Friðrik Jónsson

Kæri afi minn.

Æska mín er í huga mér, þú og amma, öryggi og umhyggja ásamt uppeldi minna fyrstu ára. Hjá ykkur fannst mér best og hjá ykkur vildi ég vera. Ég er ykkur svo óendanlega þakklátur. Ég er sá sem ég er vegna ykkar.

Starfsvettvangur okkar afa var sá sami og við það urðu tengsl okkar enn meiri.

Alltaf sýnduð þið amma stolt og áhuga á því sem ég tók mér fyrir hendur. Áhuginn og umhyggjan minnkaði ekki með árunum. Sérstakt og kært samband ykkar ömmu við strákana mína og Ástu Pálu konuna mína hefur alltaf verið mér mikils virði.

Nú er komið að leiðarlokum afi minn ég þakka þér fyrir allt.

Við kveðjum þig öll með söknuð.

Friðrik Jónsson skipstjóri, föðurbróðir minn, var Breiðfirðingur í báðar ættir. Hann var sonur Jóns Eyjólfs Bergsveinssonar, eins af stofnendum Slysavarnafélags Íslands, sem var fæddur í Hvallátrum í vestureyjum Breiðafjarðar og eiginkonu hans, Ástríðar Eggertsdóttur, húsmóður frá Fremri-Langey í suðureyjum Breiðafjarðar. Þau áttu 10 börn á einungis 17 árum og var Friðrik það áttunda í röðinni. Það hefur verið mikið um að vera á þessum árum á æskuheimilinu að Baldursgötu 17, fyrir utan að starfsemi Slysavarnafélags Íslands var rekin frá heimilinu um tíma.

Ég minnist þess að Sigurbjörn Einarsson biskup sagði eitt sinn að æskuheimili Friðriks hefði ekki einungis staðið opið út á Baldursgötuna heldur út á alla strandlengju Íslands.

Friðrik vakti athygli hvar sem hann fór fyrir vandaða framkomu og óaðfinnanlegan klæðaburð. Hann var glaðvær húmoristi sem tók virkan þátt í þjóðmálaumræðunni. Hann var mikill sjálfstæðismaður frá bernsku og virkur í flokksstarfinu frá unglingsárum. Pólitíkinni andaði hann að sér þegar hann var ungur drengur og vann sem þingsveinn og bar út póst og tilkynningar til þingmanna sem allir bjuggu í göngufæri frá Alþingishúsinu. Friðrik var fastur fyrir og lá aldrei á skoðunum sínum hvar sem hann fór.

Friðrik lifði fjölbreytilegu lífi og kom víða við. Mest var hann til sjós en í lok starfsferilsins var hann útgerðarstjóri og sinnti margvíslegum störfum fyrir Sementsverksmiðju ríkisins. Í einkalífinu naut hann samvista við Körlu Stefánsdóttur eiginkonu sína, sem er látin fyrir nokkrum árum, en þau eignuðust fimm börn.

Þegar starfsævinni lauk fór Friðrik að sinna áhugamáli sínu sem var myndlist. Hann stundaði af mikilli alvöru nám við Myndlistarskóla Kópavogs og sótti námskeið til Englands í vatnslitamálum. Það verður ekki annað sagt en að hann hafi náð einstaklega góðum árangri í list sinni og honum fór sífellt fram. Hann gerði ýmsar tilraunir í verkum sínum og breytti engu hvort um var að ræða vatnslitamyndir eða olíumyndir. Myndefnið var oft af sjó eða frá sjávarsíðunni. Þekktar eru uppstillingar hans þar sem koma við sögu klassískir hlutir eins og ávextir og vínflöskur og svo bætti hann við uppstillingum með ávaxtaperum og ljósaperum á einstaklega næman hátt sem vakti athygli.

Hann sagði mér í vetur að hann væri að ljúka við síðasta olíumálverk sitt. Ég spurði auðvitað af hverju það væri. Þá sagði hann að nú yrði hann 95 ára í sumar og honum þætti þetta ágætt.

