Skattgreiðandinn á ekki marga vini

Við afgreiðslu fjárlaga fyrir yfirstandandi ár kom berlega í ljós að almenningur – skattgreiðendur – á ekki marga vini á Alþingi. Aðstæður voru í flestu óvenjulegar. Ekki hafði tekist að mynda ríkisstjórn eftir kosningarnar í lok október og reyndi töluvert á samstarfsvilja þingmanna. Að óbreyttum lögum var ljóst að tekjuskattur almennings myndi lækka á nýju ári, milliþrepið falla niður og lægra þrepið lækka enn frekar.

Í aðdraganda kosninga 28. október næstkomandi hefur Sjálfstæðisflokkurinn gefið fyrirheit um að lækka tekjuskatt einstaklinga í 35%. Frá 2013, þegar Bjarni Benediktsson settist í stól fjármálaráðherra, hefur tekjuskattur einstaklinga verið lækkaður verulega.

Vinstri grænir boða gríðarlegar hækkanir skatta, eins og ég hef áður vakið athygli á hér á þessum stað. Í þeim efnum hafa þeir vinninginn í harðri samkeppni við Samfylkinguna. Vinstri grænir forðast hins vegar eins og heitan eldinn að upplýsa kjósendur um hvernig ætlunin er að standa að skattahækkunum.

Í liðinni viku rifjaði ég upp hvernig skattkerfinu var umbylt í tíð vinstri stjórnar Samfylkingar og Vinstri grænna 2009 til 2013. Vinstri grænir töldu sig hafa unnið sinn stærsta hugmyndafræðilega sigur og ætla sér enn stærri sigra í anda „you-ain't-seen-nothing-yet“ að loknum kosningum.

Meirihluti fyrir skattahækkunum

Í desember síðastliðnum lögðu Vinstri grænir fram róttækar tillögur um hækkun skatta. Katrín Jakobsdóttir, formaður flokksins, var flutningsmaður. Þar var lagt til að hætt yrði við að fella niður milliþrep í tekjuskatti einstaklinga, eignarskattur yrði lagður á að nýju, kolefnisgjöld hækkuð og sykurskattur lagður á. Þá vildu Vinstri grænir innleiða þrepaskiptan fjármagnstekjuskatt með 20% og 25% þrepum.

Píratar gáfu lítið eftir í skattamálum. Smári McCarthy vildi hætta við eða fresta niðurfellingu milliþreps og lækkun skattprósentu í neðsta þrepinu.

Hugmyndafræði Vinstri grænna og Pírata í skattamálum mætti góðum skilningi hjá talsmönnum annarra flokka en Sjálfstæðisflokksins. Benedikt Jóhannesson, þáverandi formaður Viðreisnar, tilkynnti að hann og félagar hans myndu greiða atkvæði gegn breytingatillögum Katrínar Jakobsdóttir, þar sem þær væru viðamiklar og mikilvægt væri að þær fengju umfjöllun í nefndum, en til þess hefði ekki unnist tími. Hann tók hins vegar fram að þessi afstaða þingmanna Viðreisnar segði „þó ekkert um afstöðu þingflokksins til ákveðinna þátta, heldur erum við hér að mótmæla þessum vinnubrögðum“.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknarflokksins og þá starfandi forsætisráðherra, var ekki fráhverfur hærri sköttum og gjöldum. Tímapressa virtist helst standa í vegi fyrir því að Framsóknarmenn legðu Vinstri grænum lið, en Katrín lagði breytingartillögurnar fram 21. desember. Tillögurnar væru „sumar hverjar ágætar, sem við Framsóknarmenn aðhyllumst mjög“. Óttarr Proppé, formaður Bjartrar framtíðar, tók svipaða afstöðu. Logi Einarsson, formaður Samfylkingar, lýsti yfir stuðningi við eignarskattinn og sagði rétt að „breiðu bökin“ bæru þyngri byrðar. Hann kvartaði hins vegar yfir því að tillögur Vinstri grænna ætti eftir að útfæra. Vegna þessa sátu Samfylkingar hjá.

Það er í raun merkilegt að tekist hafi að afnema milliþrepið, lækka lægra þrepið og um leið koma í veg fyrir hækkun annarra skatta. Yfirlýsingar flestra forystumanna þeirra stjórnmálaflokka sem eiga sæti á Alþingi gáfu ekki tilefni til bjartsýni.

Löngun í hærri skatta

Auðvitað kemur það engum á óvart að vinstrisinnaðir stjórnmálamenn séu í hjarta sínu á móti því að skattar séu lækkaðir. Löngun þeirra stendur til þess að seilast dýpra í vasa skattgreiðenda. Lægri skattar eru í huga vinstri manna „afsal“ ríkisins á tekjum. Þeir eru áhugasamari um að auka millifærslur og flækja skattkerfið með háum jaðarsköttum. Slíkt kerfi tryggir að meðalmaðurinn öðlast aldrei skilning á rétti sínum. Torskilið millifærslukerfi með margþrepa tekjuskatti og jaðarsköttum, felur skattahækkanir ágætlega og varnir skattgreiðenda gegn auknum álögum hverfa hægt og bítandi.

Röksemdir vinstri manna gegn lækkun skatta eru margvíslegar allt eftir hentugleikum. Skattalækkun er aðeins fyrir þá efnameiri, lækkun er á röngum tíma og gerð með röngum hætti, skattalækkun veldur ofþenslu (enda verja stjórnmála-/embættismenn fjármunum með skynsamlegri hætti en einstaklingar), lægri skattar vega að rótum velferðarkerfisins og skattalækkun er í raun skattahækkun því tekjur ríkisins hafa aukist við fyrri skattalækkanir.

Röksemdirnar eru margar og margbreytilegar eftir aðstæðum. Það er sem sagt aldrei rétt að lækka álögur á almenning.

Síbreytilegar leikreglur

Á árunum 2008 til 2015 voru gerðar 176 breytingar á skattkerfinu. Meginþorri breytinganna voru skattahækkanir eða 132 en 44 skattalækkanir voru gerðar og þær voru flestar á árinu 2014, undir forystu Bjarna Benediktssonar sem fjármálaráðherra.

Ef marka má skoðanakannanir eru meiri líkur en minni á því að vinstri stjórn taki við völdum að loknum kosningum. Þá geta landsmenn gengið að því vísu að skattar og aðrar álögur munu hækka á nýju ári. Breytingar á skattalögum verða í forgangi um leið og öðrum leikreglum samfélagsins verður breytt. Sótt verður að fyrirtækjum og ekki síður að millistéttinni. Eldri borgarar verða enn á ný skotskífa skattmanns. Afleiðingarnar eru okkur öllum kunnar.

Gegn þessu stendur Sjálfstæðisflokkurinn að því er virðist einn.