Guðmundur Kristján Magnússon fæddist á Brekku í Langadal í Nauteyrarhreppi við Ísafjarðardjúp 27. október 1927. Hann lést á Landakoti í Reykjavík 2. mars 2018.
Foreldrar hans voru Magnús Jensson á Brekku og síðar á Hamri, f. 30.8. 1896, d. 19.9. 1969, og Jensína Arnfinnsdóttir, f. 7.6. 1894, d. 30.11. 1986. Systkini Guðmundar voru: 1) Jón Arnar Magnússon, f. 6.8. 1926, d. 24.1. 2002, maki Elín Erna Ólafsdóttir. 2) Jens Magnússon. f. 6.10. 1928, d. 7.2. 1930. 3) Kristín Magnúsdóttir, f. 25.10. 1929, d. 9.7. 2011, maki Ingvar Jónsson. 4) Sigríður Gyða Magnúsdóttir, f. 7.5. 1931, maki Eiríkur Jónsson. 5) Margrét Guðrún Magnúsdóttir. f. 9.6. 1932, d. 22.11. 1994, maki Matthías Bjarnason. 6) Halldór Magnússon, f. 9.6. 1933, d. 22.5. 1976, maki Hulda Engilbertsdóttir. 7) Ragnar Heiðar Magnússon, f. 19.11. 1935. 8) Edda Magnúsdóttir, f. 5.7. 1937, maki Guðni Jónsson.
Hinn 11. júní 1955 kvæntist Guðmundur Kristínu Steinunni Þórðardóttur, f. 12.10. 1928, d. 12.4. 2005. Foreldrar hennar voru Þórður Halldórsson á Laugalandi, f. 22.11. 1891, d. 26.5. 1987, og Helga María Jónsdóttir, f. 2.2. 1898, d. 8.4. 1999. Guðmundur og Kristín eignuðust þrjú börn. Þau eru: 1) Snævar, f. 3.7. 1956, maki Anna Guðný Gunnarsdóttir, dætur þeirra eru Kristín Valgerður og Steinunn Jóhanna. Fyrir átti Snævar soninn Jakob Má með fyrrverandi eiginkonu sinni Kristen M. Swenson. Fyrir átti Anna Guðný synina Ástþór Inga Sævarsson og Gunnþór Tuma Sævarsson. 2) Þórunn Helga, f. 14.7. 1959, d. 8.11. 2012. Sonur hennar og Steindórs Karvelssonar er Fannar Karvel. Börn hennar og Kolbeins Péturssonar eru Natan, Salka og Arnfinnur. 3) Magnea Jenny, f. 2.4. 1963, dóttir hennar og Finnboga Kristjánssonar er Ragnheiður Kristín.
Guðmundur ólst upp á Brekku í Langadal fram til 1945 þegar fjölskyldan fluttist út að Hamri við Ísafjarðardjúp. Hann stundaði nám við Héraðsskólann í Reykjanesi. Hann vann lengi vel við vegagerð við Djúpið. Síðar keyptu hann og Kristín jörðina Melgraseyri árið 1955 af föðurbróður Kristínar, Jóni Fjalldal. Þar ráku þau stórt bú mestan sinn starfsaldur. Guðmundur sá um póstafgreiðslu á Melgraseyri, móttöku Djúpbátsins og sat auk þess bæði í hreppsnefnd og sýslunefnd til margra ára.
Þau fluttu til Hveragerðis 1986. Þar vann Guðmundur hjá Ullarþvottastöðinni, Olíufélaginu og við garðyrkjustörf. Árið 1993 fluttu þau í Kópavog og Guðmundur hélt áfram að vinna hjá Olíufélaginu. Árið 2001 fluttu þau Kristín í Jökulgrunn 11 í Reykjavík.
Minningarathöfn verður um Guðmund í Kópavogskirkju í dag, 15. mars 2018, og hefst klukkan 13.
Jarðsett verður frá Melgraseyrarkirkju föstudaginn 16. mars og hefst athöfnin klukkan 14.
Guðmundur var fæddur 27. október 1927 að Brekku í Langadal við innanvert Ísafjarðardjúp, annað barn hjónanna Magnúsar bónda og Jensínu húsmóður. Hann var því á nítugasta og fyrsta aldursári í ár. Guðmundur var einn af sjö systkinum. Búið var ekki stórt í sniðum að Brekku sem var hefðbundið bú, með kýr og kindur. Jörðin lá ekki að sjó en lá á milli Arngerðareyrar, sem er að sjó en að framan að Kirkjubóli. Hafði því haga í kjarri og lyngi upp á Brekkuháls að sunnanverðu. Að norðanverðu er Langadalsá sem er laxá og meðfram henni eru grasi vaxnar eyrar og mýrar að neðanverðu.
