Erla Gróa Guðjónsdóttir

Elsku móðir okkar, við kveðjum þig nú með söknuði og sorg í hjarta. Við eigum þér svo margt að þakka, þú varst okkar stærsta gæfa og stoð og stytta í lífinu.

Mamma var mikil jafnréttis- og mannréttindakona. Fyrir henni var það mikilvægt að barnið væri í fyrirrúmi og hlúa skyldi að mæðrum, fjölskyldum til að skapa börnum heilbrigð lífsskilyrði. Framar öllu ættu börn sjálfstæðan tilvistarrétt óháð þörfum eða högum foreldra sinna.

Fyrir mömmu voru jólin mikilvæg hátíð. Aðventan var aðdragandinn og mamma lagði mikið í undirbúning jólanna. Eftirvæntingin var mikil. Hún sat fram á nótt við að sníða og sauma. Skyldi það vera kjóll, skyrta, buxur, föt handa dúkkunni eða bangsanum. Allir bangsar fengu rauða slaufu um hálsinn. Allt sem fór frá hennar höndum var gert af vandvirkni og snilld. Verk hennar skreyttu heimilið og dýrindis bakkelsi var undirbúið. Íslenskir jólasiðir fengu að ráða. Fyrir framan jötuna raðaði hún fimm sænskum rauðum kúlukertastjökum sem skreyttu heimilið í Uppsölum, okkar heimabæ á uppeldisárunum, og síðar í Reykjavík. Kveikt var á öllum kertunum fyrir framan jötuna klukkan sex á aðfangadag áður en sest var að jólaborðinu.

Innst frá hjartans innstu rótum

eru ljóðin gerð til þín,

innst frá sálar innsta djúpi,

elskulega mamma mín.

Alla daga og allar nætur

endurminningin um þig

liður eins og ljúfur draumur

ljósvakans í kringum mig.

Fyrir alla elsku þína,

yl og hjartans gæðin þín,

þúsundfalt ég þakka vildi,

þér af hjarta mamma mín

og fyrir bljúgar bænir þínar,

er baðstu guð að leiða mig.

Það eru verndarverur mínar

sem vaka til að minna á þig.

Alltaf vil ég eiga jólin

einhvers staðar nálægt þér,

eins og barn að brosa og dreyma,

og blessa allt, sem lífið er,

vaka yfir vonum nýjum,

vernda hverja helga stund,

svæfa, þagga sorgaröldur

svo þær geti tekið blund.

Jólin nálgast, jólin koma,

ég er enn þá barn í kvöld,

bý mig upp til bernsku leika

bak við minninganna tjöld;

heiðstirndur er himinn fagur,

hylur jörðu hvítur snær,

hugurinn mér heldur kyrri

hjá þér, gamli sveitabær.

Ég hef engin orð að sinni,

aðeins bæn og helga þökk

fyrir alla æskudaga,

er ég jafnan minnist klökk.

Þegar eitthvað lundu lamar,

leita ég í gömul skjól,

ætíð því ég held í huga

hátíðleg hjá mömmu jól.

(Guðrún Jóhannsdóttir frá Brautarholti)

Elsku móðir okkar, takk fyrir að gera æskuárin okkar að hamingjuríku ævintýri fullu af ást þinni og gjafmildi. Takk fyrir að vera alltaf til staðar þegar á reyndi. Alltaf gafst þú þér nægan tíma þegar einhver þurfti aðstoð, hvort heldur með heimanámið, yfirlestur ritgerða, til að gefa góð ráð í lífsins leik eða til að ljá okkur eyra þitt eða nærveru. Takk fyrir að gefa okkur gildi þín í veganesti. Gildi kærleika, réttsýni, fyrirgefningar, samkenndar, jafnréttis og virðingar.

Kæra mamma, við elskum þig. Guð geymi þig, þökk fyrir allt og allt!

Þín börn,

Mamma fæddist á vordegi í Reykjavík 1932. Foreldrar hennar voru dugnaðar- og hugsjónarfólk sem var annt um alla og helst þá sem minna máttu sín. Hún fór reglulega sem barn með föður sínum á Grund til að lesa og syngja með gamla fólkinu og fór einnig með honum til Keflavíkur um hverja helgi þar sem hann var með sunnudagaskóla. Þegar mamma stálpaðist var hún honum einnig innan handar með gítarspilið og skipulagið. Hún tók þátt í starfi KFUK í Reykjavík og Hafnafirði og varð þar foringi í æskulýðstarfinu. Hún var einnig foringi og forstöðukona í sumarstarfinu í Vindáshlíð og Kaldárseli.

