Ýkjur og rangfærslur um laxeldi hjá formönnum veiðifélaganna

Stórfellt laxeldi í Ísafjarðardjúpi mun verða til þess að villtum laxastofnum hnignar og að lokum deyja þeir út. Þetta kemur fram í grein Jóns Helga Björnssonar, formanns Landssambands veiðifélaga, og Viktors Guðmundssonar, formanns Landssambands stangaveiðifélaga.

Í greininni sem birtist í Fréttablaðinu 31. mars sl. vitna þeir félagar og formenn í skýrslu Norsk institutt for naturforskning (Nina) um áhrif laxeldis á villta laxastofna í Noregi. Í nýlegri skýrslu stofnunarinnar kemur fram að 125 stofnar villtra laxa voru rannsakaðir í norskum ám.

Fráleitt er tal um útrýmingu

Norski eldislaxinn er erfðafræðilega frábrugðinn íslenska laxastofninum. Hann er hraðvaxta, verður seint kynþroska, kynbættur fyrir eldi og er í eldi og ræktun í öllum helstu laxeldislöndum austan- og vestanhafs. Afleiðing eldisins getur verið hnignun af erfðablöndun ef innblöndun eldislax í laxár er viðvarandi til margra ára og í margar kynslóðir villtra laxa í viðkomandi á. Fráleitt er tal um útrýmingu villtra stofna sem fyrir eru. Það sýnir mynd sem hér fylgir eftir 35 ára laxeldi í Noregi.

Byggist á 35 ára reynslu

Um eldið í Djúpinu segja þeir félagar: „Þrjár ár renna í Ísafjarðardjúp sem skila um 150-500 laxa meðalveiði hver. Ætlunin er að framleiða á svæðinu 6.800 tonn af laxi á hverju ári. Engar líkur eru á því að þessar ár sem hafa ekki stærri stofna en raun ber vitni þoli nábýli við sjókvíaeldi sem inniheldur 2,8 milljónir eldislaxa. LV hefur bent atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu á nauðsyn þess að friða Ísafjarðardjúp fyrir eldi norskra laxa, en ráðuneytið sýnir því miður ekki þá umhverfisábyrgð að verða við beiðni sambandsins um friðun.“

Fyrirtækin í laxeldi á Íslandi nýta sér 35 ára reynslu Norðmanna til að fyrirbyggja að lax sleppi úr sjókvíum. Virkasta leiðin til þess er reglugerðin um fiskeldi sem innleiddi norskan staðal um búnað (NS 9415) í sjókvíaeldi hér á landi. Frá því að staðallinn var tekinn upp í Noregi fækkaði tilkynntum slysasleppingum verulega. Þeir félagar segja að einn lax sleppi fyrir hvert framleitt tonn af laxi og það sé reynsluheimur Norðmanna. Rétt er að búnaður Norðmanna í sjókvíaeldi var afar frumstæður til að byrja með en með dýrkeyptri reynslu þróaðist staðall um búnað fyrir eldi laxfiska í sjó eins og fyrr er nefnt. Íslenskt sjókvíaeldi byggst á dýrkeyptri reynslu Norðmanna í þessum efnum.

Ekki marktækur samanburður

Almennur samanburður á stroki fiska í Noregi og Íslandi er því ekki marktækur. Búnaðurinn hér á landi er nýr og vottaður eftir þeim staðli sem Norðmenn sömdu meðal annars til að koma í veg fyrir að fiskur sleppi úr sjókvíum. Sjókvíaeldið á Íslandi nýtur því í dag 35 ára reynslu Norðmanna. Líkindi á að fiskur sleppi hér eru því minni en í Noregi. Inn í það kemur meðal annars að útsett seiði á Íslandi eru að meðaltali stærri en í Noregi og minni hætta er á að smáseiði sleppi með því að smjúga í gegnum möskva nótarinnar í sjókvínni.

Viljum verja náttúruna

Íslendingar vilja almennt verja íslenska náttúru, þar með taldar laxveiðiár og vötn, flóa og firði, náttúruminjar og hálendið og koma í veg fyrir að gæði þeirra rýrni eða skaðist. Það er hagur allra að fyrirhugað laxeldi í Djúpinu hafi ekki óæskileg áhrif á hagsmuni veiðiréttarhafa. Fiskeldismenn eru líka stangveiðimenn, en mikilvægt er að stuðla að alvöru atvinnugrein með uppbyggingu, fjölgun starfa og samhliða því að gera þær nauðsynlegu ráðstafanir sem þarf til að verja villta laxastofna.