Hæfileikar „Oddur og Siggi eru einstaklega hæfileikaríkir listamenn með mikinn sviðssjarma,“ segir um leikarana Odd Júlíusson (t.h.) og Sigurð Þór Óskarsson sem sýnt hafa sýninguna Oddur og Siggi víðsvegar um landið.
Hæfileikar „Oddur og Siggi eru einstaklega hæfileikaríkir listamenn með mikinn sviðssjarma,“ segir um leikarana Odd Júlíusson (t.h.) og Sigurð Þór Óskarsson sem sýnt hafa sýninguna Oddur og Siggi víðsvegar um landið. — Ljósmynd/Hörður Sveinsson
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Þannig hefur einelti neikvæð áhrif á sjálfsmat þolenda og eykur líkurnar á þunglyndi, einangrun og einsemd meðan gerendur eru líklegri til að leiðast úr í vímuefnaneyslu og afbrot. Niðurstaðan er sú að allir tapa á einelti.

Af leiklist

Silja Björk Huldudóttir

silja@mbl.is

Eftirvæntingin var mikil þegar grunnskólabörn af höfuðborgarsvæðinu lögðu leið sína í Þjóðleikhúsið í síðustu viku til að sjá á Stóra sviðinu leiksýninguna Odd og Sigga úr smiðju leikaranna Odds Júlíussonar og Sigurðar Þórs Óskarssonar og leikstjórans Björns Inga Hilmarssonar. Sýningin var frumsýnd á Ísafirði í október og hefur síðan farið í hringferð um landið sem lauk í höfuðborginni nú í marsmánuði. Þetta er önnur hringferð Þjóðleikhússins á jafnmörgum árum (sú fyrri var farin með Lofthrædda örninn hann Örvar ) og á leikhúsið hrós skilið fyrir að sinna börnum og ungmennum landsins af miklum metnaði með vönduðum og skemmtilegum sýningum.

Í sýningunni Oddi og Sigga , sem ætluð er grunnskólanemendum á aldrinum 10-14 ára, er fjallað um einelti – sem er afskaplega þarft og mikilvægt umfjöllunarefni. Reglulega berast dapurlegar fréttir af einelti í skólum þar sem gerendur misnota vald sitt kerfisbundið í skjóli styrks, stærðar eða getu. Þolendum er strítt vegna t.d. útlitseinkenna og ráðist er á þá eða þeir hundsaðir og skildir út undan. Rannsóknir hafa sýnt að sé ekki gripið inn í þetta neikvæða hegðunarmunstur getur það haft geigvænlegar afleiðingar, ekki aðeins fyrir þolendur heldur líka gerendur. Þannig hefur einelti neikvæð áhrif á sjálfsmat þolenda og eykur líkurnar á þunglyndi, einangrun og einsemd meðan gerendur eru líklegri til að leiðast út í vímuefnaneyslu og afbrot. Niðurstaðan er sú að allir tapa á einelti.

Með aukinni tölvunotkun hefur eineltið einnig fundið sína leið inn í samfélagsmiðlana. En einelti einskorðast ekki bara við nemendur og menntastofnanir. Það birtist líka hjá fullorðnu fólki í stjórnmálum og atvinnulífinu þar sem gerendur fara ekki dult með lítilsvirðingu sína gagnvart þolendum, skoðunum þeirra og þörfum, gerendur halda upplýsingum meðvitað frá þolendum, baktala þá, stríða þeim og leyfa sér að öskra á þá og niðurlægja.

Oddur, Sigurður Þór og Björn Ingi nálgast þetta vandasama umfjöllunarefni af virðingu og innsæi, en ekki síður húmor – enda margsannað að hláturinn er besta leiðin að hjarta áhorfenda. Umgjörð sýningarinnar, sem er tæplega klukkustundarlöng, er nokkurs konar uppistand eða skemmtidagskrá þar sem Oddur og Siggi fagna 10 ára vinaafmæli sínu. Tveir hljóðnemar fremst á sviðinu nýtast til að fara í „vinaleikinn“ þar sem kannað er hversu vel leikararnir tveir þekkjast í raun.

Fljótlega hættir upprifjunin að snúast eingöngu um sameiginlega fortíð Odds og Sigga og brestur á með margvíslegum frásögnum úr grunnskólanum þar sem stríðni og einelti kemur við sögu, bæði í raunheimum og stafrænum. Áhrifarík var senan þar sem gerandi eineltis hitti í fyrsta sinn þolanda sinn í raunheimum. Einnig var upplýsandi og þarft að minna á að það eru ekki aðeins nemendur sem leggja hver annan í einelti, því gerandinn getur líka leynst í hópi kennara.

Oddur og Siggi eru einstaklega hæfileikaríkir listamenn með mikinn sviðssjarma. Strax á upphafsmínútum sýningarinnar fanga þeir athygli áhorfenda svo um munar með skemmtilegri keppni um hvor geti staðið lengur á höndum, hittni Odds og vínberjaát Sigga vakti bæði aðdáun og kátínu og flutningur þeirra á frumsömdu lokalagi féll augljóslega í kramið hjá leikhúsgestum sem svöruðu umsvifalaust kalli fyrr í sýningunni þegar óskað var eftir orðum fyrir tónlistarspuna sem þeir félagar frömdu á sviðinu.

Eðli málsins samkvæmt bregða Oddur og Siggi sér í margvísleg hlutverk í þeirri brotakenndu frásögn sem matreidd er. Siggi fór hreinlega á kostum sem spyrill, með sérstakt dálæti á pulsum, í skemmtiþætti sínum í sjónvarpssal. Og Oddur brá sér léttilega í hlutverk jafnt kennara og grunnskólastúlku. Undir styrkri stjórn Björns Inga tekst vel að halda utan um hinn lausbeislaða spuna sem liggur í margar skemmtilegar áttir og nær undantekningarlaust tekst að flétta mikilvægum upplýsingum, um t.d. nauðsyn þess að segja frá einelti, inn í framvinduna án þess að það virki eins og kennsluleikrit. Það gagnast sennilega einhverjum að heyra að munur sé á því að kjafta frá, til að koma einhverjum í vandræði, og segja frá, til að koma einhverjum úr vandræðum.

Sýningin Oddur og Siggi er fyrirtaksleið til að brjóta ísinn í umræðunni um einelti og mikilvægi þess að geta sett sig í spor annarra. Minnt er á að gerendur eineltis stjórnast yfirleitt af ótta og eigin vanlíðan sem vinna þarf með af fullri alvöru eigi að vera hægt að uppræta eineltið – enda skila innantómar afsökunarbeiðnir litlu ef framkoman breytist ekki til frambúðar.

Oddur og Siggi er þriðja sýningin úr smiðju Björns Inga síðan hann var ráðinn til að sjá um barna- og fræðslustarf Þjóðleikhússins árið 2016, en áður hefur hann sviðsett Lofthræd da örninn hann Örvar með Odd í aðalhlutverki og Ég get . Allt eru þetta vandaðar sýningar sem bera leikstjóra sínum fagurt vitni. Vonandi fær Björn Ingi tækifæri til að skapa fleiri úrvalssýningar fyrir ólíka aldurshópa á komandi misserum.