Þorvaldur Ragnarsson

Ég kveð með miklum kærleik og söknuði elsku hjartans pabba minn. Pabba sem var einstaklega hjartahlýr og mikið prúðmenni. Hann er mér mikil fyrirmynd og á ég honum svo ótal margt gott að þakka.

Orð hans: „Leyfðu mér að hjálpa þér, elsku Jóna mín“ fékk ég ósjaldan að heyra og lýsa þau vel hvaða mann hann hafði að geyma.

Elsku hjartans pabbi minn, ég er stolt af því að vera dóttir þín og það hlýjar mér um hjartarætur í sorginni að trúa því að nú sért þú orðinn frjáls eftir erfið veikindi og kominn til hennar mömmu minnar.

Hvíldu í friði pabbi minn, ég varðveiti vel allar dásamlegu minningarnar um þig og mömmu.

Þín

Elsku hjartans pabbi minn. Hvað ég er lánsöm og mér mikill heiður að vera dóttir þín. Ég segi stundum við sjálfa mig „já nú ertu dóttir hans pabba þíns“. Þegar mér finnst skína úr gerðum mínum eitt af einkennum þínum, elsku pabbi minn. Það er svo ótalmargt sem þú hefur kennt mér, verið mín fyrirmynd og síðast en ekki síst vinur. Það eru ófá skiptin sem ég hef setið í bílnum með þér, þú sagt mér frá áskorunum þínum. Oft man ég eftir því þegar þú hefur beðið um mitt álit og hvernig þú gætir nú sannfært mömmu í þessu og hinu og komið henni á þitt band. Vinnusemi, stundvísi, heiðarleiki og virðingu hefur þú m.a. kennt mér. „Anna mín, þú setur allt of mikið á diskinn þinn, það er nóg til, það er bara ekki gott fyrir okkur að borða of mikið í einu,“ eru orð sem ég gleymi aldrei. Ég fann fyrir svo mikilli virðingu frá þér þegar þú sagðir þetta við mig. Þú varst sko ekki að sjá eftir þessu heldur varstu að kenna mér hófsemi. Eða þegar við vorum að þrífa ráðherrabílana saman úti í bílskúr og ég fékk að þurrka bílana undir dyggri leiðsögn þinni.

Ég man eftir bílferðunum okkar þegar ég var lítil stelpa bæði með og án fjölskyldunnar, ég elskaði þessar stundir með þér. Stundum var stoppað og við fórum að róla á leikvöllunum og ekki klikkaði ísinn í lokin. Virðingu og hlýju kenndir þú mér á þinn einstaka hátt. Man alltaf eftir því þegar ég bað þig fyrst um að spyrjast fyrir um vinnu fyrir mig þar sem þú þekktir svo ótal marga. Ekki stóð á svari frá þér: „Já, Anna mín, það get ég. Þú verður hinsvegar að standa þig hundrað prósent í vinnunni því það er ekki bara þitt mannorð heldur mitt líka sem skiptir máli hér.“ Þannig ólst þú upp í mér að standa mig í vinnunni – alltaf. Í minningunni varst þú alltaf að vinna, alltaf að gera eitthvað gagnlegt. Gafst þér samt alltaf einhvern veginn tíma til að gefa mér og því sem ég var að kljást við athygli. Man eftir því að sitja og dást að þér klæða þig upp í kjólfötin til að fara á Frímúrafund og oftar en ekki spurði ég hvað þú værir að gera á fundum svona fínn. Svarið kom um hæl, að verða að betri manni. Það fannst mér skrýtið svar því þú varst sá besti.

Með árunum skil ég þessi orð betur. Heimilið var þinn griðastaður og þið mamma samstiga í að gera okkur systrunum fallegt og ástríkt heimili, m.a. á Þinghólsbrautinni. Þú gerðir allt sem þú gast til að gera mitt líf betra og auðugra. Kenna mér að standa á eigin fótum en samt alltaf til staðar að hjálpa og gera það sem þarf en sýna því mjög mikla virðingu á sama tíma. Með þinni hjálp gat ég farið sem skiptinemi, stundað nám og komið heil heim af skemmtunum því alltaf sóttir þú mig.

