„Ég stökk út í þegar kallið kom“

Helgi Bjarnason

helgi@mbl.is

„Þetta gerðist mjög hratt, ég stökk út í þegar kallið kom. Ég kom að mjög góðu og skipulegu búi, Egill hafði unnið gríðarlegt verk á einu ári,“ segir Heiðar Lind Hansson sagnfræðingur, annar höfundur Sögu Borgarness í 150 ár. Hann tók við sögurituninni þegar frændi hans, Egill Ólafsson, sagnfræðingur og blaðamaður á Morgunblaðinu, varð bráðkvaddur í byrjun árs 2015.

Þess er minnst í Borgarnesi í dag og á næstunni að 150 ár eru liðin frá því staðurinn fékk verslunarréttindi. Ritun Sögu Borgarness er liður í því. Sagan er tveggja binda verk, „Byggðin við Brákarpoll“ og „Bærinn við brúna“. Hún er nærri 900 blaðsíður með á sjötta hundrað mynda. Ritið kemur formlega út á afmælishátíð sem haldin verður 29. apríl en forsala hefst við opnun ljósmyndasýningar í Safnahúsinu í dag.

Tíminn gegnum linsuna

„Við hugsum þetta sem ákveðna framlengingu á myndunum í bókinni. Ákveðið var að nálgast viðfangsefnið í gegnum fjóra ljósmyndara, heimamenn sem tekið hafa myndir frá árinu 1920 til dagsins í dag,“ segir Heiðar sem valdi myndirnar og skrifaði texta með þeim. Ljósmyndararnir eru Friðrik Þorvaldsson hafnarvörður sem flutti til Borgarness árið 1920, Einar Ingimundarson málarameistari, Júlíus Axelsson og Theodór Kr. Þórðarson yfirlögregluþjónn. Einar, Júlíus og Theodór eru innfæddir Borgnesingar og Theodór býr þar enn.

Sýningin heitir „Tíminn gegnum linsuna“. Heiðar segir að áhersla sé lögð á að sýna mannlífið á staðnum í nærri hundrað ár. „Myndirnar sýna á vissan hátt stökkbreytingu, ef litið er á elstu og yngstu myndirnar. Á myndum Friðriks sést að búskapur var stór hluti af lífi Borgnesinga en myndir Theodórs sýna fjölbreytt frístundastarf.

Margt kom á óvart

„Nei, ég sé ekki eftir því. Viðurkenni að stundum komu stundir þar sem maður fann skilafrest nálgast og að ekki væri nægur tími til stefnu. Þetta var mikið verkefni og ég upplifði raunir sagnfræðingsins um það hvaða efni ætti að halda inni og hverju að sleppa. Þetta var góður skóli að fara í gegnum og verður fróðlegt að sjá hvernig fólkið í Borgarnesi tekur þessu,“ segir Heiðar Lind.

Höfundurinn er Borgnesingur og því vel kunnugur þar en hann viðurkennir að margt hafi komið sér á óvart við söguritunina. „Það sést vel hversu samofið Borgarnes er sveitunum í kring. Þegar samdráttur er í sveitunum er samdráttur í Borgarnesi. Mér fannst einnig gaman að kynnast landbúnaði í þéttbýli sem Egill hafði mikinn áhuga á.

Segja má að fyrstu áratugina hafi Borgnesingar verið bændur sem stunduðu launaða vinnu í hjáverkum. Þá má nefna hversu mikill iðnaðarbær Borgarnes var. Eftir að útgerðarævintýrinu lauk um miðja síðustu öld spruttu upp nokkur öflug iðnfyrirtæki sem sum eru enn starfandi, eins og Vírnet og Loftorka,“ segir Heiðar.