Smáheimar kannaðir í hægum dansi

Viðtal

Davíð Már Stefánsson

davidmar@mbl.is

„Maður opnar gjörsamlega fyrir allar gáttir þegar maður dansar svona hægdans (e. slow-motion dancing). Við stundum líka bæði jóga af fullum krafti og það hjálpar til við það að dansa í svona langan tíma í kuldanum. Það er mikil áskorun,“ segir svissneski dansarinn Susanne Däppen. Hún hefur eytt sumrinu á Íslandi, ásamt samlanda sínum og lífsförunaut Christoph Lauener, en saman hafa þau unnið rannsóknarvinnu fyrir bókverk sem þau hyggjast gefa út að lokinni dvöl hér á landi en menningarmálaráðuneyti Sviss styrkti dvöl þeirra.

Sviðsverk um Ísland

Þetta er í fimmta skiptið sem Däppen kemur hingað til lands til að vinna í list sinni en hún hefur áður ætíð dvalið hér í þrjár vikur í senn yfir sumartímann. Í vor hlaut hún hins vegar svissneska styrkinn og hyggst hún gefa út bókina í haust.

„Ég og Christoph erum bæði náttúrudansarar. Í Sviss höfum við lengi dansað við jökulrætur, í skógum og við fljót. Við höfum í um tvo áratugi verið að uppgötva og þróa nýtt danstungumál, einskonar hægdans, sem á rætur að rekja til japanskra búddadansa. Ég byrjaði að færa mig þangað til að fjarlægja mig frá hefðbundnum nútímadansi sem mér fannst vera of einhæfur, þrátt fyrir að það sé vissulega hægt að tjá margt með honum. Styrkurinn sem við fengum fyrir verkefninu var fyrir listamenn sem hafa verið að vinna lengi í óhefðbundinni list og hægdansinn féll þar undir. Það var gríðarlega mikill heiður að fá þennan styrk og það eru nú þegar fleiri farnir að dansa sams konar dans í Sviss og víðar,“ segir hún en þess má geta að Lauener fór af landi brott fyrir nokkrum vikum til þess að sinna danskennslu og öðru í heimalandi sínu. Tvímenningarnir hafa þó áður búið til dansverk um dvöl sína hér á landi og ferðuðust þau til að mynda með það og sýndu víðsvegar um Evrópu á síðasta ári.

„Það var eftir þriðja sumarið sem við vorum hér sem við áttuðum okkur á því að við yrðum að færa þá mögnuðu reynslu sem við höfðum hlotið hérna á svið. Við unnum því verkið Blending sem fjallar um dvöl okkar hérna og náttúru Íslands. Við fengum tónskáld til að semja tónlist fyrir verkið en hann vann meðal annars hljóðverk úr upptökum okkar af vindinum, fossum og öðru. Við vorum líka með þúsundir ljósmynda sem voru nýttar í að skapa sviðsmyndina. Sjónlistamaðurinn Jörg Möller sá um það en hann bjó til einskonar stólpainnsetningar úr hrísgrjónapappír sem ljósmyndirnar sem við tókum voru síðan settar á og þær lýstar upp. Mosinn og jöklarnir dansa þannig um allt sviðið. Möller vildi ná fram kjarnanum í upplifun okkar af náttúru Íslands. Hann kallaði stólpana DNA Íslands. Við notum auk þess vindvélar og annað í verkinu til að koma af stað hreyfingu sem okkur fannst endurspegla íslenska náttúru. Verkið tekur þar af leiðandi á sambandi mannsins við náttúruna,“ segir hún en alls settu tvímenningarnir sýninguna upp tíu sinnum á síðasta ári, þar á meðal í Sviss, Ítalíu og New York. Þau vilja gjarnan setja upp verkið hér á landi í náinni framtíð og eru um þessar mundir að vinna að því að skapa tengslanet svo að sú geti orðið raunin.