Jón og Guðmundur voru elstir systkina sinna og brölluð margt saman.
Gerðu margar tilraunir út í náttunni og fiktuðu við að stífla læki og
uppgötva lífríki náttúrunnar. Þeim datt m.a. í hug að leita að gulli og
þóttust vongóðir um að finna það. Þeir komust yfir smásjá sem var ekki á
hverju strái og þá opnaðist þeim stór heimur að rýna í örlíf og agnir.
Þessi rannsóknar árátta kom sér vel síðar á lífsleiðinni. Á Arngerðareyri
var samkomuhús, verslun og sláturhús. Þar gat oft verið mikið fjör. Það
fannst þeim spennandi að fara og skoða sig um. Þar hittu þeir margt
sérstætt fólk og forvitnilegt.
Guðmundur var tíu ára gamall þegar hann gerðist leiðsögumaður fyrir
laxveiðimenn í Langdalsá, enda þekkti hann vel helstu veiðistaði þar. Hann
ferjaði ferðamenn á hestum úr Ísafjarðardjúpi yfir í Þorskafjörð, á sama
aldursári. Hann var því ákveðin frumkvöðull í ferðmennsku á þessum tíma.
Hann teymdi klárinn upp bröttustu brekkurnar. Þar blasti við honum mikil
sýn, Drangjökull í norðri, bláhvítur og blikandi. Strandafjöllin græjast
fyrir hálendisbrúnina, hvöss og rismikil. Í vestur sér hann niður yfir allt
Ísafjarðardjúp og lengst úti sér hann mótað fyrir fjöllum við
Ísafjarðarkaupstað og á móti Snæfjöll við Jökulfirði norðanmegin. Æðey þar
undir. Djúpið glampar gullitinni sólarlagsins og heiðarnar endalaust suður.
Rjúpa flýgur upp við fætur hans með tólf unga á eftir sér. Og hestarnir
kippast við og sökkva hófum sínum í mosann. Hann vippar sér á bak og nú
falla öll vötn niður í Langadal.
Guðmundur var um fermingu þegar foreldrar hans kaupa jörðina Hamar sem var
utar á Langadalsströnd. Þau flytjast þangað með búið en eiga áfram
Brekkuna, þannig að þetta var mikið stækkun á búskapnum. Guðmundur fór í
Reykjanes í skóla sem barn og unglingur. Þar var margt um ungmenni úr
Ísafjarðardjúpinu og nágrenni. Námið var nátengt umhverfinu, náttúru og
menningu. Þar var mikill jarðhiti, sem var auðvelt að hafa gróðurhús og
sundlaug. Skólinn lagði áherslu á sjálfbærni og menningarlegt samfélag sem
spratt upp með gömlu héraðsskólunum. Nemendur voru þátttakendur í
uppbyggingu skólans sem tengdi þá traustum böndum með því að starfa saman
af sameiginlegum áhugamálum. Ekkert vekur jafn sanna gleði og óeigingjarnt
starf í þágu stærri heildar. Ekkert bindur menn traustum böndum við
einhvern stað, en að vinna honum eitthvað til nytsemdar, með ráðnum hug.
Þetta mótaði Guðmund. Er þetta eitthvað sem skólar ættu að taka upp í
dag?
Guðmundur var útsjónarsamur. Hann réðist í það að kaupa sér vörubíl og
gerði hann út í vegagerð. Þá var verið að gera veg yfir Þorskafjarðarheiði
sem lá niður Langadal og inn í Djúp. Síðan voru lagðir vegir að hverjum bæ,
út Langadalsströnd og um sveitina. En ekki var farið alla leið út Djúpið
sunnanvert fyrr en síðar. Við vegavinnuútgerð var Guðmundur í nokkur
sumur.