Samskipti fjölskyldu minnar við Friðrik voru alltaf mikil og fóru vaxandi síðustu árin. Vinskapur konu minnar og barna var mikill og sambandið náið. Á námsárunum í Kaupmannahöfn þegar Friðrik sigldi skipi sínu nánast inn í miðborgina kallaði hann á okkur ungu hjónin og rétti hann okkur poka með góðum skammti af lambakjöti og þess háttar sælkeramat frá Íslandi. Það var vel þegið og kom sér vel.

Af stórum systkinahópi Friðriks er nú einungis eitt á lífi. Það er María Jónsdóttir sem er á 93. aldursári.

Friðriks frænda verður sárt saknað á mínu heimili.

Friðrik frændi var fallegur maður. Hann var fallegur að utan jafnt sem innan. Hann var ávallt óaðfinnanlegur í klæðaburði og allri framkomu. Hann sagðist byrja hvern dag á léttum æfingum áður en hann rakaði sig og þreif sér vel um eyrun. „Svo fer ég fram á gang og sæki dagblöðin... en þó ekki fyrr en ég hef klætt mig.“ Það var ávallt stutt í húmorinn hjá frænda og hann var alltaf léttur í lund og sá spaugilegar hliðar á flestöllu.

Friðrik var mikill vinur minn og síðustu árin höfum við brallað margt saman. Við fengum okkur reglulega hádegismat og fórum þá gjarnan á Kaffivagninn úti á Granda. Mér fannst svo gaman að sækja frænda og keyra hann niður á höfn, skoða skipin, ræða gamla tíma og pólitík sem hann hafði miklar skoðanir á. Hann var stálminnugur og gat sagt svo skemmtilega frá bernskuárum sínum í Reykjavík á fyrri hluta síðustu aldar. Hann var ungur maður í seinni heimsstyrjöldinni og frásagnirnar lifnuðu við í huga mér þegar hann sagði frá. Ævintýri hans sem skipstjóra sem sigldi um heimshöfin heilluðu mig í hvert sinn. Frændi var líka áhugasamur um mig og nýja tímann. Á síðasta fundi okkar vildi hann, næstum 95 ára, allt vita um hina nýju snjallsímatækni og hætti ekki umræðan fyrr en hann var búinn að fræðast um öll „öppin“ í símanum mínum.

Friðrik hefur ávallt átt sérstakan stað í mínu hjarta. Hann sendi mér persónuleg jólakort allt frá mínum fyrstu jólum og til þeirra síðustu. Kortin voru stór og falleg, oftast með vatnslitamyndum eftir hann sjálfan. Inni í kortunum var mikill texti. Fyrstu árin gekk allt út á að gera grín að pabba mínum og ævintýralegum hrakförum hans við að koma jólagjöfunum heim. Þá voru þarna líka tillögur að því hvernig ég gæti leikið á pabba minn með stríðni og prakkaraskap. Eftir að ég fullorðnaðist og flutti að heiman voru kortin full af spaugilegum ráðleggingum um farsæl hjónabönd og kvenkosti sem ég þyrfti að tileinka mér. Eftir að ég gifti mig var allt grínið á kostnað eiginmanns míns. Ég geymdi ávallt kort Friðriks þar til ég var búin að lesa öll hin því hans voru best.

Fyrir þremur árum fórum við saman í það verkefni að vinna úr endurminningum langafa míns, föður Friðriks, Jóns Eyjólfs Bergsveinssonar. Langafi var einn af stofnendum Slysavarnafélags Íslands og hafði skrifað heilmikið hjá sér. Við höfðum samband við sagnfræðideild Háskóla Íslands sem fann útskriftarnema sem vann úr endurminningunum og viðtölum sem ég tók við frænda og systur hans Maríu Jónsdóttur. Úr varð heildstæð heimildaritgerð eftir Þorvarð Pálsson sem hann fékk fyrstu einkunn fyrir. Þetta fannst okkur báðum mjög gaman og mikið þjóðþrifamál enda stórmerkilegt efni um að ræða, um árdaga slysavarna á Íslandi og mannlíf í Reykjavík í upphafi síðustu aldar. Æskuheimili frænda á Baldursgötu 17 var stjórnstöð slysavarna Íslands um árabil með þess tíma tækjakost. Langafi sinnti aðgerðum með vöskum mönnum en í stofunni heima biðu konur skipbrotsmannanna fregna. Friðrik frændi sagði að mamma sín og langamma mín með sín tíu börn og konurnar allar í stofunni hefðu haft mjög stóran faðm sem oft var grátið í.

