„Öðruvísi leiksýning“

Silja Björk Huldudóttir

silja@mbl.is

„Ég veit að þetta verður mjög lifandi, skemmtileg og öðruvísi leiksýning – og það er fáránlega spennandi,“ segir Ævar Þór Benediktsson leikari, rithöfundur og nú einnig leikskáld um fjölskyldusýninguna Þitt eigið leikrit sem Þjóðleikhúsið frumsýnir í janúar 2019. Leikritið er byggt á sömu hugmyndafræði og Þín eigin-bókaflokkurinn þar sem lesendur ákveða sjálfir hvað gerist og hvernig bókin endar. Sömu lögmál munu ríkja í leiksýningunni sem sýnd verður í Kúlunni.

„Mér finnst mjög gaman að snúa aftur í Þjóðleikhúsið í nýju hlutverki,“ segir Ævar sem lék þar síðast í söngleiknum Spamalot árið 2014 en hefur síðan einbeitt sér að skrifum og sjónvarpsþáttagerð. „Ég hafði gælt við þá hugmynd að skrifa leikrit upp úr Þín eigin-bókunum, en hafði ekki gefið mér tíma í það þar sem ég var á fullu að skrifa bækurnar sjálfar, þar til Stefán Hallur Stefánsson leikari og leikstjóri hringdi í mig fyrir um ári og falaðist eftir samvinnu við mig um sýningu,“ segir Ævar og rifjar upp að Stefán Hallur hafi leikstýrt Litla prinsinum í Kúlunni 2014. „Það var einstaklega falleg sýning. Þegar ég frétti svo að listrænir stjórnendur yrði að stórum hluta þeir sömu sló ég til,“ segir Ævar, en auk Stefáns Halls, sem leikstýrir, hannar Högni Sigurþórsson leikmynd, Magnús Arnar Sigurðarson lýsingu og Kristinn Gauti Einarsson og Elvar Geir Sævarsson sjá um tónlist og hljóðhönnun.

Áhorfendur fá að kjósa um framvinduna

„Eftir samtöl við stjórnendur leikhússins komumst við að þeirri niðurstöðu að flóknast og um leið áhugaverðast væri að nota heim norrænu goðafræðinnar og fyrir vikið varð verkefnið helmingi meira spennandi,“ segir Ævar og tekur fram að listrænir stjórnendur séu komnir á fullt í hugmyndavinnu. „Við hlökkum til að bjóða leikhúsáhorfendum, líkt og lesendum fram til þessa, upp á að taka völdin og ákveða hvað gerist næst. Það er ljóst að engar tvær sýningar verða nákvæmlega eins,“ segir Ævar og tekur fram að leikararnir muni þurfa að vera á tánum. „Klassískir leikhústöfrar verða skrúfaðir í botn í bland við ótrúlegar tækninýjungar sem koma fólki vonandi skemmtilega á óvart,“ segir Ævar og tekur fram að notast verði við samspil skjávarpa, leikmyndar og nokkurra leynibragða til að skapa á sviðinu Fenrisúlf, Miðgarðsorm og sjálf Ragnarök. Spurður hvernig val áhorfenda verður útfært segir Ævar að einfaldast væri auðvitað að notast við handauppréttingu. „En það væri auðvitað alltof auðvelt. Þessa dagana er verið að þróa og útfæra afar spennandi aðferð sem áhorfendur munu nota til að kjósa,“ segir Ævar og tekur fram að áhorfendur muni hafa töluvert um framvinduna að segja.

„Áhorfendur fá að kjósa bæði um litlar og stórar ákvarðanir, allt frá vali á vopnum til þess hvernig verkið endar, en tólf mismunandi endar verða í boði. Sumar útgáfur enda afskaplega vel en aðrar enda hroðalega illa. Það fer algjörlega eftir áhorfendum hvort sýning dagsins endar vel eða illa. Það er því hægt að sjá sýninguna mörgum sinnum og upplifa ávallt eitthvað nýtt, því engar tvær sýningar verða nákvæmlega eins. Ég held það verði ógeðslega gaman að leika í þessu verki,“ segir Ævar og upplýsir að hann verði þó ekki einn þeirra fimm leikara sem taka þátt í sýningunni. „Ég myndi vilja leika, en ákvað mjög meðvitað að halda mér til hlés. Það er nógu flókið að sinna hlutverki leikskáldsins og plotta handritið. Ég ætla því að leyfa öðrum að njóta sín. Hugsanlega mun mér samt bregða fyrir í anda Hitchcocks.“

Spurður hversu mikið Þitt eigið leikrit byggist á framvindu Þinnar eigin goðsögu segir Ævar að verkin tvö muni eiga heim norrænu goðafræðinnar sameiginlegan. „Ég veit að krakkar lúslesa þessar bækur og tók því þá meðvituðu ákvörðun að koma dyggum lesendum á óvart,“ segir Ævar og viðurkennir fúslega að það nýtist sér vel sem leikskáld að hafa praktíska reynslu af sviðinu sem leikari. „Leikaramenntunin hefur líka nýst mér gríðarlega vel sem rithöfundur, því allt snýst þetta um að segja sögu. Sem höfundur bý ég til litla lykla út um allt verk meðan hlutverk leikarans er að finna þessa sömu lykla.“

Hetjur og skúrkar af báðum kynjum

Það er ekkert launungarmál að heimur norrænu goðafræðinnar er fremur karllægur. Aðspurður segist Ævar hafa verið sér mjög meðvitaður um þetta og skrifað hlut kvenna stærri í Þinni eigin goðsögu sem og í leikritinu. „Þegar ég skrifaði Þína eigin goðsögu var ég mjög meðvitaður um að í upphaflega textanum lenda Þór og Loki í öllu því skemmtilegasta og þegar Ragnarök byrja þá hverfa konurnar alfarið úr sögunni. Ég nota Snorra-Eddu sem grunnheimild, en eyk meðvitað hlut kvennanna, ekki síst í Ragnarökum þar sem konurnar taka að sér að vernda Valhöll. Mér finnst mjög mikilvægt að áhorfendur fái hetjur og skúrka af báðum kynjum sem þau geta haldið með.“

Að sögn Ævars hentar Kúlan mjög vel sem sýningarstaður vegna þeirrar nándar sem rýmið býður upp á, en fjórði veggurinn er markvisst brotinn niður. „Vegna þess að þetta verk gengur út á samskipti við áhorfendur er svo verðmætt að hafa áhorfendur svona nálægt,“ segir Ævar og tekur skýrt fram að áhorfendur þurfi ekki að hafa neinar áhyggjur af því að þeir verði dregnir upp á svið til að taka þátt í verkinu. „Þeir þurfa bara að kjósa.“

Aðspurður segir Ævar sýninguna, líkt og bækurnar, hugsaða fyrir alla fjölskylduna en með áherslu á börn og ungmenni á aldrinum 8-16 ára. „Þetta er aldurshópur sem gleymist oft í sjónvarpi og leikhúsi. Það er alveg hægara sagt en gert að skrifa fyrir þann hóp, en reynslan hefur sýnt að Þín eigin-bækurnar ná vel til aldurshópsins. Mig langaði að gera lesturinn að leik,“ segir Ævar og tekur fram að bæði lestrarupplifunin og leiksýningin muni virka eins og gagnvirkur tölvuleikur.