Þessi tími var um miðja síðustu öld, þegar uppgangur í landinu var farin að
hafa áhrif inn til sveita. Samgöngur jukust með vegsamandi og byggðar voru
bryggjur fyrir ferju um Djúpið. Ein slík bryggja var byggð við Melgraseyri
á Langadalsströnd, næsta bæ við Hamar. Það var því komin tenging við
Ísafjarðakaupstað. Þar var athafnasvæði á vegarenda að sunnan sem
skapaðist við bryggjuna. Það var því samfélagsþróun í Djúpinu. Þar hittist
fólk gjarna þegar Fagranesið stoppaði við með nýlenduvörur úr Kaupfélaginu
en tók þá við afurðum úr sveitinni, svo sem mjólk, egg, kjöt og grænmeti
svo dæmi sé tekið. Þarna var því fyrsti vísirinn af ferðamannastraumi. Var
þá jafnt útlendingar og íslendingar. Þessum athöfnum tók Guðmundur virkan
þátt í.
Það var mikið mannlíf og fjör sem fylgdi ungu fólki sem var á rekið við
Guðmund í sveitinni. Þau komu saman á balli á Arngerðareyri. Á þar næsta bæ
við Guðmund sem var Laugaland var stúlka á hans aldri, Kristín Steinunn
Þórðardóttir. Þau hittust oft mitt á milli Hamars og Laugalands, sem var á
Melgraseyri. Um miðjan sjötta áratuginn kviknaði ást með þeim. Í þeim
samdrætti þeirra, síðsumars, áttu þau leið um hlaðið á Melgraseyri, hittu
þau bóndann á bænum, Jón H Fjalldal, sem var föður bróðir Kristínu. Hann
var snaggaralegur í öllum ákvörðunum og sá í hvert stefndi hjá þeim yngri.
Hann leist þannig á þau að þau ættu framtíðina fyrir sér í sveitinni en
hann væri á förum og hans dagar væru búnir í búskap. Honum fannst því alveg
tilvalið að þau myndu kaupa af honum jörðina Melgraseyri. Skellti hann
þessari hugmynd fram, sem þau tóku með jákvæðum athöfnum.
Þau hófu búskap á Melgraseyri sem var kosta jörð sem lá frá Hamri, meðfram
Langadalsströnd og inn að Selá inn við Ármúla við Kaldalón. Jörðin nær upp
á Melgraseyrarmúlann að Hraundalsháls. Í á milli Hamars og Melgraseyrar er
Melgraseyrarskógur. Talsvert undirlendi er á eyrinni sem jörðin ber nafn
af.
Þau héldu því áfram að byggja þessa jörð upp. Það kom sér vel að eiga
vörubíl sem nýttist við alla flutninga, samgönur til og frá við búskapinn.
Um þetta leiti gifta þau sig og eignuðust svo þrjú börn á átta árum.
Þar sem að Melgraseyri var miðstöð samgangna á landi og sjó, settu þau
hjónin upp þjónustu eins og bensínafreiðslu frá Essó. Einnig höfðu þau
póstafreiðslu eða bréfhirðingu að Melgraseyri. Í heimatúninu var bænhús og
kirkjugarður sem er staðsettur þannig að útsýnið er vítt í allar áttir, inn
og út Djúpið. Síðar byggðu sveitungarnir þar kirkja sem stendur þar nú. Það
var því margir sem áttu erindi við þau hjónin. Enda tóku þau á móti fólki
og allir fengu fæði og gistinu í boði þeirra.
Guðmundur hafði það hlutverk í sínum systkinahópi að vera álitsgjafi um
ýmis álitamálum. Þau treystu honum fyrir áhyggjum sínum um hvað eina og þá
einkum samskiptum systranna sem voru þrjár. Ekki var þetta nú merkilegt að
leysa að honum fannst, en það eldist ekkert af þeim að hringja í Guðmund ef
eitthvað bjátaði á. Þannig var það einnig með sveitunga Guðmundar, þeir
leituðu til hans og báru undir hann flókin málefni eins og Guðmundur væri
þeirra dómari, til að fá lausn hjá honum á þeim. Enda völdu þeir hann í
trúnaðarstöður. Hann var sóknarnefndarformaður í mörg ár fyrir
Melgraseyrarsókn. Hann var oddviti Nauteyrarhrepps og fulltrúi þeirra til
sýslunefndar í Ísafjarðarsýslum. Formaður Búnaðarfélags Nauteyrahrepps og
var í mörg ár formaður Veiðifélags Langár, svo dæmi sé tekið.
Hans aðalstarf var sauðfjárbúskapur sem krafðist ræktunar á jörð og fé.
Fáeinir hestar sem þau áttu voru notaðir til ferðalaga innan um fé og
smalamennsku. Margir ílengdust við að dvelja á Melgraseyri og þá einkum
ungmenni sem nutu nærveru þeirra og til að læra af þeim lífsspekina.