Friðrik frændi hafði svo fallega sýn á lífið og kenndi mér að lykillinn að farsælli ævi væri að hugsa vel um heilsuna, vera snyrtilegur, jákvæður og kurteis. Ekki skemmdi fyrir að vera stríðinn innan hóflegra marka. „Já, og svo er líka harðbannað að vera leiðinlegur.“ Svo lengi lærir sem lifir en þetta tek ég með mér áfram veginn og er þakklát fyrir.

Hvíl í friði, elsku frændi. Sjáumst hinum megin.

Kynni okkar við Friðrik hófust fyrir rúmum 12 árum. Þá vorum við nemendur í Myndlistarskóla Kópavogs. Nokkrum árum síðar vorum við komin með vinnustofur í Auðbrekku 6, Kópavogi. Við nánari kynni fundum við að Friðrik var góður og skemmtilegur félagi,sem var alltaf í góðu skapi og með brandarana á takteinum. Hann var góður íslenskumaður og var fljótur að sjá tvær hliðar á sama máli. Húmorinn var alls ráðandi hjá honum og var mikið hlegið í matar og kaffitímum hjá okkur. Lengi vel fór hann alltaf heim í hádeginu til að sjóða „kartöflurnar“ en kom alltaf aftur eftir mat og vann fram eftir degi.

Hann var gæddur frásagnargleði og naut þess að segja sögur. Hann hafði komið víða við í lífinu, og eftir „vinnulok“ byrjaði hann í Myndlistarskóla Kópavogs. Fyrir nokkrum árum var hann gerður að heiðursfélaga skólans, enda búinn að vera „nemandi“ þar í hartnær 25 ár.

Kom þar í ljós að hann hafði mikla hæfileika í myndlist, bæði í teikningu og málun. Lengi vel var vatnsliturinn sterkari en síðar fór hann að færa sig yfir í olíuna. Friðrik naut kennslu hjá mörgum kennurum Myndlistarskóla Kópavogs, s.s. Derreks og Bjarna.

Þar sem Friðrik hafði verið sjómaður lengi vel var sjómennskan honum kær og það endurspeglaðist í myndunum hans. Hann málaði mikið af myndum af bátum og sjómennsku. Olía – seinustu árin gerðist hann nútímalegri og fór að mála perur, vs. perur.

Friðrik tók þátt í mörgum samsýningum, þ.á m. tveimur sýningum í Gerðarsafni,

Kópavogi, á vegum skólans, og með Hönnu Pálsdóttur, Glit og Ylur, í Anaríku í júní 2015. Það má nefna það að hann seldi þar tíu myndir og geri aðrir betur. Til að nefna hversu ástsæll hann var í okkar samfélagi, þá sótti annar skólastjóra Myndlistarskóla Kópavogs hann á hverjum fimmtudegi, þar sem hann var hættur að keyra og keyrði hann í tíma og aftur heim og á föstudögum var hann sóttur í „föstudagshittinginn“, svo fremi hann væri ekki upptekinn með Sjálfstæðisflokknum í hádegismat.

Friðriki þótti gaman að fá að halda áfram að hitta okkur í Auðbrekkunni þótt hann væri hættur að vera með vinnustofu þar. Okkar var ánægjan að hafa hann með og heiður að vera samferða honum, að fá að vera samvistum við fólk eins og hann, fólk sem er kynslóð eldra en við, hresst í anda og lund og á líkama og sál, fólk sem er ungt í anda og neitar að gerast „gamalt“, fólk sem á líf eftir að „vinnu“ lýkur og nýtur efri áranna eins og unglingar. Við, listamenn í Auðbrekku 6, viljum þakka þér, Friðrik, fyrir samfylgdina þessi ár. Okkar var heiðurinn. Við erum betri manneskjur fyrir vikið,kynslóðabilið hverfur þegar hugur og hönd eiga samleið.

Fyrir hönd listamanna í Auðbrekku 6,