Hjálmari, sonum Helgu og Árna, þegar þeir tóku sín fyrstu skref á bryggjunni.

Árni mætti eldsnemma á planið og lagði línurnar um röðina á ræsun. Gjarnan var ræsarinn látinn byrja úti í Bakka. Þegar söltun hófst fengu ræsarar oft forgang á að keyra frá í stað þess að gefa salt á línuna og fá bros frá stúlkunum þegar farið var upp undir pilsið og síldarmerki sett í stígvélið eða þröngan brjóstvasa.

Árni stóð fyrir mörgum nýjungum, hann lét reisa þak yfir söltunarplanið til að hlífa stúlkunum og vann að því að vinnufólk fengi fasta matar- og kaffitíma. Í síldarleysi dreif hann í því að sólþurrka saltfisk og setja síldarpasta í túbur. Allar skýrslur sem Árni vann voru gerðar af vandvirkni sem átti sér vart fordæmi. Árni var listhneigður, málaði afbragðs myndir og falleg söngrödd hans naut sín vel í Karlakórnum Vísi og í vikulokin þegar broddborgarar komu saman á skrifstofu stöðvarinnar.

Á þessum árum snerist síldarbransinn ekki síst um skipulagsreglur sem fjölluðu um hvenær mætti byrja að salta og kröfur kaupenda. Síldin gekk oft snemma inn á Grímseyjarsund. Þá skipti máli að salta hana sem ferskasta á Siglufirði áður en hún fór austur. Um þetta voru látlausar deilur og ólík túlkun á lögum og reglum. Ég man að sænskir síldarkaupendur lögðust einatt á sveif með Árna ef túlka þurfti vafaatriði. Eitt sinn gekk það svo langt að Árni var settur í gæsluvarðhald á grundvelli einokunarlaga fyrir að hafa farið yfir strikið og neitað að greiða sekt. Kallsað var um að málið væri hliðstætt máli Hólmfasts á Brunnastöðum á Vatnsleysuströnd sem 1698 seldi fisk í Keflavík, en átti að selja í Hafnarfirði en verslunin þar vildi raunar ekki taka. Eftir nokkurra stunda varðhald benti lögmaður Árna, Sveinn Snorrason, ráðherra á að nokkuð langt væri seilst um hurð til lokunnar að setja mann í steininn fyrir það eitt að framleiða mat sem svo kom í ljós að ekki fékkst afgreiddur annars staðar það árið. Var Árna þá sleppt.

Það var sárt fyrr á þessu ári að kveðja Vigfús Árnason sem hafði erft talna- og skipulagshæfileika föður síns og var lengi ráðgjafi fjölskyldu minnar og einstakur vinur. Okkur finnst afar mikils misst og draumurinn um að síldin komi aftur enn óljósari. Afkomendum og fjölskyldum bræðranna sendi ég innilegar samúðarkveðjur.