Pálmi Ingólfsson

Pálmi bróðir minn var farsæll maður og átti gott líf. Þar með er ekki sagt að það hafi ætíð verið auðvelt. Hann var alla tíð mikill bindindismaður og mataræði hans var svolítið púritanskt. Vert er þó að taka fram að hann var fyrirtaksbakari og lambalærið í anda mömmu brást aldrei. Hann fékk sig hins vegar aldrei fullsaddan af grúski – saga, vísindi og tónlist voru helstu áhugamálin.

Við ólumst upp á heimili þar sem bækur og tónlist áttu ríkan sess og sögur voru sagðar. Pálmi hafði mikla ánægju af að rifja upp atvik úr barnæskunni og taldi að við hefðum verið lánsöm, þrátt fyrir þungt áfall við fráfall Gunnars bróður. Hann lagði ætíð mikla áherslu á að við stæðum öll saman og það gerðum við sannarlega. Við vorum vissulega ekki alltaf sammála, einkum í pólitík. Hlutskipti hans var andófsmannsins enda kaus hann sjálfur að hengja hatt sinn á þau öfl sem aðrir heimilismenn höfðu nokkurn ímugust á. Þó að við rifumst alla tíð hástöfum um pólitík skildum við alltaf vinir.

Allt frá því að pabbi dó studdi hann mömmu með ráðum og dáð og sá um hana í ellinni. Hann skrifaði og sögu hennar fram að þeim tíma að hann sjálfur leit dagsins ljós. Fyrir allt þetta er ég honum óendanlega þakklát, þó ég viti jafnframt að undir lokin var umönnunarstarfið orðið býsna erfitt.

Aldrei taldi hann það þó eftir sér eða kvartaði. Það má hins vegar ekki gleymast að þau mamma voru sálufélagar, alltaf með nefið ofan í bókum.

Annað gamalt fólk í fjölskyldunni naut einnig góðs af umhyggju hans og ferðagleði. Sömu sögu er að segja af fuglunum við heimili hans. Þeir horfa nú hnípnir á mig og undrast af hverju Pálmi kemur ekki út með eitthvert góðgæti.

Hefði hann bróðir minn verið annarrar gerðar og opnari hefði hann verið draumafararstjóri í menningarferðum. Hann var hafsjór af fróðleik um erlenda myndlist, tónlist og bókmenntir. Við þetta veisluborð hans fengum við Gunnar að sitja á ferðalögum með honum erlendis. Á seinni árum opnaðist líka íslensk náttúra og menning fyrir honum. Og í sumar fór hann í draumaferðina um landið með frændfólki okkar.

Í ágúst árið 1978 steig Pálmi mikið gæfuspor þegar hann réð sig til vinnu hjá Þorsteini Sæmundssyni á Raunvísindastofnun Háskólans. Þeir Þorsteinn og síðan eftirmaður hans, Gunnlaugur Björnsson, hafa sannarlega reynst vinir í raun. Í Háskólanum eignaðist hann líka góða vini og ferðafélaga, þá Runólf og Inga Þorleif.

Að leiðarlokum þakka ég honum fyrir menningaruppeldið en einnig alla þá umhyggju og hlýju sem hann sýndi Ingólfi syni mínum og bróðurdóttur sinni Mariönnu. Ég kveð hann Pálma bróður minn, góðan mann og gegnan.

Elsku Pálmi.

Ég á svo margar góðar minningar um þig, alveg frá barnæsku minni til fullorðinsaldurs. Frá því að ég var tíu ára fór ég iðulega til ykkar ömmu í sumarleyfum. Þú varst natinn við börn og tókst mig með í margar ferðir vítt og breitt um Ísland. Þú sýndir mér fjölda staða á landinu og fræddir mig um það. Þótt við ættum ekki heima í sama landi mundirðu alltaf eftir afmælinu mínu allt frá því að ég var barn. Þú sendir alltaf afmælisgjafir, jólagjafir og bréf. Þegar ég var lítil hringdir þú á hverju afmæli. Þú sýndir fjölskyldunni mikla ræktarsemi. Þú gerðir alltaf allt til að halda sambandi við mig. Páskaegg sendir þú mér árlega frá því að ég var barn og þar til ég varð fullorðin. Eftir að synir mínir fæddust sendir þú þeim einnig afmælisgjafir og jólagjafir.

