Arndís Salvarsdóttir

Það eru forréttindi að fá að alast upp með ömmu og afa. Ég bar til þess gæfu í mínum uppvexti, slíkt var hið sama með börnin mín. Þau hafa áður kvatt móðurafa sinn með sóma, nú erum við öll saman að kveðja aldraða móður og ömmu, eftir langa samfylgd. En minningabrotin um móður og ömmu eru mörg hver svo nátengd föður og afa, að það er erfitt að aðskilja þau.

Það er margs að minnast við andlát ástvinar. Um hugann flögra ótal minningabrot, mörg hver sveipuð hlýju brosi, hlátri, veisluborði, kökuhlaðborði. Spilastokkur skammt undan. Spjallað fram og til baka, spjallað meira, sagðar sögur úr bernskunni vestan úr Djúpi, stálminnug fram á gamalsaldur. Fróðleiksþráin var mjög sterk, ættfræðibækurnar til taks, ef á góma bar nafn einhvers sem þurfti að kanna betur. Hann gat verið skyldur okkur.

Á stóru heimili var oft margt um manninn, húsfreyjan rösk að reiða fram góðgjörðir, enda lengst af létt á fæti og snör í snúningum. Sálmabókin aldrei langt undan, iðulega hlustað á sunnudagsmessuna í útvarpinu.

Söngæfingar með kirkjukór, oft var presti og söngfólki boðið heim í veitingar að lokinni guðsþjónustu. Gestrisnin í blóð borin.

Fallega garðinum alltaf vel sinnt, uppskeran eftir því. Á haustin melskurður og berjatínsla.

Börnin mín eru öll fædd heima, ljósmóðirin amma þeirra, það finnst mér svo fallegt og sérstakt. Handlagnin var einstök, hannyrðir spruttu fram, oftar en ekki gefnar. Gjafirnar frá ömmu ylja enn. Við Júlíus Arnar vorum svo lánsöm að eiga okkar skjól hjá foreldrum mínum í Norðurhjáleigu. Síðar bjuggum við öll fjölskyldan í kjallaranum, það kom sér oft vel. Það var gott að geta skottast upp í hlýjuna, jafnvel á náttfötunum, horfa á barnatímann, fá nýsteiktar kleinur og annað góðgæti á meðan foreldrarnir voru í útiverkunum.

Eftir að fjölskyldan flutti norður á Akureyri fóru börnin oft suður í sveitina til ömmu og afa, dvöldu þar sumarpart, aðstoðuðu þau við ýmis störf, bæði sér og gömlu hjónunum til yndis og ánægjuauka. Eldri systurnar, Sæunn og Valgerður, dvöldu eitt sinn um jólin hjá ömmu og afa, sömuleiðis Júlíus Arnar ein jól með sína fjölskyldu. Sæunn fékk einnig að búa hjá þeim þegar hún var í 10. bekk, það eru perlur í minningabandið. Seinna voru það svo barnabarnabörnin sem nutu gleðinnar og ánægjunnar að umgangast og kynnast langömmu og langafa. Eftir að faðir minn lést og móðir mín flutti á Klausturhóla áttum við dýrmætar stundir með henni þar, einnig úti í Norðurhjáleigu, á Selfossi, sem og annars staðar þar sem öll fjölskyldan kom saman, síðast í brúðkaupi Valgerðar og Collins í sumar. Hún samgladdist alltaf og umvafði sitt fólk.

Elsku mamma, amma og langamma.

Að lokum er efst í huga okkar hjartans þakklæti fyrir alla umhyggjuna, ástúðina, og eljuna.

Far þú í friði.

Sumarmorgunn við Djúp. Kyrrt veður. Léttskýjað. Lómur lætur í lofti yfir lygnum firði og selir bylta sér á skerjum. Angan af hálfþurru heyi berst frá grundinni ofan við fjósið. Dísa frænka leiðir mig sér við hönd út að heyflekknum. Þetta sumar hafði hún tekið mig að sér meðan móðir mín, Sigga systir hennar, átti í einhverju veikindabasli sem kallaði á nokkuð langa spítalavist í Reykjavík.

Svo sannarlega sinnti Dísa mér vel; ól mig á skyri og rjóma svo að móðir mín sagðist ekki hafa séð feitara barn þegar hún kom aftur heim úr spítalavistinni. Æ síðan fannst mér að Dísa frænka væri einskonar fósturmóðir mín. En nú er lífsljós hennar slokknað – og okkur systurbörnum hennar þykir þar vera komið skarð fyrir skildi.

Arndís Salvarsdóttir var næstyngst fjögurra systra frá Reykjarfirði við Djúp. Stórheimili að fyrri alda sveitasið, sambýli kynslóðanna og athvarf fólks sem einhverra hluta vegna þurfti skjól í því samfélagi sem leystist að mestu upp eftir miðbik síðustu aldar.

