Strætó á sterum og óstjórn í Reykjavíkurborg

Strætó á sterum eða svokölluð borgarlína á að leysa samgöngumál Reykjavíkurborgar og höfuðborgarsvæðisins til framtíðar. Útlit er fyrir að núverandi meirihluti falli í kosningum í vor vegna óstjórnar í fjármálum og framtíðarsýnar sem er ósjálfbær. Fjárhagsstaða Reykjavíkurborgar er grafalvarleg

en heildarskuldir borgarinnar nema um 300 ma.kr. og má búast við að svokölluð borgarlína muni kosta á bilinu 80-120 ma.kr. Það lítur út fyrir að öll aðferðarfræði við uppbyggingu innviða á Íslandi hvort sem er nýr spítali eða borgarlína sé kennslubókardæmi um hvernig hægt er að sóa fjármunum skattgreiðenda án nokkurs árangurs. Skynsamlegra væri að hafa frítt í strætó sem kostar 3-4 ma.kr., bæta gatnakerfið og fylla í allar holur sem skapa slysahættu. Mikilvægt er að flytja ríkisstofnanir sem nú eru í 101 Reykjavík í úthverfin, út á landsbyggðina eða leggja þær einfaldlega niður. Stafræn þróun gerir það mögulegt að einfalda og bæta þjónustu opinberra stofnana hvort sem þær tengjast velferðarþjónustu, heilbrigðisþjónustu eða menntamálum sem er 64% af heildarríkisútgjöldum og myndi ná til allra landsmanna. Stjórnmálamenn, embættismenn og aðrir sem eru í forystu í opinberum rekstri verða að átta sig á því að allir skattstofnar eru fullnýttir. Krafa skattgreiðenda og almennings snýr að því að rekstur og fjárfestingar séu arðbærar horft til 50 ára. Þar má líta til Hvalfjarðarganganna sem voru tekin í notkun 1998 og hafa reynst mjög arðbær enda vel staðið að rekstri þeirra alla tíð.

Ósjálfbær rekstur gæluverkefna seinheppinna stjórnmálamanna

Mikilvægt er að öll strategísk umræða um innviði og önnur þjóðhagslega mikilvæg mál sé á vitrænum grunni og hagsmunir almennings og skattgreiðenda séu hafðir í heiðri við töku mikilvægra fjárfestingaákvarðana. Svo virðist sem þröngva eigi upp á almenning og skattgreiðendur ósjálfbærum rekstri í enn eitt skiptið án þess að kynna málið með vitrænum hætti. Væntanlega þurfa skattgreiðendur að greiða tap á rekstri ósjálfbærra fjárfestinga og gæluverkefna seinheppinna stjórnmálamanna eins og svo oft áður. Hvalfjarðargöngin eru dæmi um vel heppnaða innviðafjárfestingu á Íslandi og mikilvægt að horfa til þess áður en hafist er handa við ný ósjálfbær verkefni sem skortir bæði rekstrarhæfni og framtíðarsýn. Viðskiptamódel borgarlínu hefur ekki verið kynnt en sambærilegar borgarlínur eða „Strætó á sterum“ eru yfirleitt reknar með tapi á Norðurlöndunum. Reykjavíkurborg hefur á undanförnum árum ekki þróað nýbyggingarsvæði, ekkert eða lítið viðhald er á götum og framkvæmdir í samgöngum eða verklegum framkvæmdum í lágmarki. „Þétting byggðar“ hefur verið slagorðið og lausn á öllum byggingarmálum en lóðaskortur hefur verið mikill og verð á húsnæði hækkað umfram kaupmátt. Ungt fólk og þeir sem vilja festa kaup á sinni fyrstu íbúð eiga enga möguleika að á komast inn á markaðinn vegna mikilla hækkana. Auk þess hefur helsta byggingarsvæði borgarinnar í Úlfarsárdal verið haldið í gíslingu og litlar framkvæmdir hafa verið undanfarin 10 ár. Hvernig getur Reykjavíkurborg sem hefur dregið lappirnar í Úlfarsárdal á einhvern óskiljanlegan hátt farið í milljarðaverkefni án þess að geta klárað nýbyggingarsvæði? Úlfarsárdalur átti að vera 25 þúsund manna byggð en er núna 8 þúsund manna byggð. Þetta hlýtur að vera rannsóknarefni eða a.m.k. krefjast rökrænna skýringa. Gagnrýnin hugsun hefur ekki verið sterkasta hlið þeirra sem stýra Reykjavíkurborg. Áður hefur verið bent á að nýsköpun í rekstri og færni starfsmanna sé verðmæti framtíðar og muni hafa úrslitaáhrif á velgegni fyrirtækja í einkarekstri og opinberum rekstri. Samkvæmt nýrri fjárhagsáætlun og fimm ára áætlun Reykjavíkurborgar kemur fram að rekstrartekjur A- og B-hluta nema 155,6 ma.kr. og heildarskuldir 290,5 ma.kr. Þetta þýðir að heildarskuldir sem hlutfall af reglulegum tekjum nema 187%, sem er töluvert fyrir ofan lagaskyldu. Reykjavíkurborg áætlar að rekstrartekjur árið 2018 muni nema 177,6 ma.kr. og heildarskuldir nemi 299,4 ma.kr. sem þýðir að þetta hlutfall verður 169% sem er ennþá fyrir ofan lagaskyldu.

Hagræðing í rekstri og samvinna sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu

Það hlýtur að vekja furðu margra íbúa á höfuðborgarsvæðinu sem hafa þurft að greiða útsvar, fasteignaskatta og önnur gjöld sem hafa hækkað stjórnlaust undanfarin ár án þess að fá betri þjónustu og árangur í rekstri. Nú á að hefjast handa við fjárfestingu á bilinu 80-120 ma.kr. undir forystu sveitarfélags sem er skuldsett fyrir ofan alla viðurkennda mælikvarða. „Strætó á sterum“ á að vera lausn í samgöngumálum höfuðborgarsvæðisins til framtíðar þrátt fyrir að í dag ferðist einungis 4% fólks með strætó. Flestir myndu álykta að góð byrjun væri að taka til í fjármálum og rekstri áður en nýtt gæluverkefni færi af stað. Hægt er að lækka stjórnunarkostnað og ná samlegðaráhrifum á mörgum sviðum og einfalda þannig stjórnskipulag og ákvarðanatöku. Með þessu væri kannski hægt að lækka skatta, bæta samgöngukerfið og hefja nýja uppbyggingu í húsnæðismálum landsmanna. Núverandi forysta hefur leynt og ljóst unnið að því að gera sem flesta að leiguliðum á húsnæðismarkaði. Í stað þess að gera flestum mögulegt að kaupa eða byggja hagkvæmt húsnæði til framtíðar fyrir fjölskyldu sína og tryggja þannig húsnæðisöryggi til framtíðar sem er flestum mikilvægt. Skattpíning, flókinn rekstur, lítil eða engin þjónusta og stærð höfuðstöðva sem hindra alla ákvarðanatöku, hefur leitt til þess að Reykjavíkurborg hefur dalað mikið undanfarin átta ár. Nú er mál að linni og nýir vendir þurfa að byrja hreingerninguna í byrjun júní.