Þorsteinn Þórðarson

(Hugrún)

Útsýnið af bæjarhlaðinu á Brekku minnir oft á málverk, sérstaklega þegar kvöldsólin er að hníga. Grábrókin og hraunið með sínu fallega kjarri setja óneitanlega mikinn svip á jörðina. Norðuráin líður fallega í gegnum landið sem að vetri til rennur á milli skara og þá gjarnan stirnir á hjarnið undir skini dansandi norðurljósa. Yfir þessu margbrotna landslagi Norðurárdalsins vakir svo Baulan, fjalladrottningin sjálf. Þarna ólst pabbi minn upp og bjó nánast alla sína tíð, nema síðustu 14 árin þá bjó hann í Borgarnesi en hugurinn var oft í dalnum, alveg fram á síðasta dag. Hann var fæddur og uppalinn á Brekku, sat jörðina í 50 ár, fyrst með foreldrum sínum, síðan með eiginkonu, móður minni. Hann byggði jörðina upp á innan við 10 árum, með eigin vinnu; fjós, fjárhús og íbúðarhús sem er á stærð við meðalfélagsheimili, þessi uppbygging var unnin með litlum vélakosti og verkfærum. Hann var vinnusamur og handlaginn. Hann var mjög laginn við krakka og unglinga og fékk alla til að vinna með sér. Hann bjó einstaklega snyrtilega, t.d. vorum við látin bóna baggavélina að hausti áður en hún var sett inn til vetrargeymslu og maður var ekki búinn í fjárhúsunum fyrr en það var búið að sópa stokkinn. Hann átti til að vera stríðinn, hafði skoðanir og lét til sín taka á ýmsum vettvangi. Hann lét þó ekki mikið yfir sér en bjó yfir ýmsum fjársjóðum. Hann bar mig á bakinu í fjárhúsin þegar litlir fætur voru lúnir og hann strauk af kinnum mold og tár. Hann veitti mér ást og yl og það var ljúft að hátta í föðurarm fyrir lítinn telpuhnokka. Hann leiddi mig inn kirkjugólfið fyrir 18 árum og hann bar hag minn ávallt fyrir brjósti. Hann var alltaf til staðar fyrir mig og ég var til staðar þegar hann kvaddi.

Hlekkir í keðju kynslóða. Í sex ár bjuggum við saman í húsinu, ég með mína fjölskyldu og pabbi og mamma á efri hæðinni. Það voru mikil forréttindi. Hann gekk sáttur frá borði þegar ævistarfið var afhent afkomendum, missti mikið þegar lífsförunauturinn féll frá. Dvaldi á dvalarheimili síðustu árin og hugsaði um horfna tíma en vildi fylgjast með afkomendum sínum og frændfólki. Brekka og dalurinn voru honum mjög kær, hugurinn var þar síðustu daga. Honum þótti vænt um að einhver sæti á föðurarfleifðinni og héldi áfram með hans ævistarf.

Síðustu dagana mun ég ávallt geyma í hjarta mínu og ég mun eftir fremsta megni efna loforðið sem ég gaf honum undir það síðasta; já pabbi, ég mun hugsa vel um Brekku.

Takk fyrir allt og allt.

Þorstein tengdaföður minn hitti ég fyrst fyrir rétt rúmum þremur áratugum. Það var á tröppunum á Brekku þar sem hann hafði alið allan sinn aldur. Við Sigurbjörg, sem á þeim tíma bjuggum í Svíþjóð, komum þangað í heimsókn með Sigurð son okkar á fyrsta ári. Hann var fyrsta barnabarn móðurafa síns og það fylgdi því auðvitað nokkur tilhlökkun, með blöndu af kvíða, að heimsækja afann og fjölskyldu hans. Sjálfur hafði ég ekki hitt þennan hluta tengdafjölskyldunnar og þar sem Sigurbjörg var ekki alin upp hjá föður sínum höfðu tengslin verið strjál. En þessi heimsókn gekk í alla staði vel og kom þar bæði til hæglæti og yfirvegun Þorsteins og framtakssemi og velvild hans öndvegiskonu, Önnu Sigurðardóttur.