Eftir nám í Verzlunarskóla Íslands fór hún í Húsmæðraskólann í Reykjavík og sótti einnig námskeið í sálfræði og heimspeki hjá prófessor Símoni Jóhanni Ágústssyni. Mamma varð síðan fjármálastjóri í Kirkjugörðum Reykjavíkur. Svo var það árið 1954 að búið var að ráða Vilhelmínu Þorvaldsdóttur sem fyrstu lögreglukonuna eftir stríð og fleiri konur þurfti henni til aðstoðar. Mælt var með mömmu og hún skráði sig til aðstoðar við lögregluna í Reykjavík meðfram starfi sínu hjá Kirkjugörðunum og vann oft á kvöldin og um helgar. Hennar framganga í starfi og lagni í samskiptum við ungt fólk og fólk í vanda varð til þess að hún var síðan ráðin sem önnur kvenlögreglan í Reykjavík 1956 og starfaði í lögreglunni þar til hún fluttist með pabba til Ólafsfjarðar haustið 1958. Þessi tími átti eftir að móta hana mikið og vera henni veganesti í síðari störfum.

Á aðfangadag 1953 trúlofaðist mamma pabba og þau giftust 15. febrúar 1958. Tími þeirra í Ólafsfirði, 1958-1965, var mömmu ætíð ofarlega í huga og góðar minningar voru þaðan, bæði í samfélagi vina og verkefnum með pabba í fermingar- og æskulýðsstarfinu. Mamma naut virðingar sem prestsfrú og var heimilið ætíð opið gestum innlendum sem erlendum. Ýmsir komu til skemmri eða lengri dvalar vegna ýmissa erinda og embættisverka, en í þá daga þóttu prestssetrin eðlilegur viðkomu- og dvalarstaður. Í Ólafsfirði fæddumst við fjögur systkinin, en Erlendur fæddist 1966 í Reykjavík. Pabbi hafði fengið alþjóðlegan styrk til framhaldsnáms í guðfræði við Uppsalaháskóla og flutti fjölskyldan þangað. Í Uppsölum tóku miklir vinir foreldra okkar, Bengt Thure og Eva Molander fyrst um sinn á móti okkur. Í þeim góða bæ áttum við minnisstæðan tíma þar sem foreldrar okkar lögðu sig fram um að gefa okkur góðan undirbúning fyrir lífið með því að styðja okkur í skóla- og tónlistarnámi, íþróttum og félagsstarfi. Mamma studdi einnig við pabba í námi hans og starfi. Hún fann ætíð svigrúm til að koma náunganum til hjálpar og oft var margt um manninn á heimilinu.

Eftir níu ára dvöl í Uppsölum hafði Sigríður Sumarliðadóttir, vinkona hennar, samband við hana og taldi starfsreynslu hennar sem lögreglu og starf að æskulýðsmálum gagnlegt við nýstofnaða sálfræðideild skóla í Reykjavík. Þar starfaði hún sem ritari og fulltrúi á árunum 1976-2001 og átti þar farsælan starfsferil.

Góður Guð blessi minningu móður okkar og styrki föður okkar í hans mikla missi.

Tengdamóðir mín var einstök kona sem mig langar að minnast að leiðarlokum. Þegar ég kom í fyrsta sinn á heimili fjölskyldunnar í Torfufelli 20, snemma árs 1987, tók hún mér um leið sem einum úr fjölskyldunni – alveg fyrirhafnarlaust og án þess að hafa orð á því. Það var góð tilfinning. Traustið og hlýjan sem hún miðlaði kom fram í notalegri nærveru og hvers kyns þjónustu innan og utan heimilis sem hún taldi aldrei eftir sér né miklaðist af. Hún gerði lítið af því að tala um sjálfa sig og þaðan af síður um afrek sín, en ég komst að því gegnum aðra hvað hún hefði lagt af mörkum til kristilegs æskulýðsstarfs og forvarnar- og löggæslustarfs, og hve vel hún hefði stutt við sálfræðiþjónustu skólabarna í Reykjavík með verkum sínum og störfum. Og sem húsmóðir á stóru heimili sá hún um að fæða og klæða, annast um og fræða.