Hvíldin er þér kærkomin, elsku besti pabbi minn, og hana áttu svo sannarlega skilið. Það er með tárum í augum og gnístandi tómt hjarta sem ég skrifa þessi orð til þín, elsku pabbi minn. Ég veit að þú knúsar hana mömmu frá mér og alla hina ættingja og vini okkar sem eru hjá þér núna.

Þar til við sjáumst aftur, hjartans pabbi minn, þá lifa minningar um þig í mér og börnum mínum.

Þín einlæga dóttir

Ég vil með nokkrum orðum minnast tengdaföður míns sem nú er fallinn frá. Það var mikið gæfuspor að hafa kynnst dóttur Dolla, henni Önnu Maríu minni. Allt frá því ég náði í Önnu á okkar fyrsta stefnumót á Þinghólsbraut fann ég fyrir góðum straumum. Eins þegar ég lánaði nýju kærustunni skítuga bílinn minn yfir helgi og fékk hann til baka á sunnudagskvöldi glansandi hreinan og fínan. Þessi dama lofaði góðu. Ég fann fljótlega að þetta var gæfuspor, sérstaklega þegar ég fór að kynnast fjölskyldu hennar betur.

Tengdamamma var hörkukona, full af kjarki, hlýju og kærleika. Og henni við hlið var tengdapabbi Dolli eins og klettur. Þau voru gott og samrýnt par. Mikil ást og umhyggja var þó það sem tók mest á móti mér þegar ég steig frekari skref inn í fjölskylduna. Betri tengdaforeldra er ekki hægt að hugsa sér. Við Dolli tengdum vel saman, ræddum um alla heima og geima sem og að framkvæma ýmislegt saman. Ég var þó hálfdrættingur á við hann. Hann setti staðalinn hátt, og ég er löngu búinn að sætta mig við að bílarnir mínir bara ná ekki að vera eins hreinir og flottir og hjá honum. Held meira að segja að Anna María sé búin að sætta sig við það líka, eða kannski ekki (takk fyrir Löður). Ég erfði (var arfleiddur að) þann góða sið frá Dolla að rífa mig upp snemma á jóladagsmorgun og búa til súkkulaði með rjóma og bera fram með randalínu og smákökum. Tók smá á fyrstu árin, en er orðinn sterkur hluti af hátíðarhaldi yfir jólin í okkar fjölskyldu. Og þessi siður lýsir Dolla ágætlega. Hann gerði þetta jú fyrir þau sem hann elskaði mest, á tímum þegar aðrir óska þess helst að fá að slappa af. Hann vildi gefa Ásdísi frí þar sem hún hafði undirbúið jólin af miklu kappi, þetta var hans framlag. En auðvitað hafði hann sjálfur örugglega ekki lagt sig minna fram, örugglega búinn að vinna myrkranna á milli, auk þess að skjótast og þeytast fyrir sína nánustu.

Dolli var einstakur og mikil fyrirmynd í svo mörgu, og ekki síst frábær afi barna okkar. Það er líka honum að þakka að ég varð enn skotnari í Önnu, þar sem mér fannst það frábært að ég lánaði dömunni bílinn minn og fékk hann svona stífbónaðan og flottan til baka. Komst ekki að því fyrr en löngu seinna að það var pabbi hennar sem hafði græjað bílinn.

Það er ærið ævistarf að auðnast að lifa lífinu með brot af þeirri reisn, þeim kærleika og þeim kostum sem Dolli bjó yfir.

Takk fyrir, Dolli, andi þinn lifir áfram með okkur.

Þinn tengdasonur,

Þorvaldur Ragnarsson var einstakur öðlingur. Hann var svo hreinskiptinn og glaðsinna, að ógleymanlegt er okkur öllum sem áttum hann að samstarfsmanni um árabil. Hann var til allra verka fús í önnum daganna, alltaf til staðar og ávallt reiðubúinn að hjálpa til við að leysa hin ýmsu veraldlegu hversdagsdagsmál. Það var ekki oft að þyrfti að biðja hann um að afgreiða eitthvað sem ekki var skráð í dagbók í opinberu embætti – hann var þá þegar búinn að koma auga á hvað þyrfti að gera og líklegt væri að honum yrði það falið. Þess nutum við öll sem unnum með honum.

Þorvaldur starfaði sem atvinnubílstjóri alla starfsævi sína. Eftir að hafa ekið olíubílum og leigubílum um nokkurt árabil starfaði hann um tíma sem ráðherrabílstjóri og var því vel kunnur stjórnmálamönnum samtíðar sinnar – náði að keyra fyrir „allan fjórflokkinn“ eins og hann orðaði það sjálfur. Í framhaldi af því varð hann forsetabílstjóri, með sinn góða orðstír, og starfaði hjá forsetaembættinu í tvo áratugi.

Þorvaldur og kona hans Ásdís voru mikið garðræktarfólk og ekkert þótti Þorvaldi vænna um en að heyra að það blómstruðu allar rósir hjá Ásdísi. Heima hjá þeim var mikið blómahaf og þau áttu fágæta fallegan garð þegar þau bjuggu í Hafnarfirði um árið. Hann hafði líka mikla ánægju af því að bruna í sýslur landsins með heilan birkiskóg í tengivagni og taka þátt í gróðursetningu á ýmsum stöðum með ungviðinu.

Ég minnist vinar míns Þorvalds Ragnarssonar með mikilli hlýju og við Ástríður vottum dætrum hans og fjölskyldunni allri innilegan samhug.

Farsæld forseta lýðveldisins hvílir ekki aðeins á mannkostum einstaklingsins sem kjörinn er, heldur einnig á alúð og atorku hinnar fámennu sveitar sem starfar við embættið, undirbýr verk forsetans, atburði og framgöngu á flestum sviðum; er oft á tíðum tengiliður við fólkið í landinu; á vissan hátt ásýnd embættisins í margvíslegri önn.

Í þessari sveit skipaði Þorvaldur Ragnarsson einstakan sess: ætíð reiðubúinn og ávallt glaður, fórnfús og ábyrgur, kurteis en ákveðinn, í senn heiðursmaður og höfðingi.

Hið formlega verksvið var að vera bílstjóri forsetans, aka honum á fjölþætta atburði og í heimsóknum um landið, tryggja að áætlanir stæðust, allt væri stillt á réttan tíma. En í raun var Þorvaldur embættinu miklu meira; umfram aðra andi þess og sál, sá sem skildi best hinar mannlegu hliðar, gerði atburði og annir að gleðistundum.

Hann var líka á vissan hátt helsti trúnaðarvinur forsetans, sá sem hógvær efldi traust og bar vitni um hvernig staðan væri í raun og veru, var rödd sannleikans og þess sem réttast var í hverju máli.

Tengsl Þorvaldar við fólkið í borginni og íbúa í kaupstöðum, þorpum og sveitum landsins gáfu honum jarðsamband sem hann miðlaði örlátur til forsetans. Skrapp á vinnustaði meðan sá síðarnefndi sinnti atburðum og lagði svo mat á ríkjandi álit meðal almennings.

Þegar ég tók við embætti forseta Íslands vissi ég lítilleg deili á Þorvaldi; að hann hafði áður keyrt ráðherra úr gerólíkum flokkum en notið trausts allra; verið í miklum metum hjá fyrirrennara mínum og fjölskyldu hennar.

Við Guðrún Katrín og Dalla og Tinna nutum einnig sömu gæfu. Þorvaldur varð hollvinur okkar, gleðigjafi og traustur félagi. Það birtist bæði í veikindum Guðrúnar Katrínar og þegar Dorrit kom til sögunnar; gerðist í ökuferðum fyrsti kennari hennar í íslensku.

Þorvaldur varð á vissan hátt burðarstoð í því litla samfélagi sem bjó og starfaði á Bessastöðum; fylgdarmaður okkar á ferðum vítt og breitt um landið allt og fararstjóri á ótal atburði í höfuðborg og nágrenni.