Systurnar giftust og héldu burt úr föðurgarði. Sigríður móðir mín út í Vigur; Arndís austur í Norðurhjáleigu í Álftaveri. Gróa fór víða en Ólafía í Vatnsfjörð. Hákon bróðir þeirra bjó alla tíð í Reykjarfirði.

Mikið var langt austur í Norðurhjáleigu þegar horft var vestan úr Djúpi. Samskiptin stopul og strjál meðan ekki voru komnar þær tengingar sem nú er stólað á. Ekki var legið í símanum á þeirri tíð heldur. Engu að síður var stundum farið í heimsóknir á báða bóga og ætíð fagnaðarfundir.

Það var gott að koma í Norðurhjáleigu til Arndísar og Júlíusar. Þau voru góð hjón, nokkuð ólík en samofin í gæsku og kærleiksríkri glaðværð sem vann úr öllum áföllum og læknaði flest sár.

Frásagnir Júlíusar, kryddaðar hógværri kímni og svipbrigðum gleymast engum sem vitni voru að. Arndís lagði til sögur af fólki og minningar úr Djúpinu. Það rifjaði upp þann tíðaranda sem þar ríkti á uppvaxtarárum hennar.

Þrátt fyrir vegalengdir héldu systraböndin vel. Hnökralaus þráðurinn var tekinn upp hvenær sem þær hittust. Skipti þá engu máli hvort þær væru allar fjórar, þrjár eða tvær saman komnar. Sögurnar og upprifjanir af viðburðum unglingsáranna treindust lengi með viðbótum, innskotum og leiðréttingum eins og verða vill í glaðværum systrahópi. Oft gekk þetta langt fram á nóttina ef allar gistu.

Nú hefur hljóðnað í sagnabrunni þeirra systra. Arndís kvaddi síðust móðursystkina minna. Blessuð sé minning hennar.

Við Vigursystkin sendum afkomendum hennar og ástvinum okkar innilegustu samúðarkveðjur. Ást og hlýja umvefji ykkur öll.

Elskuleg föðursystir mín, Arndís í Norðurhjáleigu, er hér kvödd hinstu kveðju, elskulega frænka mín.

Dísa var næst yngst fimm barna Ragnheiðar og Salvars í Reykjarfirði. Milli systkina ríkti ávallt rík vinátta og ástúð og var hugurinn ávallt hjá ástvinum heima sem í fjarlægð.

Arndís bjó í Norðurhjáleigu, ljósmóðir og bóndi, Gróa austur á Dalatanga og Eiðum og hin systkinin, Hákon í Reykjarfirði, Sigríður í Vigur og Ólafía í Vatnsfirði. Samskipti þessa tíma voru sendibréf og eða símasamband eftir að það komst á. Fáar en mikilvægar heimsóknir þar sem fólk náði að hittast og fagna eða syrgja saman. Margt er því frábrugðið því sem áður var. Dísa frænka mín ólst upp á stóru heimili, mannmörgu og var mikill gestagangur í Reykjarfirði og ekki örgrannt um að þar hafi verið stærsta umferðarmiðstöð með gistingu við Djúp. Rætur úr þessu umhverfi, skólagöngu frá Reykjarnesi, húsmæðraskóla frá Löngumýri og ljósmóðir, undirbúin fyrir framtíðina.

Árið 1953 giftist hún Júlíusi Jónssyni frá Norðurhjáleigu og tekur við stórbúi á hans æskuheimili. Dísa og Júlíus eignuðust átta börn, Salvar, Jón, Gísla Þórörn, Ragnheiði G., Ólaf Elvar, Jóhönnu S., sem nú syrgja móður sína.

Í öllum orðum sínum og minningum dásamaði hún virðingu og vináttu þeirra við sig. Þau Þórunn og Símon eru látin, var það Dísu mikill missir og erfiður og sóttu minningar oft þar á.

Dísa starfaði alla tíð sem ljósmóðir, við búrekstur, vaktaði veðurstöð, rak stórt heimili og tók þátt í félagsstarfi. Hún var hamhleypa til allra verka. Dísa kom vestur og dvaldi nokkurn tíma eftir að hún var orðin ein áður en hún flutti á Klausturhóla. Þessi dvöl var okkur kærkomin og styrkti góðar stundir. Dísa var ljóðelsk og vel lesin og skemmtum við okkur oft við að rifja upp sögu fjölskyldunnar, samfélagsþætti, samferðamenn, sögu Djúps og nágrennis.

Ekki síður sagði hún frá búskap og lífi, lífsbaráttu í sinni sveit, starfi sínu sem ljósmóðir, sem hún elskaði.

Far þú sæl, elsku frænka mín, og takk fyrir alla þína elsku og tryggu vináttu gegnum lífið.