Kanna smáheima náttúrunnar

„Við höfum dvalið í náttúrunni frekar en í Reykjavík í öll þau skipti sem við höfum verið hérna. Það er allt öðruvísi að skapa list í hreinni náttúrunni en í borginni. Ég hef verið svolítið í kringum Strandarkirkju með tjaldið en ég hef komist þar á kaffihús þar sem ég hef getað sest niður og unnið að bókinni. Við höfum verið með tjaldið með okkur allan þennan tíma en síðar í sumar mun ég gista í Lónkoti á Hofsósi til að leggja lokahönd á bókina. Hún kemur út á þýsku og á ensku og verður gefin út í Sviss til að byrja með. Hún fær þó vonandi útgáfu hér á landi líka,“ segir Däppen en verkefnið kallar hún Iceland Niceland – Dancing Through Nature og verður ríkulega skreytt ljósmyndum. Þá mun hægdansinn verða kynntur þar og galdurinn á bak við hann útskýrður. Däppen kveðst lengi hafa heillast af Íslandi og segir hráa náttúruna einkar áhugaverða.

„Við vorum eins og smábörn þegar við komum hingað fyrst, okkur fannst allt heillandi. Ég útbjó alltaf mjög einfalda búninga sem við klæddumst þegar við fórum út í náttúruna að dansa, við vildum ekki vera í einhverjum útivistarfötum eins og hver annar túristi. Við erum þó vissulega hefðbundnir túristar að einhverju leyti en við skerum okkur þó úr að því leytinu til að við heimsækjum alltaf ferðamannastaðina á nóttunni og erum þar ein að vinna í okkar list. Við höfum mikið verið að kanna svokallaða smáheima, sjá fegurðina í því litla og einfalda sem er þó oft flóknara en heildarmyndin. Það kemur eflaust hvað best fram í sumum ljósmyndunum okkar sem sýna til dæmis íslenska mosann í nærmynd. Það má eflaust segja að við séum einhvers konar smátúristar,“ segir hún kímin og bætir við að í nokkur skipti hafi aðrir ferðamenn komið að þeim þar sem þau hafi verið hálfnakin í náttúrunni að hægdansa en í öll þau skipti hefðu viðkomandi verið mjög nærgætin og sýnt mikla virðingu.

Dansa hálfnakin í náttúrunni

Däppen kveðst vilja breiða út boðskap hægdansins sem hún segir einkar nærandi og mannbætandi.

„Það geta allir dansað hægdans. Fólk verður svolítið óþreyjufullt í fyrstu en að lokum nær friðsældin yfirhöndinni. Það getur líka verið svolítið flókið að ná áhorfendum á sitt band þegar hægdansinn er sýndur á sviði. Maður verður að ná þeim á fyrstu tveimur eða þremur mínútunum annars fer þeim að leiðast og þau missa áhugann. Það sama gerist í raun í vinnusmiðjum þar sem dansinn kemur við sögu. Þegar hægdansinn er dansaður verður maður að gleyma líkamanum sínum til að geta kafað nógu djúpt ofan í listformið. Það er vissulega ákveðin þjálfun þarna á bak við en það geta allir náð því að lokum. Hægdansinn á líka margt skylt með snertispuna. Það hafa margir snertispunalistamenn unnið með mér og það má í raun líkja hægdansinum við hægan snertispuna,“ segir hún.

„Við höfum líka áhuga á því að koma á fót viðburðum þar sem við fáum fólk með okkur út í náttúruna til þess að kynnast dansinum. Fólk ræður því þá hvort það fer úr fötunum eða dansar kappklætt. Mér finnst þó sjálfri betra að dansa fáklædd, maður kemst í annað hugarástand við það að finna fyrir kuldanum. Það er auðveldara að spegla sig þannig í náttúrunni,“ segir Däppen að lokum.

Tvímenningarnir hyggjast ferðast um Evrópu árið 2017 með verkið Blending og eiga sér eins og áður segir þá ósk heitast að sýna verkið hér á landi. Áhugasamir geta fundið stiklur úr verkinu á vefsíðunni YouTube ef slegið er inn „Blending - Lost in Iceland“.