Ég minnist þín sem hlýs og góðs frænda sem hafði góða kímnigáfu. Ég man að þú spilaðir oft sígilda tónlist og hafðir áhuga á tónlist, ljósmyndun, kvikmyndun og að aka um landið og upplifa fallega náttúru. Þú hefur sent mér mikinn fjölda fallegra mynda sem þú hefur tekið undanfarna áratugi. Þessar myndir, og minningarnar frá því að við vorum saman í sumarleyfum, geymi ég til æviloka. Þú gættir þess alltaf að mér liði vel þegar við vorum saman. Þú varst einstaklega góð manneskja og barst mikla umhyggju fyrir fjölskyldunni. Þú tókst mig með í margar heimsóknir til ættingja þegar ég heimsótti þig. Þér þótti mjög vænt um systkinabörn þín og varst umhyggjusamur við þau. Ég mun alltaf muna þig og samverustundir okkar. Ég er þakklát fyrir þann tíma sem við fengum saman. Þú varst mikilvægur í lífi mínu.

Hinsta kærleikskveðja frá

Ég á ekki beinlínis fyrstu minningu um Pálma, kannski fremur röð minninga, þar sem stólar og íbúðir hafa runnið saman. Ég sit í kjöltu hans, sólskinsbros á móti mér, og ætla að segja honum eitthvað sem mér þykir stórmerkilegt. Ég minnist þess að hafa átt í erfiðu sambandi við samhljóðana, einhvern veginn endaði nafnið „Pálti“ alltaf sem „pabbi“. Mér þótti það eilítið vandræðalegt í fyrstu, en varð fljótt þeirrar skoðunar að þessi mismæli skiptu í raun engu máli, þar sem Pálmi væri ekki beinlínis móðurbróðir minn, heldur einhvers konar sambræðingur aðstoðarpabba og móðurafa sem var löngu látinn.

Ég mun minnast Pálma fyrir þá miklu hlýju sem hann sýndi mér og öðrum fjölskyldumeðlimum. Hann gat vissulega verið þrjóskur, en hann var öðru fremur glaður og sérlega umhyggjusamur maður. Hann sá um ömmu allt fram til æviloka hennar og gerði allt sem í hans valdi stóð til að henni liði vel, jafnvel þegar verkið var orðið honum ofviða. Hann var aldrei kátari en þegar allt var með besta móti hjá fjölskyldunni og hafði mikla unun af því að ræða fortíðina yfir kaffibolla með mömmu.

Ég mun minnast með hlýju nýmjólkurdrykkju hans og maltflasknanna, blaðaúrklippna af veðurfréttum og Pipp-stykkjanna sem hann geymdi jafnan í ísskápnum (öðrum fjölskyldumeðlimum til mikillar undrunar), óbilandi trúar hans á eigin fyndni og þess þegar dyrabjallan hringdi fyrir allar aldir á laugardagsmorgnum, löngu áður en fjölskyldan hafði haft tíma fyrir fyrsta kaffibollann. Einkum mun ég hinsvegar minnast hlýju Pálma og þeirrar miklu góðmennsku sem hann sýndi sínum nánustu.

Pálmi Ingólfsson var samstarfsmaður minn við háloftadeild Raunvísindastofnunar Háskólans í þrettán ár, hin síðustu í hlutastarfi eftir farsælan nærri fjögurra áratuga feril hjá stofnuninni. Aldrei vantaði hann í vinnu, hvorki vegna veikinda né annars. Ekki einn einasta dag. Hann var nefnilega aldrei veikur og kenndi sér aldrei meins svo öruggt sé, a.m.k. lét hann það ekki aftra sér frá því að mæta í vinnuna.

Pálmi kom til starfa við stofnunina árið 1978 og vann alla tíð við háloftadeild. Fyrstu árin og áratugina sá hann um eftirlit og vinnu í segulmælingastöð Raunvísindastofnunar við Leirvog, norðan Mosfellsbæjar, sem heimsækja þurfti daglega árið um kring. Ekki taldi hann það eftir sér. Undanfarna tvo áratugi hefur bæði tækni og sjálfvirkni við segulsviðsmælingarnar aukist og daglegar heimsóknir því ekki áríðandi. Auk annarra starfa sinnti Pálmi áfram eftirliti og vinnu við stöðina enda þekkti hann hvern einasta blett og búnað hennar mjög vel og varð þess strax var ef eitthvað var úr lagi gengið. Það er ómetanlegt hverjum starfshópi að hafa slíkan mann.