Í þessum ferðum varð Þorvaldur oft helsti fulltrúi embættisins gagnvart fólkinu á staðnum, einkum gagnvart hinum yngri sem höfðu tíðum meiri áhuga á forsetabílnum en sjálfum forsetanum. Myndin af Þorvaldi með tugi krakka í kringum sig í hrókasamræðum um bílinn og embættið skín skært í minningunni. Það voru í áranna rás þúsundir sem hann ræddi við á þennan hátt; ávallt brosandi og hlýr; heiðursmaður sem var í essinu sínu meðal fólksins í landinu.

Þótt skyldur forsetaembættisins séu vissulega þungamiðja fylgja því líka forréttindi og meðal þeirra voru hin góðu örlög að kynnast Þorvaldi Ragnarssyni, mannkostum hans og trúnaði við sérhvert verk. Hann var í raun engum líkur; úrvalsmaður sem aldrei gleymist; miðlaði trú á hið besta í fari mennskjunnar.

Á kveðjustundu þökkum við Dorrit og fjölskyldan öll Þorvaldi hans góðu gjafir og samverustundir á langri leið; vottum dætrum hans og afkomendum einlæga samúð.

Margar minningar liðins tíma leituðu sterkt á hugann þegar ég spurði lát Þorvaldar Ragnarssonar, gamals samstarfsmanns og vinar. Hann var um svo margt einstakur maður.

Ekki kæmi mér á óvart að fleiri samferðamönnum hans væri líkt innanbrjósts. Þorvaldur er ekki einasta eftirminnilegur heldur hygg ég að hann hafi líka verið öllum kær sem voru svo lánsamir að kynnast honum.

Um Þorvald Ragnarsson má segja að hann hafi verið hógvær og mildur í háttum og fasi. Nærvera hans var bæði sterk og hlý. Samviskusemi hans var aukinheldur viðbrugðið. Það verður ekki beinlínis sagt um Þorvald að hann hafi verið aðsópsmikill í framgöngu en hann hafði að geyma því traustari innri mann.

Leiðir okkar lágu saman í tveimur ráðuneytum. Skömmu eftir að ég settist í fjármálaráðuneytið kom Þorvaldur þangað sem bílstjóri ráðherra. Hann hafði þá þegar drjúga reynslu í því starfi en ég var að stíga mín fyrstu skref innan stjórnarráðsveggjanna í Arnarhváli. Þaðan fórum við síðar saman yfir í forsætisráðuneytið. Eftir það varð hann bílstjóri forseta Íslands.

Reyndur bílstjóri gat vissulega ráðlagt óreyndum ungum ráðherra ýmislegt. En umfram allt tókst strax með okkur Þorvaldi gott samstarf og heilsteypt vinátta. Hann var einhvern veginn þeirrar gerðar að öðru vísi gat það ekki verið. Þorvaldur varð í reynd heimilisvinur sem fjölskyldan öll minnist enn með hlýju og þakklæti.

Þorvaldur gegndi starfi sem er í senn vandasamt og viðkvæmt. Ráðherrar koma og fara. Þeir hafa ekki einasta ólíkar stjórnmálaskoðanir heldur eru þeir yfirleitt ólíkir að upplagi og hafa mismunandi skaphöfn. Að því leyti getur starfið verið býsna umhleypingasamt. Af sjálfu leiðir að það er ekki öllum gefið að byggja upp það traust sem verður að ríkja í samvinnu af þessu tagi. Þar stóð Þorvaldur Ragnarsson í fremstu röð.

Hann var umtalsfrómur maður og hélt trúnað við þá sem hann hafði áður starfað með. Lipurð hans og ósérhlífni gerði hann að einstökum samstarfsmanni sem hafði ánægju af starfa sínum. Síðustu árin hafa aftur á móti verið þrautaganga erfiðra veikinda, sem hann hefur nú fengið hvíld frá.

Þorvaldur Ragnarsson stýrði margri vegferð á happadrjúgum starfsferli. Í dag er hann borinn þá síðustu. Á þeirri stundu fléttast þakklæti fyrir liðinn tíma samúð með börnum hans og fjölskyldu.