Uppúr miðjum níunda áratugnum, þegar David Bowie var á öðrum hverjum
grammófóni ákváðu þau hjónin að flytja suður og koma búi sínu í hendur
yngri fólks, sama og atvikaðist þegar þau hófu búskap. Þau voru nægilega
hraust til að takast á við það og byrja annastaðar. Þau fluttu suður á
land, til Hveragerðis þar sem að systkini þeirra voru nærri. Þau gengu bæði
strax í störf syðra. Sonur þeirra Snævar tók við búinu og tengdadóttir,
Kristen Mary. Guðmundur kom öll sumur vestur, bæði í sauðburð, slátt og í
leitar. Þá gekk hann í öll verk eins og hann bæri ábyrgð á öllu saman. Hann
keypti jörðina Hamar af yngsta bróður sínum, með börnum síum til að geta
dvalið þar nærri heimahögum í frítíma sínum. Þar voru þau oft fram á haust
eftir starfslok. Þá fluttu þau í Kópavoginn og voru þar í nokkur ár þar til
að heilsu Stínu fór að hraka. Þau fluttu þá í raðhús við Jökulgrunn, sem
var þægilegt að komast um í. Guðmundur bjó einn eftir að kona hans dó og sá
að mestu um sig sjálfur en hann naut aðstoðar dóttur sinnar, Magneu í mörg
ár sem var alltaf í kall færi. Hún var á undan 112 í hjá honum, ef á þurfti
að halda, ásamt dótturdóttur sinni, Ragnheiði.
Þrátt fyrir að vera komin í Reykjavík spáði Guðmundur í veðrið alla daga.
Þá sá hann alltaf að blikur væri komnar á lofti og hvenær væri að koma vor.
Gerði hann bílinn kláran, setti sumardekkin undir og fór svo í næsta
hentuga færi vestur. Þó að hann væri ekki alltaf á rúntinum, endurnýjaði
hann meiraprófið sitt eins og lög gera ráð fyrir. Síðustu ár ók hann alltaf
vestur, það var ekkert mál fyrir hann en ekki í bænum.
Guðmundur hafði mikinn áhuga á þjóðmálum og samfélaginu. Hlustaði á alla
miðla, las blöð og bækur. Hann mætti alltaf til að kjósa, en honum fannst
undir það síðasta að það kæmi ekki upp úr kjörkössunum sem var látið í
ljósi fyrir kosningar.
Þegar Guðmundur var orðin nokkuð lasinn niður á spítala, fannst honum
lítill tilgangur í því að liggja inn á spítala, fannst lítil framför hjá
sér en fór eftir öllum reglum. Honum fannst hann hafi gert allt og skilað
af sér búi sínu. En þetta var bara bið. Svo var hann sendur niður á
bráðadeild til að fara í rannsókn. Þá fannst honum hann bara kominn í
einhvern bragga og vildi fara þaðan. Spurði mig: Hvernig get ég farið
vestur... er ekki bíll að fara? Já, sagði ég... ég er búinn að panta far
fyrir þig. Hvað kostar farið... tuttugu... fjörtíu þúsund? Og leitaði að
veski sínu.. ...ég borga farið..! Það er óþarfi, það er sjúkrabíll sem
fer með þig vestur eftir í herberið þitt á Landakoti!
Þegar ég hitti hann aftur, sagði hann fátt. Hann verður var að ég er kominn
inn í sjúkrastofuna á Landakoti og þá sagði hann: Finnbogi... get ég ekki
fengið far með þér vestur...? Jú, svaraði ég... án þess að ræða það
neitt frekar! Þetta voru síðustu orðaskipti okkar en áður snérist samtal
okkar um það sem var fyrir vestan um mannlíf, sögu og náttúru.
Næst þegar ég kom var hann allur og andi hans farinn vestur. Þar er hans
staður sem hann hefur haldið tryggð við alla sína ævi. Ekkert bindur menn
traustum böndum við einhvern stað, en að vinna honum eitthvað til
nytsemdar, með ráðnum hug... og ekkert vekur jafn sanna gleði og
óeigingjarnt starf í þágu stærri heildar.
Á sjúkraborðinu voru bækur um sögur og sagnir að vesta ásamt einni
maltflösku, Morgunblaðinu og heyrnartæki. Við hliðina lágu gleraugu sem
höfðu lesið ýmislegt í gegnum tíðina.
Finnbogi Kristjánsson.