Pálmi var fremur fámáll ef hann þekkti menn lítið, en þeim mun ræðnari sem hann kynntist mönnum betur. Hann fylgdist vel með heimsmálum og var áskrifandi að bæði breskum og frönskum blöðum og tímaritum. Aldrei kom maður að tómum kofanum þegar erlend málefni bar á góma og ljóst hann hafði sína þekkingu ekki úr heimamiðlum.

Hann hlustaði mikið á klassíska tónlist og óperur voru honum sérstaklega kærar. Hann hlustaði ekki bara á þær heldur keypti líka og las þykka doðranta um þær margar. Átti hann sumar óperurnar í nokkrum útgáfum.

Pálmi var líka ötull frímerkjasafnari og ekki bara íslenskra merkja. Hann er líklega einn af sárafáum Íslendingum ef ekki sá eini, sem á líklega öll útgefin ensk fyrstadagsumslög síðustu þriggja til fjögurra áratuga.

Einn hafði Pálmi sið sem mér þótti mjög skemmtilegur. Í hvert sinn sem einhver atburður varð í þjóðfélaginu, prentaði hann framan á umslag viðeigandi áletrun, t.d. „Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur fer frá völdum“ eða „Guðni Th. Jóhannesson settur í embætti forseta“, merkti með viðeigandi frímerki eða frímerkjum og lét póststimpla á þeim degi. Í gegnum tíðina hefur þetta safn vaxið og spannar nú flesta atburði sem orðið hafa á landinu síðustu áratugi. Ekki veit ég um aðra sem skráð hafa samtímasöguna með sambærilegum hætti.

Ég þakka Pálma fyrir ánægjulegt samstarf í gegnum árin. Ég sakna skoðanaskiptanna við hann, einkum þegar við vorum ekki sammála, en sérstaklega þess að hafa hann ekki lengur sem traustan og áreiðanlegan samstarfsmann.

Ég og aðrir samstarfsmenn Pálma við Raunvísindastofnun þökkum honum dyggan stuðning og einstaka ræktarsemi við stofnunina. Ættingjum hans sendum við innilegar samúðarkveðjur.

Pálmi Ingólfsson var ráðinn til Raunvísindastofnunar Háskólans í ágúst 1978 og var starfsmaður háloftadeildar eðlisfræðistofu stofnunarinnar til hinsta dags. Hann sinnti meðal annars eftirliti með hinni merku segulmælingastöð í Leirvogi og rækti hana af mikilli samviskusemi. Pálmi var ekki mannblendinn en þeir sem komust inn fyrir skrápinn hittu fyrir áhugaverðan gáfumann sem hugsaði sitt. Ævisaga móður Pálma sem hann ritaði nýlega er fallegt dæmi um pælingar hans.

Raunvísindastofnun Háskólans þakkar Pálma Ingólfssyni starf hans og trúnað við tilgang hennar.

Blessuð sé minning Pálma Ingólfssonar.

Kynni okkar Pálma hófust í ágúst 1978 þegar hann sótti um stöðu aðstoðarmanns við háloftadeild Raunvísindastofnunar Háskólans sem ég þá veitti forstöðu. Í fyrstu snerist starf hans aðallega um eftirlit og umsjón með segulmælingastöðinni í Leirvogi, sem hann rækti með ágætum. Minnist ég vikulegra ferða með Pálma í stöðina árið um kring í misjöfnum veðrum. Síðar varð starf Pálma fjölbreytilegra. Þegar Háskóli Íslands tók við útgáfu Almanaks Háskólans, sem Bókaútgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins hafði áður haft með höndum, var ákveðið að háloftadeild sæi um sölu þess og dreifingu til bóksala. Reyndist Pálmi liðtækur við það starf svo að um munaði. Pálmi var heilsuhraustur alla tíð og lét sig aldrei vanta dag í vinnu, jafnvel þótt honum yrði stöku sinnum misdægurt. Í þau fjörutíu ár sem ég þekkti hann leitaði hann aldrei til læknis. Það var því mikið og óvænt áfall þegar ég frétti að hann hefði orðið bráðkvaddur, fáeinum dögum eftir síðasta fund okkar, en þá hafði ekki borið á neinu.

Pálmi hafði stundað nám við tækniskóla í Englandi (Middlesex Polytechnic) og lokið prófi þaðan, en ég hygg að hann hafi ekki verið sérlega áhugasamur um það nám. Hæfileikar hans voru á öðrum sviðum og flestum duldir, því að hann var ekki félagslyndur.

Það leið því talsverður tími þar til ég gerði mér grein fyrir því hve fróður Pálmi var um margvísleg efni: sögu, bókmenntir, og hljómlist. Hann var víðlesinn og átti fjölda góðra bóka, mikið safn sígildra tónverka og einstakt frímerkjasafn. Hann átti mjög góða myndavél, var natinn við ljósmyndun og tók prýðilegar landslags- og fuglamyndir. Utanferðir fór hann nokkrar, þar af eina til Ráðstjórnarríkjanna árið 1981. Um þá för ritaði hann bók („Finnlandsstöðin“) sem kom út á síðasta ári.

Faðir Pálma, Ingólfur Pálmason magister, féll frá árið 1987. Eftir það bjó Pálmi hjá móður sinni, Huldu Gunnarsdóttur, og var henni til styrktar og aðstoðar þar til hún andaðist í hárri elli árið 2014. Árið eftir gaf Pálmi út ævisögu hennar undir heitinu „Ævi alþýðustúlku“.

Pálma verður saknað af öllum sem kynntust honum. Ég og fjölskylda mín mátum vináttu hans mikils. Aðstandendum hans votta ég einlæga samúð.

Menntaskólabekkurinn okkar, 6-R, var samsafn nemenda af höfuðborgarsvæðinu og utan af landi. Fæstir okkar þekktu fleiri en einn eða tvo bekkjarbræður áður en til bekkjarins var stofnað. Við vissum lítið sem ekkert um bakgrunn hver annars. Hver og einn hafði því tækifæri til að skapa sér ímynd og stöðu innan hópsins á þann hátt sem honum hugnaðist.

Sumir létu vaða á súðum, voru háværir, létu fá tækifæri ónotuð til að láta í sér heyra. Sumir urðu öflugir í félags- og listalífi skólans, en ýmsir lögðu mesta áherslu á námið og gáfu skólalífinu minna vægi.

Pálmi Ingólfsson var bekkjarbróðir okkar í þrjú ár eftir að í stærðfræðideild var komið haustið 1966. Hann var fámáll, oftast þögull, lét lítið fyrir sér fara í tímum og frímínútum og tók lítinn ef nokkurn þátt í félagslífi. Hann sinnti náminu og skilaði sínu án málalenginga. Samt var hann engin hornreka eða sætti neikvæðu viðmóti af hálfu okkar hinna. Við fundum að hann valdi sjálfur að hafa þennan háttinn á og það virtum við.

Við fundum að þarna fór góður drengur, kurteis og vingjarnlegur í samskiptum, en ólíkur okkur í hátterni – og raunar var ekki allt í fari bekkjarbræðranna verðugt til eftirbreytni, ef út í þá sálma er farið.

Eftir stúdentsútskriftina úr Menntaskólanum í Reykjavík í júní 1969 skildi leiðir og við bekkjarbræður héldum ekki hópinn um langt skeið. Sumir sóttu árgangsafmælin á fimm ára fresti, ef tök voru á, en Pálmi sást þar aldrei. Í seinni tíð kölluðum við þó bekkinn saman nokkrum sinnum – stundum til undirbúnings þessara afmæla – og það gladdi okkur að Pálmi fór að mæta og taka þátt í spjallinu um eftirminnileg atvik og sameiginlegar stundir í skólastofunum.

Það kom okkur sannarlega á óvart þegar Pálmi steig fram á ritvöllinn og gaf út tvær bækur, fyrst æviminningar móður sinnar og síðan ferðasögu úr Rússlandsför forðum daga. Margir okkar keyptu bækur af honum og með lestri þeirra bættust ýmsir drættir í þá fábrotnu mynd sem við höfðum af Pálma sem persónu. Hugarfarið, hvernig hann ritaði bækurnar og kom þeim á framfæri, var einstaklega hlýlegt. Við hefðum sannarlega viljað ræða við hann um ritstörfin á næsta spjallfundi í aðdraganda 50 ára stúdentsafmælisins á næsta ári.

Nú, þegar Pálmi er óvænt horfinn úr hópnum eftir skyndileg veikindi kveðjum við hann með söknuði og virðingu.

Fyrir hönd 6-R,