Frá þessum fyrstu kynnum okkar höfum við fjölskyldan verið aufúsugestir á Brekku. Þorsteinn og Anna buðu börnum okkar oft að vera um skemmri eða lengri tíma í vist hjá þeim á sumrin, sem þau kunnu vel að meta og nutu góðs af. Þar nutu þau ástúðar og hlýju í hvívetna og fyrir það erum við afar þakklát.

Þorsteinn var borinn og barnfæddur á Brekku í Norðurárdal og það kom í hans hlut að taka við búskap á föðurleifð sinni. Hann kvæntist Önnu Sigurðardóttur frá Hrísdal í Miklaholtshreppi og saman ráku þau mikið myndarbú á Brekku í um fjóra áratugi. Anna lést árið 2009, rétt liðlega sjötug að aldri.

Þorsteinn var ekki margmáll maður en lét heldur verkin tala eins og hið fallega Brekkubú var og er gott dæmi um, þar sem snyrtimennskan er aðalsmerki. Hann hafði hins vegar sínar skoðanir á mönnum og málefnum og var ævinlega tilbúinn að viðra þær ef svo bar undir. Ég á margar góðar minningar úr eldhúsinu á Brekku þar sem skipst var á skoðunum og þjóðmálin brotin til mergjar. Við vorum ekki alltaf sömu skoðunar tengdafeðgar en það breytti engu um að það fór alla tíð vel á með okkur. Væntumþykjan leyndi sér ekki þótt ekki væri mikið verið að flíka tilfinningum.

Ég er sérstaklega þakklátur fyrir góða samverustund sem ég átti með Þorsteini nú í ársbyrjun, skömmu áður en ég hélt til starfa erlendis. Ekki gat ég vitað þá að það yrði okkar síðasti fundur en enginn ræður sínum næturstað og þá er gott að eiga góðar minningar til að ylja sér við.

Þau Anna fluttu í Borgarnes árið 2004 og síðasta áratuginn bjó Þorsteinn á hjúkrunar- og dvalarheimilinu Brákarhlíð þar í bæ. Lengst af var hann við ágæta heilsu en þó mátti vel greina að hann væri lúinn eftir langan vinnudag við erfiði bústarfanna. Hvíldin var því ugglaust kærkomin, ekki síst eftir að heilsunni hrakaði nú undir það síðasta. Ég er Þorsteini tengdaföður mínum þakklátur fyrir góð kynni og velvild hans í minn garð og minna og kveð hann með virðingu.

Með þessum fáu orðum langar mig til að minnast Þorsteins á Brekku, móðurbróður míns, og allra þeirra góðu minninga sem honum tengjast.

Þorsteinn var fæddur og uppalinn á Brekku, næstyngstur af fjórum systkinum. Hann tók við búinu af foreldrum sínum, byggði upp og bjó miklu myndarbúi á þessum fallega stað í Borgarfirðinum.

Ég var ekki hár í loftinu þegar ég fór að vera í sveitinni á sumrin hjá þeim hjónum Þorsteini og Önnu á Brekku. Fyrstu árin bjuggu afi Þórður og Þórhildur amma einnig á Brekku. Það var góður skóli í sveitinni hjá Þorsteini frænda þar sem dugnaður, útsjónarsemi og snyrtimennska voru gildin í fyrirrúmi og maður býr ávallt að. Og það var alltaf nóg að gera á stóru búi. Þorsteinn frændi hafði sérstakt lag á að allir legðu sig fram af fremsta megni og treysti fyrir verkefnum. Það eru forréttindi að hafa fengið tækifæri til að taka þátt í fjölbreyttum verkefnum í sveitinni og upplifa þannig tengsl og umgengni við náttúruna, en Brekka varð nánast eins og mitt annað heimili hluta úr árinu.

Það var síðan ávallt gott að heimsækja Þorstein og Önnu á Brekku og ófáar góðar minningar tengdar heimsóknum þangað í gegnum árin í tengslum við sauðburð, heyskap, smalamennskur, rjúpnaveiðar, berjatínslu eða hvaðeina.