Það bar aldrei neinn skugga á okkar samskipti. Þegar erfiðleikar komu upp á mínu heimili um tíma var Erla mætt til aðstoðar og einnig til að styrkja mig til virkara heimilishalds – meðal annars með því að kenna mér að strauja eins og átti að gera það, ef það var á annað borð almennilega gert. Þetta lýsti Erlu vel. Hún reiknaði ekki með að menn tækju að sér verk með ólund eða hangandi hendi.

Tækju menn þau að sér ynnu menn þau sómasamlega, gerðu hreinlega sitt besta. Öll verk hennar sjálfrar voru vitnisburður um þetta. Hún gat oft slegið á létta strengi og gamanið var græskulaust – kom oftast fram með stuttum og vel tímasettum innskotum. Ekki höfðum við alveg sama skopskynið, en það breytti litlu, því Erla gat hlegið með svo líkamlegri innlifun að það fékk alla til að hlæja með, líka þá sem ekki höfðu náð gríninu.

Síðustu árin reyndu mjög á Erlu þegar mjaðmir og hné tóku að bila og skammtímaminni að hraka. Hún ætlaðist þó ekki til umstangs eða fyrirhafnar af öðrum sín vegna, þótt hún þyrfti vissulega stuðning og aðstoð. Henni var einfaldlega eiginlegra að hugsa til annarra. Elsku tengdamamma.

Ég kveð þig með miklu þakklæti og söknuði en ylja mér við kærar minningar um þig og þinn góða málstað. Megi góður Guð blessa þig og varðveita.

Nú hefur mín kæra tengdamóðir sofnað svefninum langa, en eftir standa ljúfar minningar. Lífshlaup Erlu var margbreytilegt. Hún vann mikið í kristilegu starfi, var ein af fyrstu lögreglukonum landsins, flutti af mölinni norður í Ólafsfjörð, bjó í Svíþjóð í níu ár, en síðari helming ævinnar bjó hún og starfaði í uppeldisborg sinni, Reykjavík. Oft var í mörg horn að líta á stóru heimili og ófá erum við sem höfum notið þess að eiga hana að.

Erla var einstaklega umhyggjusöm, hlý og nærgætin við mig frá því ég fyrst kom inn í fjölskylduna. Ég sá fljótlega að hún hugsaði alltaf fyrst um aðra en sjálfa sig og var sérstaklega næm á þarfir barna og þeirra sem minna máttu sín. Í einni af sögunum um múmínálfana er sagt frá lítilli stúlku sem varð ósýnileg og raddlaus sökum ástleysis, en vegna blíðrar umönnunar Múmínmömmu kom hún smám saman aftur í ljós og endurheimti rödd sína. Kærleiksrík framkoma Múmínmömmu í sögunni minnir mig mjög á framkomu Erlu, hún vildi öllum vel og sýndi ávallt aðgát í nærveru sálar. Börnin mín fundu vel hinn gefandi kærleika ömmu sinnar og nutu þess að vera í návist hennar. Tengdamóðir mín tranaði sér aldrei fram, hafði ekki hátt, var jafnlynd en ekki skaplaus og lét skoðun sína í ljós þótt orðfá væri. Hún var mikil smekkmanneskja og hafði yndi af að búa sér og sínum fallegt og notalegt umhverfi.

Hún var einnig rausnarleg og valdi af kostgæfni gjafir handa okkur öllum á jólum og afmælum. Það var gott að leita til hennar og drjúg reyndust mér ráð hennar, t.d. þegar við hjónin fluttum ung til Svíþjóðar. Ljúfari tengdamóður hefði ég ekki getað átt.

Elskulegur tengdafaðir minn hefur misst mikið, hartnær 60 ára sameiginleg ganga þeirra hjóna er nú á enda.

Heilsu margra hrakar á efri árum og hjá Erlu stóðu fyrir dyrum vistaskipti vegna heilsubrests. Ekki varð þó af fyrirhuguðum vistaskiptum, því hún flutti beint til himna í staðinn. Erla lifði og mun lifa að eilífu í ljósi Krists. Gott er að við megum treysta orðum hans: