Samstarfsfólk F.v. Ásta Salbjörg, Bjarni Þór og Harpa auk Óla gossara, sérlegs verndara sýningarinnar.
Samstarfsfólk F.v. Ásta Salbjörg, Bjarni Þór og Harpa auk Óla gossara, sérlegs verndara sýningarinnar. — Ljósmyndir/Guðrún Vala
Matala Harpa í Matala-peysunni, Riddarapeysan í baksýn.
Prjónalist Fyrirmyndirnar á málverkum Bjarna Þórs skrýðast allar handprjónuðum og litríkum peysum.
Mósaík og silki Mósaíkpeysan t.h. og silkipeysan t.v.
Lúrt Týra tík Ástu og Bjarna Þórs lætur fara vel um sig í Galleríinu.
Alveg geggjað Harpa í geðveiku og litskrúðugu kattarpeysunni.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Sýningin „Geggjaðar peysur“ á Vökudögum á Akranesi er samstarfsverkefni Hörpu Hreinsdóttur handverkskonu og Bjarna Þórs Bjarnasonar listmálara. Harpa sýnir peysur sem hún hefur hannað og prjónað og Bjarni Þór sýnir málverk af peysum og prjóni.

Guðrún Vala Elísdóttir

vala@simenntun.is

Hún hannar og prjónar. Hann málar. Sú hugmynd að þau Harpa Hreinsdóttir handverkskona og Bjarni Þór Bjarnason listmálari stilltu saman strengi sína og efndu til sameiginlegrar sýningar á Vökudögum á Akranesi átti Ásta Salbjörg Alfreðsdóttir, eiginkona Bjarna Þórs og besta vinkona Hörpu. „Ásta Salbjörg bar hugmyndina undir Bjarna sem leist vel á og ákvað að mála peysur. Við Bjarni gerum bara það sem Ásta segir okkur og það hentar okkur báðum ágætlega“ segir Harpa. „Ásta Salbjörg, sem er listrænn stjórnandi sýningarinnar „Geggjaðar peysur“ gætir Gallerís Bjarna Þórs milli kl. 12 og 16 á laugardögum. Það er löngu orðin hefð að gestir og gangandi líti ekki bara inn til að skoða málverk heldur taka sumir með sér prjóna eða hekldót og svo sitjum við saman og spjöllum, ásamt því að lóðsa fólk öðru hvoru um Galleríið. Ásta Salbjörg er dugleg að gefa kaffi og kökur og allir eru velkomnir í þennan mjög óformlega prjónaklúbb innan um málverkin“.

Peysan prjónuð eins og naglasúpan var elduð

Peysumálverk Bjarna Þórs segir Harpa vera undir áhrifum fatamerkisins „Desigual“ því þau eru mjög litskrúðug og lífleg. Og peysurnar hennar Hörpu eru sannarlega geggjaðar í orðsins fyllstu merkingu því flestar prjónaði hún þegar hún var mjög geðveik, þ.e. í þunglyndisköstum. „Þegar ég er sem veikust missi ég hæfileikann til að tjá mig, lesa og horfa á sjónvarpið en ég get prjónað.“ Hún prjónar mest eftir eigin uppskriftum og hannar gjarnan jafnóðum eins og t.d. „Matala“-peysuna. „Ég byrjaði á að prjóna ferning með hjarta. Síðan bættust við fleiri ferningar með ýmsum prjónaðferðum sem ég skeytti í renninga og loks renningana í peysu. Ég hafði ekki hugmynd um það fyrirfram hvernig hún yrði, þessi peysa er prjónuð eins og naglasúpan fræga var elduð“.

„Riddarapeysan“ var frumraun Hörpu í myndprjóni, byggð á Riddarateppinu fræga, rúmábreiðu frá því um 1800. Næsta myndprjónsverk varð „Geðveika peysan“ með ketti sem er útprjónað málverk enska listmálarans Louis Wain (1860-1939). Wain þjáðist af einhvers konar geðveilu og má sjá það á verkum hans. Harpa bjó til munstrið eftir skannaðri mynd í þar til gerðu forriti og muni hún rétt varð munstrið 10 síður. „Síðan prjónaði ég út málverkið eftir bestu getu, úr alls konar garni og þurfti að ganga frá feikilega mörgum endum“.

Kílómetralangar hespur af silkigarni

„Silkipeysan“ er prjónuð úr fjórföldu örfínu 100% silkigarni sem Harpa pantaði á netinu hjá rússneskri konu sem kaupir silki frá Kína og handlitar það. „Þetta er eina peysan á sýningunni þar sem stuðst er við uppskrift, en reyndar var uppskriftin af korseletti og þurfti ég að breyta henni talsvert við handvegi og að framan. Af því að ég gat bara keypt eina kílómetralanga hespu í einu varð ég að panta fjólubláa garnið tvisvar sinnum í viðbót. Garnið er handlitað og því eru þrenn litaskil í peysunni“.

Nýjasta peysan á sýningunni er mósaík-peysan, en Harpa lauk við hana nú í október. ,,Þessi er prjónuð úr Aran-garni og munstrin eru fengin úr bók Barböru G. Walker, Mosaic knitting. „Mósaíkmunstur er hugsað eins og mósaíkflísar, þ.e.a.s. hægt er að endurtaka sama munstrið bæði lóðrétt og lárétt þannig að það passi fullkomlega saman. Peysan er prjónuð í hring ofan frá og niður með garðaprjónsáferð.“ Harpa mátaði svo peysuna reglulega til að hún smellpassaði. Hún segir erfiðast hafi verið að reikna út hvernig munstureiningarnar gætu passað við sniðið.

Óli gossari er verndari sýningarinnar

Sérlegur verndari sýningarinnar er Óli gossari (Ólafur Jónsson, f. 22. des. 1834, d. 22. des. 1907), sem er sennilega langfrægasti prjónari af Skaganum. „Af því að ég er áhugamanneskja um prjónasögu vissi ég vel deili á honum en við Bjarni Þór höfðum ekki hugmynd um að hann bæri einnig á góma í annarri sýningu á Vökudögum og þykir okkur það skemmtileg tilviljun. Óli gossari var einn af síðustu flökkurum landsins, hlutskipti hans var að flakka um Borgarfjörðinn og víðar, setjast upp á stöku bæ og vinna þar fyrir mat sínum uns flökkuþráin greip hann á ný. Óla var yfirleitt vel tekið því hann kunni vel til allrar ullarvinnu og prjónaði mikið. Menn fyrirgáfu honum aðra bresti, s.s. að gerast stundum fingralangur. Hreppsnefndin á Akranesi lét byggja lítið hús undir Óla laust fyrir aldamótin 1900. Sá kofi var yfirleitt kallaður Gossarabær og stóð nálægt þar sem Bíóhöllin er nú. Síðustu æviárin dvaldi Óli að mestu einn í kofa sínum, drakk svart kaffi og maulaði þurrt skonrok en alltaf var hann með prjónana í höndunum og rokkinn hið næsta sér.“