Þorsteinn bjó lengst af á Brekku, en flutti í Borgarnes þegar hann og Anna drógu sig út úr búrekstrinum og eyddu þar síðustu árum ævinnar. Í kjölfar þess að Anna lést árið 2009 dvaldi Þorsteinn á Dvalarheimilinu í Borgarnesi. Þangað var hann góður heim að sækja, alltaf áhugasamur um hvað ég væri að fást við, hvernig allir í fjölskyldunni hefðu það og gaman að ræða um lífsins gagn og nauðsynjar.

Ég kveð Þorstein frænda á Brekku með virðingu og þökk fyrir góð kynni sem skilja eftir góðar og dýrmætar minningar. Jafnframt votta ég þeim Þórði, Steina, Gunna, Hildu, Sigurbjörgu og fjölskyldum þeirra mína dýpstu samúð.

Þegar kemur að því að kveðja vini eftir heila mannsævi þá eru mörg minningabrot sem upp koma. Við hjónin kynntumst Þorsteini á Brekku þegar hann og Anna móðursystir mín fóru að draga sig saman. Það var svo skemmtilegt að vera hluti af því ævintýri því faðir minn og Leópold mágur hans og nágranni töldu sig báðir vera hjúskaparmiðlara og hafa forræði á hönd Önnu. Enda báðir mágar hennar en hún var mikill heimagangur á mínu heimili á unglingsárum mínum. Þær systur voru nánar og mitt heimili var annað heimili Önnu á þessum árum. Hún kom í bæinn til að vinna bæði á hóteli og í söluskálum, svo sem Nesti í Fossvogi. Hún kom oft heim að vinnu lokinni svöng en ávallt hress. Þær hlógu mikið saman mamma og hún en oft var góður matur í kalda skápnum við útvegginn. Ég sé Önnu fyrir mér að ná sér í bita; helst með sósu.

Nýir tímar komu. Anna og Þorsteinn fundu hvort annað í fallega Norðurárdalnum á stórbýlinu Brekku. Brekka er höfuðból og hefur oft verið mynd af bænum bæði á almanökum og víðar enda snyrtimennska ein sú mesta sem sést hefur. Þorsteinn á Brekku var fyrirmyndarbóndi sem sómi var að. Bústofninn var vel haldinn og hey mjög góð. Svo kom nýr kafli í líf okkar. Anna kom í bæinn að eiga Þórð um vorið 1963 en þá var annað barn á leiðinni hjá mér og mínum manni. Þórður var stór og stæltur en þurfti smá leiðréttingu sem var erfið því læknavísindin og sálgæslan var langt á eftir tímanum. Móðir mín fór oft á spítalann í stað ungu móðurinnar en í dag væri móðirin allan tímann hjá sínu barni. Vanþekking sem olli sorg. Tíminn leið og svo komu fleiri börn; Þorsteinn, svo Gunnar og að lokum hún Þórhildur. Allt myndarbörn og dugleg. Við og foreldrar mínir komum oft að Brekku og áttum þar sælustundir við að skoða litlu lömbin, hjálpa til í heyskap og moka fjósið. Áslaug Valgerður dóttir okkar var hjá Þorsteini og Önnu eitt sumar; ung kaupakona. Alla tíð var búrið fullt af kræsingum og mín stolta frænka svo dugleg að hafa ávallt hlaðið borð af bakkelsi og góðum mat. Oft var stuð á bænum. Menn fóru í fjósið til að moka en voru orðnir gamlir í anda og skóflan flaug í fjóshauginn. Þá var hlegið lengi og oft löngu síðar. Vinátta og mikil og góð tengsl systranna Önnu og Áslaugar voru mikilvæg síðar. Þeir Þorsteinn og faðir minn voru líka mestu mátar og skeggræddu pólitík og lífið allt.

Anna var oft hjá okkur síðar á ævinni í þungum veikindum. Þessi mætu hjón eru mikill hluti af okkar fjölskyldu og ber því að þakka allt það góða sem við höfum átt saman á gengnum ævivegi. Vottum börnum og afkomendum Þorsteins á Brekku okkar dýpstu samúð.